شۆپێن کورد و کوردستانێ ل ئیتالیا و رۆما

میرێلا گالیتی

وەرگێڕان ژ ئینگلیزی:  شەمال ئاکرەیی

گرنگترین پێنگاڤ بۆ من چوونا رۆما بوو، چ وەک سەرەدانەکا کەسوکی، یان ژ بۆ ڤەکۆلینەکا زانستی. ل ڤی باژێڕی، کو پایتەختێ ئیمپراتۆرییا رۆمانی بوو و پاشان ناڤەندا فەڵەتیێ، من کاری بگەهمە تێگەهشتنەکا راستتر و هوورتر ل سەر خالێن تێکهەلیێ و گرێدانێن د ناڤبەرا کورد، کوردستانێ و رۆما. ئەڤ باژێڕێ هەرتم زیندی، ب خۆ مۆزەخانەیەکا ڤەکرییە. دەما مرۆڤ ل کۆڕبەندێ رۆمانی Roman Forum پەیاسا دکەت، ب ئاڤاهیێ پانتیۆنێ Pantheon شەیدا دبیت، سەرەدانا کلیسە و دێران دکەت و ل گەل ئەرشیفی ڤەکری یێ باژێڕی دکەڤیتە د دیالۆگێ دا، مرۆڤ دێ زانیت کا هەڤبەندیێن رۆما چەند د بەربەڵاڤ بوون، کو گەهشتبوونە ڤەدەرترین جهێن جیهانێ.

دەما جویس بلۆ Joyce Blau (1932 – )، ل بوهارا ساڵا ٢٠٠٩ێ بوویە مێهڤانا من، من نەکاری ب دروستی ئەوێ بۆچوونا سەری بۆ دیار بکەم، بەلێ ئەز ب هیڤی مە، کو ئەڤ گۆتارا من وێ پاڵ بدەت داکو جارەکا دی سەرەدانا ڤی باژێڕی بکەتەڤە، داکو بۆ وێ ببمە رێبەر و رۆما ب رەنگەکێ دی نیشا وێ بدەم.

پشتی ساڵا ٢٠١٠ێ خۆشحالبووم، کو من بەرێز سەیوان بارزانی، بالیۆزی عیراقێ ل رۆما و ئێک ژ خەلکێ هەولێرێ، پشکداری گەشتێن خۆ بۆ کلیسە و جهێن دیار یێن رۆما بکەم و ب گرۆڤ من بۆ سەلماند، کو هەڤبەندیێن کەڤن د نێڤبەرا هەردو وەڵاتێن مە (ئیتالیا و کوردستان) دا هەنە.

من دڤێت داکوکیێ ل سەر هندێ ژی بکەم، کو ئەڤ گۆتارە نە ژ ئەنجامێ پرۆگرامەکێ دارێژتییە، بەلکو من دڤێت هندەک سەرەداڤێن هەڤبەندیێن دوور و درێژ و دێرین و ل بەردەست پێشکەش بکەم، کو پشکەکا کێمە ژ گەنجینەیەکا مەزن.

رەنگە ب تنێ کێم کەس هەبن بزانن، کو ناڤێ کەڤن یێ هەولێرێ (ئەدیابین – Adiabene) ل سەر بنگەهێ پەرستگەها پانتیۆنێ و کڤانێ سێپتیمیۆس سیڤێروس Septimius Severus Arch  ل کۆڕبەندێ رۆمانی هاتییە نکراندن. دەڤەرا ئەدیابین، دکەڤیتە ئالیێ چەپێ یێ رووبارێ دیجلە و پایتەختێ وێ هەولێرە و ئەڤ دەڤەرە دکەڤیتە د نێڤبەرا رووبارێ زێ یێ بچووک و زێ یێ مەزن دا.

ل چارێکا ئێکێ ژ سەدەیێ ئێکێ یی زایینی، ئەدیابین بوو نیمچە دەولەتەکا سەربخۆ ل ژێر دەستهەڵاتا پارسییان. ل ساڵا ١٩٥ێ زایینی، سێپتیمیۆس سیڤێروسێ ئیمپراتۆری رۆمانی ژ رووبارێ فوراتی دەرباز بوو و هێرشەک برە سەر دەولەتا پارسییان و ئەدیابین داگیرکر، ژ بەر وێ سەرکەفتنا ب دەستڤەئینای، بۆ خودانێ سلاڤا ئیمپراتۆری ئەوا دبێژنێ «پارتیکۆس ئەدیابینکۆس».

