گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
م. خالد سادینی
ڤه‌گوهاستن ژ تیپێن لاتینی: سامی بنیامێن رێكانی
هه‌لبه‌ستڤان و نڤیسكارێ ب ناڤ و ده‌نگێ ئينگلیز شكسپير دبێژيت: كه‌سێ هۆزان و سترانێن ملله‌ته‌كی چێدكه‌ت ژ یێن كو زاگۆنێن (قانوون) وان چێدكه‌ت ب هێزترە. ئەز بخوه ژی د وێ بریارێ دا مه، كو كه‌سێن هۆزانێن ملله‌ته‌كی چێكر بن ژ یێن، كو فه‌رمانبه‌ریا وان ئان ژی زاگۆنێن وان چێكربن ب هێزترن.
ده‌ستپێك
ئیرۆ ئەگه‌ر ناڤێ یه‌ك ژ وان زاگۆنچێكه‌ران یان فه‌رمانبه‌ران ئان ژی میر و حاكمان ل دنیایێ مابیتن ژی، دیسا ده‌وله‌تسه‌رێ وان هۆزانڤان، سترانبێژ و دیرۆكنڤیسانە. ڤێجا ژ به‌ر هندێ ئەز دخوازم د ڤێ گۆتارێ ده بۆ وه به‌هسێ سترانبێژه‌كی د ته‌مه‌نه‌كی بچووك دا گه‌له‌ك كاره‌كی مه‌زن كری، ده‌نگێ خوه ل هه‌ر چار ئالیێ وه‌لات به‌لاڤ كری و ناڤ و ده‌نگێ خوه ل ناڤ گه‌لێ مه وه‌كی نڤیسێن كه‌ڤناره یێن بزماری ل سه‌ر كه‌ڤران نڤیسی بكه‌م. ئەو ژی ب گۆتنا خوه ”مه‌حمودێ حه‌سۆ” لێ ب ناڤلێكرنا ملله‌تێ مه ”مه‌حموودێ خیالێ” و دراستییا ناڤێ خوه یێ دروست، مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری یه. هه‌ر چه‌نده كو ئەو ل گوندێ (پركانس) يا ل ده‌ڤه‌را خه‌زه‌كیان هاتبیته دنیایێ و ل ناڤ عه‌شیره‌تا پنیانشێن جۆله‌مێرگ و گه‌ڤه‌رێ مه‌زن ببیت، هه‌روه‌سا ل كۆچك و دیوانێن كه‌ره‌م ئاغایێ پنیانشی ستران و لاوێژ گۆتبن ژی ب قه‌ناعه‌تا من ئەو ده‌نگبێژێ گه‌لیێ گۆیانە. له‌ورا ئەو، مه‌حموود حه‌سه‌ن، كرۆرا گۆییانە.
بوونا وی، هاتنا دنیایێ
ب ناڤێ خوه یێ پێ هاتییه ناسكرن و ناڤدار بوویی مه‌حموودێ خیالێ، وه‌كی ل سه‌ر كێلییا گۆرا وی هاتییه نڤیسین، 1ی مه‌ها تیرمه‌ها ساڵا 1924ێ ل گوندێ كرۆرێ یێ گه‌لیێ گۆیان هاتییه دنیایێ. ناڤێ بابێ وی حه‌سه‌نە. حه‌سه‌ن وه‌كی حه‌سۆ ژی تێته بكارئینان. ژ خوه سترانه‌كا وی ب خوه ڤه چێكری دا دبێژیت:
“های ئەزم ئەزم
های وه‌زم وه‌زم
مه‌حموودێ حه‌سۆ ئەزم
ئاشقێ كچكان ئەزم
هه‌چكێ مه‌حموود ناس نه‌كه‌ت
شاعێرێ كوردا ئەزم
های لێ خه‌جۆ خه‌جیجایێ
های لێ خه‌جۆ خه‌جیجایێ
رونشت و بسك بادایێ
ته چاڤێن ڕه‌ش كل دایێ
مه‌حموود شاعر بوو ل به‌غدایێ
سه‌برا مه‌حموود بێی ته نایێ
ئاخ ده‌ورانێ بێی ته نایێ”
ستران ده‌وام دكه و د ڤێ سترانێ دا دو تشت بۆ مه باش ئاشكه‌را دبن، كو یه‌ك، ئەو كوڕێ حه‌سه‌ن/ حه‌سۆ یه و یا دویێ فه‌خرێ و شانازیێ ب ده‌نگبێژیا خوه یا ل به‌غدا دكه‌تن.
