گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
ئیحسان ئامێدی
هەرێما کوردستانێ بەرهەمێ خەبات و قوربانیدانا گەلێ کوردستانێ یە ب سەرکردایەتيیا بزاڤا وێ یا سیاسی و شۆڕشگێری و پێشەنگا وێ پارتییا دیموکراتیيا کوردستانێ و لایەنێن دی یێن سیاسی ب سەرۆکاتيیا بارزانیێ نەمر و پاشی سەرۆک بارزانی.
ل سەردەمێ بارزانیێ نەمر و ب تایبەتی قووناغا شۆڕشا ئەیلولا نیشتمانی مافێن نەتەوەیێن گەلێ کوردستانێ ب رێکەفتنا ١١ی ئادارا سالا ١٩٧٠ێ هاتنە دانپێدانکرن ب ئۆتۆنۆمی.
ل قووناغا شۆڕشا گولانێ؛ گەلێ کوردستانێ ب سەرکردایەتیيا بەرەیێ کوردستانی و ب سەرۆکاتيیا سەرۆک مەسعود بارزانی، گەلێ کوردستانێ شيیا ل ئادارا سالا ١٩٩١ێ سەرهەلدانێ بکەت و هەرێما کوردستانێ دامەزرینیت، ل سەر پێشنیازا سەرۆک بارزانی ل 22/3/1991ێ، سیستەمێ حکومڕانیێ کرە دیموکراتی و یاسایا هەلبژارتنا ئەنجومەنا نیشتمانيیا کوردستانێ دەرئینا، بۆ جارا ئێکێ هەلبژارتنێن گشتی ل 19/5/1992ێ١٩ هاتنەکرن، ل دویڤ ئەنجامێن هەلبژارتنان و ب رێکەفتن د ناڤبەرا پارتی و ئێکەتیێ دا، سەرۆکاتيیا پەرلەمانی بەر ب پارتی کەفت و سەرۆکاتیيا ئەنجومەنی وەزیران بەر ب ئێکەتێ کەفت.
هەر ل سەر پێشنیازا سەرۆک بارزانی پەرلەمانێ کوردستانێ ل 4/10/١٩٩٢ێ فیدرالیەت بۆ هەرێما کوردستانێ راگەهاند، دەستهەلاتێن فیدرالیەتێ بکارئینان بۆ دەرئینانا یاسایان و کارکرنا حکومەتا هەرێما کوردستانێ.
دیموکراتیەت سیستەمێ حکومڕانیێ یە، مەبەست ژێ حوکمێ مللەتی، ئانکو مللەت دەستهەلاتێ دەستنیشانکەت ب رێکا هەلبژارتنێن گشتی ب دەنگدانا ئازاد و نهێنی، داکو ناڤەندا دەستهەلات و بڕیارێ چێبیت، ئێدی ئێکەتیيا وەلاتی و مللەتی و هەمی دامەزراوێن وێ یێن دەستهەلاتداریێ و کارگێریێ و مەدەنی یێن هەڤگرتی بن د چارچووڤێ یاسایێ دا دەستهەلاتێن خۆ ب کار بینن و کار پێبکەن.
مخابن هەرێما کوردستانێ و ژ ئەنجامێن ناکۆكيیێن نافخۆ یێن لایەنێن سیاسی و شەڕێن نافخۆیی و مایتێکرنێن هەرێمایەتی، هەرێم بەرەڤ دو دەڤەریێ و دو ئیدارەیێ و دو دامەزراوێن دەستهەلاتێ و دو هێزیێن لەشکەری و ئەمنی چوو! تاکە دامەزراوا هەڤگرتيیا رەوا ل هەرێما کوردستانێ مای، پەرلەمانێ کوردستانێ بوو، کو ژێدەرێ شه‌رعیەتا هەرێما کوردستانێ بوو و هەبوونا وێ هەر ب هیمەتا سەرۆک بارزانی ما و هاتە پاراستن.