ل ساڵا ١٩٧ێ ئیمپراتۆر سێپتیمیۆس سیڤێروس، ب کۆمەکا کەشتییان ب رێیا رووبارێ فوراتێ ڕا، سەرکێشییا هەوەکا دیتنەڤێ یا نوو کر و  ل ساڵا ١٩٨ێ شییا باژێڕێ تەیسەفۆن Ctesiphon (جهێ نها باژێڕێ بەغدا – وەرگێڕ) داگیر بکەت و ل ساڵا ١٩٩ێ هەمی وەڵاتێ دو رووباران (میزۆپۆتامیا) ئێخستە ژێردەستێ خۆ و لەشکەرەکێ رۆمانی ل وێ دەڤەرا نوو بنەجهکر.

ل وی چاخی، رووبارێ فوڕاتی توخیبێ د نێڤبەرا هەردو ئیمپراتۆریێن رۆمانی و پارسی دا دروستکر. رۆما هەمی دەڤەرێن ئەنادۆڵیا و سووریا گرتن و گەلەک جاران ژی بزاڤکرن، کو دەستهەڵاتا خۆ بگەهینتە هەمی دەڤەرێن میزۆپۆتامیا یانکو کوردستانێ و عیراقا نها.

دکارین گرۆڤ و بەڵگەیان ل سەر وان روودانان د نکراندنێن، کو ب روومەتییا سێپتیمیۆس سیڤێروسی هاتینە نیگارکرن ببینین. ل ڤێرێ، پێدڤییە ب تایبەتی ئاماژێ ب نیگارەکا لاتینی بدەین، کو ل سەر روویێ پانتیۆنێ (پانتیۆن ئێکە ژ کەڤنترین ئاڤاهیێن رۆما – وەرگێڕ) هەیە، بەلێ ب مخابنیڤە، ب تنێ پشکەک ژێ دهێتە خواندن.

ل سەر وی نەخش و نیگاری ب نکراندن هاتییە نڤیسین، کو:

«ئیمپراتۆر قەیسەر لوسیوس سیپتیمیوس سیڤیرۆس پیوس  Caesar Lucius Septimius Severus Pius، ل ئارابخا (کەرکووک)، ئەدیابین (هەولێر) و پارسیا، دەهـ جاران ب هێزا پێگەهـ و سەکۆیێ خۆ ڤەبەرهێنان ئەنجام دایە».

ئەڤ کارێ نیگارڤانی، پێدڤی ب پتر رۆهنکرنێ هەیە. پشتی کوشتنا پێرتیناکس Pertinax ل ساڵا ١٩٥ێ، لوسیوس سێپتیمۆس سیڤێروس پیوس (١٤٥ز. -٢١١ ز.) وەکو ئەمپراتۆر هاتە راگەهاندن. ل ساڵا ١٩٥ێ زایینی، پشتی سەرکەفتنێن وی ل ئەدیابین و پارسییا و دەڤەرێن دی، ل نسێبینێ ناڤێ پیرتیناکس وەرگرت. ل ساڵا ١٩٧ێ، جارەکا دی هێرشی پارسیا کرەڤە و دەڤەرێن سلۆقیا و بابل و تەیسەفۆن داگیرکرن و پشتی ساڵەکێ ژ وێ داگیرکرنێ یانکو ل ساڵا ١٩٨ێ، نازناڤێ پارتیکوس مەکسیموس وەرگرت.

هەژی یە دیار بکەین ژی، کو ل سەر کڤانێ سەرکەفتنێ یێ سیپتیمو سێفیرۆسی (٢٠٣ێ ز.)، کو ل پلاتفۆرما رۆمانی هاتییە دانان، نیگارەکێ هەمان شێوە هەیە.

ل ساڵێن بەری هنگی، دەڤەرا هەولێرێ، جهێ روودانەکا دیرۆکی یا گەلەک گرنگ بوو. ئەو ژی شەڕێ گۆگامێلا Battle of Gaugamela یە (بناڤێ شەڕێ ئەربێلا ژی دهێتە نیاسین). شەڕێ گۆگامێلا ئێک بوو ژ شەڕێن هەرە بەرنیاس د دیرۆکا کەڤن دا، کو ل ساڵا ٣٣١ێ زایینی دنێڤبەرا ئەسکەندەرێ مەزن Alexander the Great  و داریۆشێ سێ Darius III دا یێ پادشاهێ فارسان ل نزیک هەولێرێ ل باشوورێ کوردستانا نها رویدابوو.