ناڤێ دایكا وی (خیال)ە. لێ ژ بۆ كو مرۆڤ باش فام بكه‌ت كانێ مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری، بۆ چ وه‌كی مه‌حموودێ خیالێ هاتیه ناسین، پێویستە كو مرۆڤ پێشیێ خیالا دایكا مه‌حموود بنیاسیت. ل چاڤی گۆتنێن گۆتنبێژان، یانی مامۆستا ئیحسان جۆله‌مێرگی، ئە‌نوه‌ر ئوزكاهرامان، سه‌یدا گۆیان، عه‌دنان گۆیان و گه‌له‌ك كه‌سێن دی، دبێژن كو خیال دا عه‌سل و بنیاتێ خوه دا خه‌لكێ گونده‌كێ نێزیكی ئێریڤانا ئە‌رمه‌نستانێ بوویه. پشتی شه‌ڕێ جیهانێ یێ یه‌كه‌مین ل وێ ده‌رێ خیزانیێ ده‌ست پێ كرییه و وێ به‌رێ خوه دایه باكۆرێ كوردستانێ. لێ ته‌قدیر و مه‌قه‌ده‌رێن خوه‌دێ، لێك ئینان و په‌یوه‌ندیێن یه‌زدانی ئەو ل گه‌ل هه‌سه‌نێ كرۆری دایه ناساندن و پێ را زه‌وجییه. لێ سه‌د جار حه‌یف و مخابن ئەم مالباتا خیالێ، نه یا داینی و نه ژی یا بابینی نانیاسین. گه‌لۆ خیال كورده‌كه كورمانج بوویه یان ئە‌رمه‌نی و ئاسوریه‌كه كورمانجی زان بوویه، ئەم نزانین. به‌س ڤێ چه‌ندێ دزانین، كو خیال ژنه‌كه سه‌ره، ماقوول و گه‌له‌ك به‌ركه‌فتی بوویه. له‌ورا كه‌سێن ساڵۆخه‌تێن وێ داینه وه‌سا گۆتنه، كو ئەو میرا ژنا، شاهبانوویا مالان بوویه.
مه‌حموود هێژ د زارۆكیا خوه دا بابێ خوه د شه‌ره‌كی د ناڤبه‌ینا كرۆریان و قه‌شووریان ده‌ركه‌فتی دا به‌رزه دكه. یانی بابێ وی دهێته كوشتن د ڤی شه‌ڕی دا. برایه‌ك ژی هه‌یه ب ناڤێ ئە‌ڤدۆ (ئه‌ڤدوڵاهـ). پشتی كو زه‌لامێ خیالێ، حه‌سه‌نێ كرۆری هاتییه كوشتن، وێ به‌رێ خوه دایه زۆزانان و خوه‌دێ دزانه كا كی ده‌ر د دلی دا هه‌بوویه. لێ دیسا ب لێكینانا خوه‌دا ئەو ل گوندێ پركانسا خه‌زه‌كیان ل گه‌ل مه‌لا محه‌مه‌د یاكوت ئاشنا دبه و پێ را دزه‌وجه. مه‌لا محه‌مه‌د، ژ ناڤدارترین مه‌لایێن ده‌ڤه‌رێ بوو. له‌ورا ده‌هـ- دانزده ساڵان ل مه‌دره‌سه‌یا شێخ تاهایێ نه‌هری دا هه‌م موده‌ڕسی و هه‌م ژی به‌رپرسیارییا پرتووكخانه‌یا وان كربوو. پشتی د ساڵا 1925ێ دا شێخ ئە‌بدولقادرێ نه‌هری ل گه‌ل شێخ سه‌عیدێ پیرانی و 45 هه‌ڤالێن وی هاتییه داله‌قاندن، د ساڵا 1926ێ دا حكومه‌تا جومهوریه‌تا نوو ب تۆپان ڤه چوویه سه‌ر وێ ده‌رێ و نه‌هرێ خراب كرییه. پڕانیا مالباتا نه‌هریان چوونه كوردستانا باشۆر و رۆژهه‌لات. لێ مه‌لا محه‌مه‌د زڤڕیبوو گوندێ خوه و ل وێ ده‌رێ ئاكنجی ببوو. ڤێجا ده‌ما خیال چوویه وی گوندی ئەڤ مه‌لایه وێ دبینه و قه‌ده‌را خوه‌دێ وه‌سا پێك دهێت كو بزه‌وجن.