پشتی رێکەفتنا واشنتون یا ئاشتيیێ ل ناڤبەرا پارتی و ئێکەتیێ، کاراکرنا دامەزراوێن هەرێمێ سیمایێ دو ئیدارەیێ و دو هێزیێ و دو دەستهەلاتداریێ خۆ سەپاند، تا روخاندنا رژێما دکتاتوری و گەرا دويێ یا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ ل ٣٠ کانونا دويێ ل سالا ٢٠٠٥ێ، کو پارتی و یەکێتی و یەكگرتوو و شیوعی و چەند لایەن و کەسانێن دی ب ئێک لیست چوونە هەلبژارتنان و شیيان ٨٩،٥٪ دەنگا و کورسیکێن پەرلەمانی ب دەستڤەبینن، سەرۆکێ پەرلەمانی بۆ یەکێتیێ بیت، بۆ جارا ئێکێ سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ هەلبژێرن و بەرێز مه‌سعود بارزانی وێ باوەریێ ب تێکرایا دەنگان ب دەستڤەبینیت. کابینا پێنجێ یا حکومەتا هەرێمێ کوردستانێ ب سەرۆکاتیيا نێچیرڤان بارزانی باوەريیێ پێ بدەن.
ل وان چار سالان، سەقامگیریەک و گەشەبوونەک ل هەرێما کوردسانێ ڤە چێبوو، لێ شینوارێن دو هێزیێ و دو دەستهەلاتداریێ هەر مان.
ل ٢٥ێ تیرمەها ٢٠٠٩ێ، هەلبژارتنێن گشتی بۆ گەرا سێيێ یا پەرلەمانێ کوردستانێ هاتنە کرن، د هەمان دەمدا بۆ جارا ئێکێ هەلبژارتنێن سەرۆکێ هەريمێ ژی هاتنەکرن و سەرۆک مه‌سعود بارزانی ب رێژەیا ٧٣٪ یا دەنگان ب دەستڤەئینان و بۆ سەرۆکێ هەرێمێ و ما د ڤی ئەرکیدا هه‌تا سالا ٢٠١٧ێ.
ل قووناغا گەرا سێيێ یا هەلبژارتنان برێکەفتن سەرۆکاتيیا پەرلەمانی بەر ب (ینک) کەفت و سەرۆکاتیا ئەنجومەنا وەزیران بەر ب پارتی کەفت، ل ئیدارا زونا کەسک دو بەرەکی چێبوو و رەنگاورەنگيیەکا دی یا سیاسی سەرهەلدا، رەنگڤەدانا وێ د ناڤ پەرلەمانیدا نیشا دا.
ل 21/9/٢٠١٣ێ گەرا چارێ یا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ هاتەکرن، سەرۆکاتیيا پەرلەمانی کەفتە د دەستێن بزاڤا گوران دا، بەرێز نێچیرڤان بارزانی وەکو سەرۆکێ ئەنجومەنێ وەزیران هەلبژارت، د ناڤ ڤێ پێکهاتا پەرلەمانی دا، ناکۆکی توند بوون، د هەمان دەمدا (داعش)ێ سەرهلدا و مەترسی ل سەر هەرێما کوردستانێ دروستکرن.
پشتی شکاندنا (داعش) و رزگارکرنا دەڤەرێن داگیرکری، ل سەر پێشنیاز و دەستپێشخەريیا سەرۆک بارزانی، ریفراندۆما سەربەخۆیا هەرێما کوردستانێ ل ٢٥ی ئەیلولا ٢٠١٧ێ هاتەکرن و ب رێژەیا ٩٣٪ گۆتی (بەلێ) و سەرکەفتن ئینا. ل ١٦ى ئوکتۆبەرێ خاکفرۆشى چێبوو، هێزێن عیراقێ ب پشتەڤانيیا ئیرانێ و پاشکشە و خیانەتا (ینک)ێ کەرکووک و گەلەک دەڤەرێن دی یێن هەرێمێ هاتنە داگیرکرن، ل ٢٠ى ئوکتۆبەرا هەر وێ سالێ، هێزێن پێشمەرگەیێ قەهرەمان بەرسینگا هێرشا دژمنان گرت و ل داستانێن پردێ و سحێلا سنورەک بۆ پێشڤەهاتنا دژمنان دانان.
ل 30/9/٢٠١٨ێ گەرا پێنجێ یا هەلبژارتنێن پەرلەمانێ کوردستانێ هاتنەکرن، سەرۆکاتيیا پەرلەمانی بەر ب ئێکەتیێ کەفت و بەرێز نێچيرڤان بارزانی ب سەرۆکێ هەرێما کوردستانێ هەلبژارت و بەرێز مەسرور بارزانی ب سەرۆکێ ئەنجومەنێ وەزیران هەلبژارت و کابینا نەهێ یا حکومەتا هەرێمێ پێکئینا.