١١/ ل گۆڕی پەرتووکا پلۆتارخی Plutarch (ژیانا ئەسەکەندەری ٣١، ٨ The Life of Alexander, 31, 8) و پەرتووکا پلینی یێ مەزن Pliny the Elder  (ناتۆڕالیس هیستوریا، ١١،١٨٠ Naturalis Historia, II, 180)، بەری سەرکەفتنا ئەسکەندەری ل سەر داریۆشی، ب یازدە رۆژان ل هەولێرێ هەیڤ غەییری تەمام دروست بوو. پشتی ٤٠٠ ساڵان ژ وێ هەیڤ غەییرینێ، کلاودیو پتۆلۆمی Claudius Ptolomy (ژ داییکبوویێ مسرێ، ٩٠ – ١٦٨ ز.)، کو جوگرافیناس و ستێرناسەکێ وی سەردەمی بوو، رابوو ب دانان هێلێن درێژی و پانیێ بۆ عەردی و پشدانییا وی یا سەرەکی ل سەر وێ هەیڤ غەییرینێ بوو ئەوا ل ٢٠ کانوونا ئێکێ یا ساڵا ٣٣١ێ زایینی ل هەولێرێ چیبووی. ل سەر بنیاتێ وی دەرئەنجامێ کلاودیو پتۆلۆمی گەهشتیێ، بۆ ئێکەمین جار جوداهییا دەمی ل جهەکی بۆ جهەکێ دی ل سەر ئاستێ جیهانێ هاتە دەستنیشانکرن.

پشتی نزیکی ٢٠٠٠ ساڵان، ژ شەڕی گۆگامێلا یانکو شەڕێ ئەربێلا، د نێڤبەرا ساڵێن ١٦٤٤ێ و ١٦٥٠ێ، پیترو دا؛ کۆرتۆنا Pietro da Cortona (١٥٩٦ێ – ١٦٦٩ێ زایینی) ، ئەو شەڕ ب تابلۆیەکێ نیگارکر، کو نها ل مۆزەخانەیا کاپیتولۆنی Capitolini  ل رۆما هەیە. د وی تابلۆی دا ئەسکەندەرێ مەزن ب پایەبلندی ل قەلەم ددەت. پاشڕا چەند هونەرمەندێن شێوەکارێن فلامەنگی و فرەنسی، یێن وەکی جاک کورتوا Jacques Courtois (١٦٢١ – ١٦٧٦) چارلس لی برون Brun Charles Le  (١٦١٩ – ١٦٩٠)، دیمەنێ سەرکەفتنا ئەسکەندەری دوبارە نیگارکرەڤە.

سەلاحەدین یوسف کۆڕێ ئەیوبی Salah al-Din  Yûsuf ibn Ayyûb   یێ کوردێ رەوادی (١١٣٨ – ١١٩٣)، یێ ل رۆژئاڤا ب ناڤێ سەلاحەدین ئەیوبی ناڤدار، ل باژێرێ تکریتێ ل عیراقێ هاتییە سەردونیایێ. دامەزرینەرێ دەولەتا ئەیوبی یە، کو موسلمان هەمی کرینە ئێک و بنیاتێ دادوەریێ دانای.

ناڤدارییا سەلاحەدینی وەکی کەسەکێ دادپەروەر و سوارچاکەکێ نموونەیی، د کومیدیا خوداڤەندی یا دانتێ ئەلیگییری Dante Alighieri (١٢٦٥ – ١٣٢١) دا، ب رەنگەکێ گەلەک جوان رێز لێ هاتییە گرتن.

١٤/ د کومیدیا خوداڤەندی Divine Comedy دا، ب تنێ بەحسی سێ کەسێن موسلمان هاتییە کرن: سەلاحەدینSalah al-Din ، ئیبن سینا Ibn Sina و ئیبن روشد Ibn Rushd، کو ئەڤ هەردو یێن دویماهیێ د زانست و فەلسەفێ دا، مامۆستایێن مەزنن.