چاوا كو خیال ژنه‌كه سه‌ره‌ژن بوویه، هه‌روه‌سا ده‌نگخوه‌ش و سترانبێژ ژی بوویه. مه‌حموود ل جه‌م دایكا خوه فێری سترانبێژیێ بوویه. وه دیارە كو دایكا وی هه‌می خه‌م و كول و كۆڤانێن خوه هه‌م ژی ده‌ردێ خیزانی و ده‌ربه‌ده‌رییا خوه ب ستران ڤه‌لۆراندییه، هه‌تا كو مه‌حموودێ كوڕێ وێ یێ بچووك ژی ئەڤ سترانه ژ دایكا خوه بگره هه‌تا كو ب خوه ژی ببیته سترانبێژ.. ئێدی مه‌حموود، ل ناڤ مالا مه‌لا محه‌مه‌د، وه‌كی نه‌ڤسیێ وی ل گوندێ گه‌زنێ مه‌زن دبه. ل سه‌ر ده‌ر و كۆلان، ئاڤ و ده‌راڤ، جۆ و جۆباران، ل به‌ر په‌زی و حه‌یوانان، ل سه‌ر دروونگه‌هـ و بێده‌ران سترانێن كو ژ دایكا خوه گرتی نه هه‌ر بۆ خوه ڤه‌دبێژیت هه‌تا كو ناڤێ وی ب ده‌نگبێژ و سترانبێژ ده‌ردكه‌ڤیت. ڤێجا ل شاهیان و داوه‌تان، ل كه‌یفخوه‌شی و مێڤاندارییان ژی سترانان دبێژه. ده‌ما ناڤوده‌نگێ وی ب سترانبێژی ل ده‌ڤه‌را خه‌زه‌كیان به‌لاڤ دبه، كه‌ره‌م ئاغایێ پنیانشی ژی ناڤوده‌نگێ وی سه‌هـ دكه و وی دبه ل كۆچك و دیوانێن خوه گوهداریا وی دكه.
ساڵ خوه‌ش دبۆرن و مه‌حموودێ بچووك مه‌زن دبه و دهێته حینێ ژن ئينانێ. ب هاریكاریا مه‌لا محه‌مه‌د و كه‌ره‌م ئاغا، داوه‌تا خوه دكه. ناڤێ خانما وی خاتوونە. خاتوون كچا شاهین بوو. شاهین خه‌لكێ گوندێ گۆرانس، تاخێ سنگووسیر بوو. ئەڤ گونده، گونده‌كی عه‌شیره‌تا مام خوران بوو. ئەڤ ده‌ڤه‌ره دكه‌ڤیته ناڤبه‌ینا به‌روارا گراڤیان و خه‌زه‌كیان كو چه‌ند رێزه گوند ن. وه‌كی;.عوریته، كۆترانس، شموونیس، گوندژۆرك و سێوینێ. ئالیێ دن خه‌زه‌كیانە. ئەو ژی قه‌ده‌ره‌كی گوندا نه. وه‌كی ره‌زانێ، پركانس، ئە‌ردانس، ئە‌وكانس، گه‌زنێ، خه‌زه‌كیان، كورۆم، بابیلا، زه‌ره‌نی، ئاسنگران و كانیكه‌زێ. ڤێجا خاتون خانم ژ وی گوندی بوو. ژ خوه پاشناڤێ مالباتا خاتوون خانمێ “یاخمور” ژی هه‌ر ژ ڤێ مالباتێ گه‌هشتیه مالباتا مه‌حموودێ خیالێ.
مه‌حموودێ خیالێ ژ خاتون خانمێ پێنج زارۆك هه‌بوون، 3 كه‌چ و 2 كور.