پشتی دو سال ل سەر دەمێ یاسایێ هەلبژارتنێن گشتی ڤە چووین، ژبەر ناکوکی و نە رێکەفتنا لایەنێن سیاسی، ل 20/10/٢٠٢٤ێ گەرا شەشێ یا هەلبژارتنێن هەرێما کوردستانێ د کەشوهەوایەکێ توندا هاتنەکرن، ژبلی پارتی، کو درووشمەکی ئاڤاکەر و بەرنامەکێ تێر و تەسەل هەبوو، لایەنێن دی هەمیان ب درووشمێن وێرانکەر و ڕۆخینەر؛ چوونە د د بانگەشەیا هەلبژارتناندا، د ئەنجامدا پارتی ب رێژەیەکا هەرا باش سەرکەفت و هەرێما کوردستانێ پاراست و هێلا د دەستەکێ ئەمین دا.
ئەم ب باوەرین ل قووناغا بهێت، دێ گۆتارا سەرۆک بارزانی بیتە بناغێ کارکرنا سەرۆکاتيیا هەرێمێ و پەرلەمانی و حکومەتا هەرێمێ، بەرژەوەندا مللەتی و هەمی لایەنان تێدایە.
سه‌رۆک بارزانی ب زەلالی گۆتی: دڤێت ئێکەم کارێ پەرلەمانی دانانا دەستوورى و راستڤەکرنا هندەک یاسایان و دەرئینانا هندەکێن دی بیت، ژێبرنا شینوارێن وان بڕیارێن دژی هەرێمێ ژ بۆ لاوازکرن و ژناڤبرنا وێ. هەروەسا فەرموویە: حەز و ڤیانێن مللەتی دێ بیتە کارناما حکومەتا بهێت، کو خزمەتێن پتر پێشکێشکەت، ئاسایشێ و سەقامگیریێ ب جهبینیت و بارێ خەلکی سڤک کەت.
هەروەسا گۆت: دڤێت ئەڤ گرژیيە پشتی هەلبژارتنان نەمینیت، ب هەبوونا ئێک هەرێم، ئێک پەرلەمان، ئێک حکومەت، ئێک هێزا پێشمەرگەی. ب دووماهی پێئینانا هەڤپەیمانا مافیا و تیرۆرێ، یا گرنگتر نەهێلانا ئینان و بازارکرنا مادێن هشبەر و دروستکرنا وێ. هەروەسا سەرۆک بارزانی ب دلەکێ مەزن ڤە گۆت: پشتی هەلبژارتنا ٢٠ى ئوکتۆبەرێ، پارتی دێ ب دلەکێ مەزن ڤە، ب لوژیك هەستکرنێ ب بەرپرسیاریيا مەزنا دکەڤیتە سەر ستویێ وێ، دەستێ براینیێ بۆ هەمی لایەنان درێژکەت ب مەرجەکی ب تنێ، ئەو ژی دلسۆزی و وەفاداری بۆ خوینا شەهیدان و عەردێ کوردستانێ هەبیت.
هەروەسا گۆت: ل دووماهیێ ئەم هەمی کورد و کوردستانی نە و خودانێن ڤی وەلاتی نە.
ئەڤا سەرۆک بارزانی کەرەمکری، گەلەکا دلخۆشکەر و گەشبین و ئارامکەر و ئاڤاکەر بوو، ژ لوژیکێ هێزێ و سەرخۆیێ و هەستکرنێ ب بەرپرسیاريیا نیشتمانی و نەتەوایەتیێ و جڤاکی و مێژوویی بوو. ل وێ باوەریێینە گۆتارا سەرۆک بارزانی دێ بیتە نەخشەرێکا قووناغا پشتی هەلبژارتنان، پارتی دێ حکومەتا نوی پێکئینیتە ڤە و وەکو برایەکێ مەزن دێ دەستێ خۆ ب سەرێ هەمیان دا ئینیتە خارێ، دێ پێکڤە کارکەن ژ بوونا ئاسایشێ و سەقامگیريێ و ئارامیێ و ئاڤەدانیێ.