د پەرتووکا کومیدیا خوداڤەندی  Divine Comedy یا گەلەک ناڤدار ل سەر ئاستێ جیهانێ دا، جهەکێ گەلەک تایبەت ب سەلاحەدینی هاتییە دان. ناڤئینان ئەڤان هەر سێ کەسایەتی یێن موسلمان، رامانا خۆ یا مەزن هەیە، چونکی جهـ و پایەیێ وان د ڤێ پەرتووکێ یێ نەمازە و بلندە. دانتێ، سەلاحەدین ل  Convivial- IV، XI، 14 دانایە، کو جهێ کەسێن خودان بیروهزرێن لیبرال و مێرخواسە. جهێ سەلاحەدینی ب رەخ ئەلفۆنسو یێ هەشتێ  Alfonso VIII  (١١٥٥ – ١٢١٤) پادشاهێ قشتالە Castile، ریمۆنێ پینجێ Raymond V (١١٣٤ – ١١٩٤) کۆنتێ تۆلۆز  Count of Toulous، گۆلییلمۆیێ هەفتێ Guglielmo VII  (١٢٤٠ – ١٢٩٢) مارکیزێ مۆنفیراتۆMarquis of Monferrato و بێرتان دی بۆرن Bertran de Born (١٢٤٠ – 1311) مەزنێ هاوتێفۆرت  Lord of Hautefort.

د پەرتووکا چیرۆکێن دیکامیرۆن  Decameronدا، جیۆڤانی بۆکاچینۆ Giovanni Boccaccio  (١٣١٣ – ١٣٧٥) گەلەک ب باشی بەحسی لێبۆردەییا سەلاحەدینی کرییە و دو سەربۆرێن تایبەت یێن گرێدایی ب کەسایەتی و لێزانییا سەلاحەدینی، ل دەستێیک و دویماهییا شاکارا خۆ داناینە.

ناڤدارییا سەلاحەدین ئەیوبی، هەتا ئەڤرۆ ژی گەلەک کەسایەتیێن ئەورۆپی شوک کرینە، کو هەتا نها ژی کار و کریارێن سەلاحەدینی ل گزیرتا سقلیا Sicily ساڵانە ب نماییشێن شانۆیی Pupi Siciliani دهێنە زارڤەکرن. هەر وەسا ل باژێڕێ پالیرمۆ Palermo یێ دێرین جادەیەک ب ناڤێ سەلاحەدینی هاتییە بناڤکرن.

گرنگیدانا ئیتالیان ب مالباتا ئەیوبییان ل دیدارا قەدیس فرەنسیس ئەسیزی Saint Francis of Assisi (١١٨١ – ١٢٢٦) و سولتان ئەلمەلیک ئەلکامل ناسر ئەلدین (١١٨٠ – ١٢٣٨) یێ برازایێ سەلاحەدینی، ل سەردەمێ هەوا پێنجێ یا خاچپەرستان، گەهشتە گۆپیتکێ. دەما قەدیس فرەنسیس، ل ئیلونا ساڵا ١٢١٩ێ بۆ دەمەکی کورت ل باژێڕێ دومیات یێ مسری مایی، سولتانێ ئەیوبی پێشوازییا وی قەدیسێ مەزن ل بن چادەرەکێ ل کەمپەکا سەربازی ل نزیک رووبارێ نیلی کر.

دانوستاندنێن وێ دیدارێ، پتر ل دۆر ئەدەبیات و نیگارڤانیێ بوون. دانتێ ژی د کومیدیا خوداڤەندی دا خۆ دا، گەلەک ب جوانی، بەحسی وی دیدارێ کرییە.