- حوسنا خانم: نێزیكی ساڵا 1955ێ دا هاتیه دنیایێ و شوو ب زه‌لامه‌كی نشته‌جهێ دهۆكێ كریه و نها ل ژیانێ یه و زڤستانا ل دهۆكێ، هاڤینان ژی پڕانی ل وانێ دمینه.
- سلێمان یاخمور: د ساڵا 1957 دا ل گوندێ گه‌زنێ هاتییه دنیایێ. ل جۆله‌مێرگێ ل ناڤ مالا حه‌جی سدیق چه‌تین مه‌زن ببوو. ل جۆله‌مێرگێ د دائیره‌یا پیشه‌سازی و بازرگانیێ دا دخه‌بتی و سه‌د جار حه‌یف و مخابن ئەو ژی د ته‌مه‌نه‌كی بچووك دا، د ساڵا 2004ێ ل جۆله‌مێرگێ چوو سه‌ر دلۆڤانیا خوه. دو زارۆكێن وی هه‌بوون، 3 كور و كه‌چه‌ك. كورێن وی سه‌روه‌ت و ره‌جه‌ب و عه‌لی، د ژیانێ دا نه ل گه‌ل خوشكا خوه.
- سه‌لم یاخمور: د ساڵا 1958 دا ل گه‌زنێ هاتیه دنیایێ. وی زانكۆیا مارمارا به‌شا حسابداری و رێڤه‌برن قه‌داندیه و پشتی 35 ساڵان ل كۆمپانیا تۆركی كو مه‌زنترین خانی و بینایێن ئاڤاكه‌را تركیێ یه كار كر، نها خانه‌نشین بوویه و ل سته‌نبۆلێ دژیتن. وی كه‌چه‌ك و كوره‌ك هه‌نه.
- سه‌كنا خانم: د ساڵا 1959 دا هاتیه دنیایێ. خودان مال و عه‌یالە و د ژیانێ دا یه.
- به‌سنا خانم: د ساڵا 1960ێ دا هاتیه دنیایێ و خودان مال و عه‌یالە و یا ساخه.
چوونا وی باشۆرێ كوردستانێ و به‌غدا
د ڤێ ده‌رێ ده پرسه‌ك هه‌یه، ئەو ژی، ئایا برایێ مه‌حموود، ئە‌بدۆ ژی ل گه‌ل وان بوو و پاشێ زڤریبوو ڤه كرۆرێ یان ژی هه‌ما قه‌ت ل گه‌ل دایكا خوه نه‌چووبوو؟ ب راستی من نه‌شیایه هه‌تا نها به‌رسڤا ڤێ پرسێ په‌یدا بكم. لێ به‌لێ ئەڤ برایێ وی ئەڤدوڵاهـ ئان نه‌قل ناڤێ خوه ئە‌ڤدۆ، ده‌مه‌كێ پشتی چووینا دایكا خوه دچیته عیراقێ و ل باژارێ مووسلێ ب جهـ و وار دببیت. ژخوه، ژ به‌ره وه‌ره ل ده‌ڤه‌را مووسلێ گه‌له‌ك كه‌سێن ژ عه‌شیره‌تا گۆییان هه‌نه. هه‌كه مرۆڤ گۆتنێن گۆییێن قلابانێ وه‌ك سپارته‌ك وه‌رگریتن، ئەو دبێژن گۆییێن ل ده‌ڤه‌را مووسل و زاخۆ و دهۆكێ ژ یێن ل قلابانێ زێده‌ترن. ڤێجا، ل چاڤێ ئاگاهیێن عه‌دنان گۆیان، د وێ ڤیدیۆیا ل سه‌ر ژیانا ده‌نگبێژ مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری چێكری دا، دبێژه كو د سه‌رێ ساڵا 1957 دا مه‌حموود دچیته سه‌ره‌دانا برایێ خوه ئە‌ڤدۆ ل مووسلێ. پاشێ ژی ژ وێ ده‌رێ دچيته به‌غدایێ. ل رادیۆیا به‌غدایێ به‌شێ كوردی ل گه‌ل محەمەد عارف جزیری، عيسا به‌رواری، نه‌سرین شێروانی، سه‌عید ئاغایێ جزیری، عه‌یشه شان و ده‌نگبێژێن دی یێن ل رادیۆیێ دخه‌بتین هه‌ڤناس دبه و ل گه‌ل وان د رادیۆیێ دا سترانان دبێژە. ب ڤی ئاوایی ده‌نگێ وی ل هه‌می ده‌ڤه‌رێن كورد لێ دژین به‌لاڤ دبه.
د سه‌رێ ساڵا 1958 دا مه‌حموود سترانه‌كێ ل سه‌ر مه‌لیك فه‌یسه‌لێ قرالێ عیراقێ چێكریه. ده‌ما مه‌لیك فه‌یسه‌ل ڤێ سترانێ گوهلێ دبیت، پڕ ژێ كه‌یفخوه‌ش دبه و فه‌رمانه‌كێ دده كو مه‌حموود هه‌سه‌ن كرۆری بهێته خه‌لات كرن ب 150 دینارێ عیراقی، هه‌روه‌سا ئەگه‌ر ئەو بخوازیتن بلا ببیته هه‌موه‌لاتیێ عیراقێ ژی. ب ڤی ئاوایی مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری ل عیراقێ ژی جیوار بوویه. لێ هاتن و چوونا وی ژ بۆ زۆزانان ژی به‌رده‌وام بوویه. له‌ورا زارۆكێن وی سه‌لیم، به‌سنا و سه‌كنا د ڤێ ناڤبه‌ینێ دا هاتنه دنیایێ.
مه‌حموود، هه‌ر ده‌م سترانێن گه‌لێری گۆتنه. د ده‌نگبێژیا خوه دا، ب قاسی كو فۆلكلۆرزان سه‌یدا گۆیان به‌رهه‌ڤكرنه، 20 سترانێن وی هه‌نه. ئەو ژی ئەڤه نه: مه‌حموودێ حه‌سۆ، خه‌زالێ هێلی هێلی، ره‌مزیا، نارا من، كه‌زیزه‌ر، ئاموودیه، كه‌چك نه‌ده، گولێ نارینێ، هه‌مێ ئوسێ، بابێ لالۆ، ده وه‌ی لۆ لۆ، ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د، حه‌جی موسا به‌گ، عه‌ڤدالێ زه‌ینێ، كه‌له‌ش مه‌یره‌مۆك، لێ لێ میرۆ، كه‌یلانێ، یار جینارێ، لۆ لۆ بابۆ و فه‌تاح به‌گێ.
ئه‌ڤ سترانێن ناڤێ وان بۆری، هه‌می ژی گه‌لێری نه، هنده‌ك ژێ په‌ستێن گۆڤه‌ندێ، هنده‌ك لاڤژە و گه‌له‌ك ژی دیوانكی نه. لێ سترانا ب ناڤێ مه‌حموودێ حه‌سۆ، هۆزانا وی ب خوه یه. وه‌كی دبێژن، گۆتن ژی ئاواز ژی یا وی یه. وه‌سا دیار ئەو ده‌ما ل رادیۆیێ دخه‌بتیه هه‌وجه‌یی ب شانازی و فه‌خرێ كریه كو ئەڤ سترانه ب خوه ڤه چێكریه.
سترانێن وی د جارا یه‌كه‌مین ل سوێدێ ل سه‌ر پلاكه‌كه كه‌ڤرین تێنه قه‌ید كرن. ژ ڤان سترانان ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د یان ژی ئە‌مینێ په‌ریخانێ، عه‌ڤدالێ زه‌ینێ ژ وان سترانان ن كو گه‌له‌ك ده‌نگبێژان ب ئاواز ئەو گۆتنه. لێ به‌لێ سترانا ب ناڤێ شه‌نگه مه‌یره‌مۆكا كچا میرێ بادینان ژ ده‌نگێ وی پێ ڤه، من ژ كه‌سه‌كێ دی نه‌بهیستیه. ب راستی ژی ئەڤ سترانه ژ خوه‌شترین سترانه‌كه گه‌لێری یا كوردی یه. د سترانا شه‌نگه مه‌یره‌مۆكێ دا وه‌كی دبێژیت:
بهارە، لێ لێ بهاره‌كه ئەڤی كۆكە
ئای لێ مێرگ و چیمه‌نان گرتیبوو خوناڤ و خویساره،
به‌لگێ گولان و رحانان، سیسن و به‌یبوونان ئای مالا من نێرگزان
گرتبوو حه‌رامه زه‌نگلۆكه…
دلۆ ئەز پیر بووم ئەی دلۆ ما تو پیر نابی
سێ داركێد ل حه‌وشا مالا بابێ من شین بوونه،
یه‌ك چنارە، یه‌ك سپیندارە، یا دی شڤۆكە دلۆ
سێ ته‌یران ل سه‌ر سه‌رێ ڤان هه‌ر سێ داركان دانیبوون،
یه‌ك شه‌لیلە، یه‌ك بلبلە یا دی مراتا وه‌ی تۆكە..