وێ دیدارا گرنگ، د گەلەک تابلۆیێن هونەری دا رەنگڤەدایە و تێدا قەدیس فرەنسیسی و سولتان ئەلمەلیک ئەلکامل ب رەوشتەکێ ئاشتیخواز و نەرم و ئێکسان وێنە دکەن. ژ وان تابلۆیێن ناڤدار یێن نیگارڤان جیۆتو Giotto  (١٢٦٧ – ١٣٣٧)  دروستکرین نها ل ل سەر دیوارێن دێرێن فلۆرەنسا Florence، ئەسیزی Assisi و بادو  Padua ماینە. دیسان ئەو تابلۆیا نیگارڤان تادیو جادیTaddeo Gaddi (١٣٠٠ – ١٣٦٦) ل گەلەرییا میۆنێخ دهێتە دیتن. هەروەها ئەو تابلۆیا تاددیو دی بارتۆلو Taddeo di Bartolo (١٣٦٢ – ١٤٢٢)، کو ل گەلەرییا هانۆڤەرHannover  هەیە. ل  Chiesa del Gesù ل رۆما و ب دروستی ل فلکا فەرنسیسکان Franciscan cycle  تابلۆیەک هەیە، کو ژ لایێ نیگارڤانێ فلەمنگی جۆزیپی بینیتز ڤە Giuseppe Penitz  (مارتن بیبین دی ئەنفیرسا Maarten Pepijn di Anversa, ،١٥٧٥ -١٦٤٢) هاتییە چێکرن و ئاماژێ ب دیدارا قەدیس فرەنسیسی و سوڵتانی ئەیوبی ددەت.

پێدڤییە ژی دیار بکەین، کو تابلۆیەکا دیمەنێن شەڕی چالدێرانێ ژی ل پیشانگەها پالێرمۆ Palermo هەیە.

تابلۆیەکا دی ل سەر شەڕێ چالدێران ل پێشانگەها  میرتۆ Mirto هەیە، کو تەلارەکا دیرۆکی یا مالباتێن ئەسرتوقرات و ماقوولێن پالیرمۆ Palermo (دی سپۆچس De Spuches، فیلانجیری , Filangeri  لانزا Lanza). قەبارەیێ وێ تابلۆیێ 3.59 م × 1.97 م، و چارچووڤەکێ سور هەیە و دکەڤیتە لایێ ژێری یێ شانۆیا جەنگێ. ل سەر وێ تابلۆیێ نڤیسینەک ب زمانێ ئیتالی هەیە، کو بەحسی قووناخێن شەڕێ چالدێرانێ و رێکخستییا سۆپایێ عوسمانی دکەت. وێ تابلۆیێ؛ دیرۆکا چێکرنا وێ و ناڤ و ئیمزایا چێکەری ل سەر نینە، بەلێ رەنگە دیرۆکا روستکرنا وێ بۆ دەردۆرێن ساڵا ١٥٨٠ێ بزڤڕیت.

ئەو تابلۆیا هەنێ، بەلگە و گرۆڤەکێ گەلەک گرنگ و کێم وێنەیە ل سەر روودانەکا گەلەک گرنگ د دیرۆکا تورک و فارس و کوردان دا، کو د نێڤبەرا سولتان سەلیمێ ئێکێ و شاهـ ئیسماعیلێ ئێکێ ل نزیک گۆڵا وانێ ل ٢ێ هەیڤا رەجەبێ ٩٢٠ێ کۆچی / ٢٣ێ تەباخا ساڵا ١٥١٤ێ زایینی رویدایە. د وی شەڕی دا؛ کوردان رۆلەکێ ئێکجار مەزن ل پشتەڤانییا ئۆسمانییان گێڕابوو. سەبارەت ب وی شەڕی، ب تنێ تابلۆیەکا عوسمانی یا کێم پێزانین هەیە و پێزانینێن ل سەر وێ تابلۆیا عوسمانی گەلەک د جودانە هەمبەر وی تابلۆیا ل پالێرمو Palermo.

د کارین چەند گرۆڤان ل سەر هەڤبەندیێن ئیتالیا و رۆما ل گەل کوردستانێ و کوردان، ل دەڤەرێن باکوورێ ئیتالیا ژی ب بینین. باژێڕی تورینTurin ، جهێ دەستخەتەکا گەلەک بهادارە، کو پەرتووکا (شەرەفنامە) یە، کو شاکارەکە ب زمانێ فارسی هاتییە نڤیسین و شەرفەدین بتلیسی (١٥٤٣ -١٦٠٤)، کو ل ساڵا ١٥٩٦ێ نڤیسینا وێ تەمام کریە. شەرەفنامە، ئێکەمین پەرتووکە ل دۆر دیرۆکا مالباتێن دەستهەڵاتدار ل میرنشینێن کوردان هاتییە نڤیسین. ئەڤ دەستخەتە ل ژێڕ هەژمار (١٢) یە و ل ساڵا ١٠٨٣ێ کۆچی / ١٦٧٢ێ زایینی وەرە ل پەرتووکخانا ریالی دی تۆرینو Biblioteca Reale di Torino، هاتییە پاراستن و ب مولکییەتا پادشا کارلۆ ئەلبێرتۆ Carlo Alberto ژ ساڤۆی هاتییە تۆمارکرن.