دلۆ ئەز پیر بووم تو پیر نابی،
هه‌ی لۆ دلۆ سه‌ودالیۆ دلۆ،
ئێخسیرۆ دلۆ، په‌شیمانۆ وه‌زۆ، ته ئاشقۆ
سێ زه‌ری ……………. ژێ ده‌ركه‌تن
ئاخ لێ من گۆت یه‌ك نازكە، یا دی نازدارە،
یا دی شه‌نگه مه‌یره‌مۆكا كه‌چا میرێ باهدینان
به‌ژنا زراڤ،
شرین كه‌له‌ش مه‌یره‌مۆكە
ئه‌رێ ئاشقۆ دبێ ئەرێ هۆستاۆ هۆستا حه‌نه‌ۆ،
ئەزێ كه‌تمه ل سه‌ر تۆر و به‌ختێ ته‌وێ
تو ئێ خزێمه‌كێ ژ من عەبدالێ خودێ را چێكه نه ژ هه‌می زێران ژ ئەڤی زێری هندستانێ
ژ به‌ر ڤه لێ ده‌ی دوورێ، پاش ڤه لێ ده‌ی جه‌واهراتێ
ئای لێ به‌لێ نه‌هاڤێژه ناڤ كورا ئاگری،
نه‌ده‌یه به‌ر ده‌ڤێ گه‌زێ، نه‌هه‌لبری به‌ر مه‌قه‌سێ،
نه‌ده‌یه به‌ر چه‌قووچی، نه‌دانه سه‌ر سندانێ
نه‌ده‌یه به‌ر تلا خوه یا به‌رانی،
بكشینی ب ئەسمانی، خه‌رتینی ب ددانی
بده‌یه ده‌ستێ دو زه‌ریان، دو زه‌ری بده‌نه ده‌ستێ دو حۆریان، دو حۆری بده‌نه ده‌ستێ دو په‌ریان..
ئای نێ ژنووكا رابن بكه‌نه ده‌ستێ ڤی خودانی..
به‌لێ خودانا خزێمێ ژبن ئەنیكا ژ ئەنیێ كه‌ڤه‌ر،
ژ ده‌ڤوولێڤێد شه‌كری، ژ خالا ڤێ گه‌رده‌نێ،
ئای ژ من را ئیكرام بكه‌ت، خودێ یۆ جۆته‌كێ رامووسانی
دلۆ، هه‌ی لۆ دلۆ، ئەز پیر بووم، ئەی دلۆ تو قه‌ت پیر نابی
مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری، خه‌لكێ زۆزانێن جۆله‌مێرگێ بوو. ل سه‌ر ئاڤ و ده‌راڤێن چیایان، ل به‌ر كانی و كه‌ڤریێن به‌رفێ، ل ناڤ مێرگ و چیمه‌نان، ل به‌ر بێهنا ئالال و به‌یبوون و سۆسنان، پێ ده‌و و ماست، شیر و نیڤشكێ زۆزانان مه‌زن ببوو. چۆل و سه‌هرایێن به‌غدایێ، تۆز و خوبارا چۆلێن عه‌ره‌بان ل وی گیانێ نازكێ زۆزانان نه‌هات و د ساڵا 1961 ده ئاڤا ره‌ش ب چاڤێن وی خوه‌شمێرێ ده‌نگبێژێ رادیۆیا به‌غدایێ ده هاتن و هێدی هێدی چاڤێن وی یێن گه‌ش، ره‌ش بوون و ژ بیناهیێ مه‌حرووم مان. ئەو سترانا كو ب عه‌ڤدالێ زه‌ینكێ ڤه گۆتی و گه‌له‌ك ب ئەشق و شه‌وق دگۆت، ئێدی ب خوه ڤه ژی گۆت. وه‌كی دبێژە:
ده یاری عه‌ڤدالی زه‌ینێ دبێ وه‌ی لێ فه‌له‌كێ مالك وێرانێ ته چما ل من ها وا كر