باژێڕێ تورین Turin، جهێ ژ داییکبوونا ماوریزیۆ گارزۆنی Maurizio Garzoni  یە (١٧٣٤ – ١٨٠٤)، هەبوونا دەستخەتا شەرەفنامێ ل پەرتووکخانا ریالی دی تۆرینو Biblioteca Reale di Torino، گارزۆنی دانەرێ پەرتووکا (رێزمان و زاراڤێن زمانێ کوردی – Grammatica e Vocabolario della lingua kurda) ل ساڵا ١٧٨٧ێ، بوویە هاندانەک داکو ب وی ئەرکێ ژ لایێ دێرا سانتا سابینا یا دۆمینیکانی ل رۆما هاتییە راسپاردی قاییل ببیت. لەوڕا؛ ل ساڵا ١٧٦٢ێ وەکی مزگینیگەهینەرەک بەر ب ویلایەتا مووسڵ ڤە د‌چێت. ژ ساڵا ١٧٧٠ێ هەتا ساڵا ١٧٨١ێ، وەکی پارێزگارێ شاندیێ دومینیکانێ هاتە دانان. بەلێ، ل ساڵا ١٧٨٢ێ گارزۆنی تووشی نەخۆشییەکا مەترسیدار یا چاڤان دبیت و ژ ترسا ژ دەستدانا رۆناهییا چاڤێن خۆ، بۆ ئیتالیا ڤەدزڤڕیت، داکو جارەکا دی ل ساڵا ١٧٨٦ێ بچیتەڤ مووسڵ و پشتی دو ساڵان دزڤڕیتەڤە ئیتالیا.

گارزۆنی ئێکەمین کەسە داکۆکی ل سەر رەسەناتییا زمانی کوردی کری و دهێتە دانان «بابێ کوردۆلۆژیێ» و پێشەنگێ رێزمانا کوردیprécurseur dans l’étude des langues orientales».

گارزۆنی ل ساڵا ١٧٨٧ێ نڤێژا کەلیسەیا پاتر نۆستەر Pater Noster  یانکو نڤێژا خودایی د پاشکۆیا پەرتووکا خۆ دا ب زمانی کوردی دانایە. ئەڤ وەرگێڕا وی دانای، گەلەک یا ناڤدارە و ب رەنگەکێ بەرفرەهـ بەڵاڤبوویە، هەتا ل هندەک جهان ناڤێ وەرگێڕی هاتییە ژێبرن. ئەڤ وەرگێڕە، هەڤبەندییەکا نموونەیی یە د نێڤبەرا کوردستانێ و رۆما و قودسێ، کو هەڤدیتنا قەدیس فرەنسیس و سولتانێ ئەیوبی ل خۆ دگریت.

ل کلیسەیا پاتر نۆستەر ئەوا دکەڤیتە سەر چیایێ زەیتوون ل قودسێ، دێرەک هەیە تابلۆیێن نڤێژا خودایی ب پتر ژ ١٠٠ زمانان ل سەر هاتینە نڤیسین و ژ وان ژی تابلۆیەک ب زمانێ کوردی/ شێوەزارێ کرمانجی و ب تیپێن لاتینی هەیە، کو گارزۆنی وەرگێڕایە.

ئەو تابلۆیا نڤێژا خودایی، ب زمانێ کوردی/ شێوەزارێ کرمانجی ل سەر هاتییە نڤیسین ژ زمانێ ئیتالی هاتییە وەرگێڕان و ب هندەک گوهۆڕینێن بچووک ماوریزیۆ گارزۆنی د پەرتووکا خو دا یا ب ناڤێ (رێزمان و زاراڤێن زمانێ کوردی Grammatica e vocabolario della lingua kurda) دا بەڵاڤکرییە، کو لۆرێنزۆ هیرڤاس Lorenzo Hervàs  (١٧٨٧) ل چاپتەرەکا کورت دا ل دۆر کورد و کوردستانێ پێشکەش کرییە.

ژێدەر:

https://books.openedition.org/ifeagd/2215?lang=en