ته سه‌رێ خوه ل من راكر، چه‌نگ و قاناد و قۆلباخێ خوه ل من با كر
ئه‌ختیاریا مالك شه‌وتی ل من كار كر، خۆرتانیێ مالا خوه ژ جه‌م من بار كر
قیزان و بووكان به‌رێ خوه ژ من وه‌رگێرا دلێ خوه ژ من سار كر
ئه‌ڤدالێ زه‌ینێ شا‘رێ روودنیایێ ژ هه‌ردوو چاڤان مه‌هرووم و گفیرتار كر
یار یار یار ده یار یار یار وه‌ره یار یار یاری عه‌ڤدال
ده یاری عه‌ڤدالی زه‌ینێ ئای نێ دبێ:
قولنگۆ مالك شه‌وتیۆ تو وێ دگه‌ری نه ل ئەردی لێ ل ئەسمانی
ئه‌ڤرۆ منێ دیبوو بلبلێ مالك شه‌وتی بالگێ خوه ل بالخێ گولێ دانی
سه‌رێ ڤێ سبێ دخوینه سێ سه‌د و شێشت و شه‌ش زمانی
ساڵا پار ڤی چاخی عه‌ڤدالێ زه‌ینێ شاعرێ روودنیایێ وا ب خوه بوو
به‌را ڤێ ساڵێ ژ هه‌ردوو چاڤێن خوه مه‌هرووم و گفرتار بوو
كه‌سی خێرخواز نینه ده‌ستێ عه‌ڤدالێ زه‌ینێ بگری
ئای لێ باڤێته سه‌ر مه‌رقه‌دێ شێخ عە‌بدولقادر گه‌یلانی
وه‌ره ده یار یار یار، ده یار یار یار، وه‌ره یار یار یاری عه‌ڤدالێ زه‌ینێ مه،
ده یار یار یاری زالم فه‌له‌ك
ده یاری فه‌له‌ك ئای نێ قولنگۆ مالك شه‌وتیۆ به‌را ڤێ سبێ
تو وێ دگه‌ری نه ل ئەردی ل ده‌شتێ لێ لێ ڤێ زۆزانێ
ئه‌ڤرۆ عه‌ڤدالێ زه‌ینێ ژ هه‌ردوو چاڤێن خوه مه‌هرووم و گیرفتار بوو..
كه‌تبوو ل ده‌ڤێ عاله‌م و ….. مالك شه‌وتی ئای نێ به‌ریخانێ
گه‌لی خه‌لكێ دنێ و عاله‌مێ ئەڤی ده‌ردی، نه ده‌رد و نه ده‌رمانە
ئه‌ز دێ ل هه‌وه سه‌د و بیست جاران مباره‌ك كه‌م ئەیدا لێ ره‌مه‌زانێ
لێ عه‌ڤدال وه‌ره یار یار یار، ده یار یار یاری فه‌له‌ك
یاری عه‌ڤدال
عه‌ڤدالێ مالك شه‌وتی دبێژی ئەز ئێ به‌را ڤێ سبێ ل دیارێ به‌غدا ره‌نگین داكه‌تم،
خودێ وا ل ملێ بلا خوه‌زی ژ خێره‌كه د خودێ را منێ دیبا بلبلێ مالك شه‌وتی
شه‌ڤه‌كێ ببا مێڤانێ ئەڤێ گولێ
چاوان سه‌رێ ڤێ سبێ ئەو مرازا، گه‌لی بران ئەز و هون لێ،
ئەما ئیشه‌لا خودێ بینیته سه‌ر حاسلێ
ئه‌ڤدال عه‌ڤدال، ده یار یار یار، ده یار یار یاری عه‌ڤدالێ زه‌ینێ مه
ده یاری عه‌ڤدال عه‌ڤدال دبێ قولنگۆ مالك شه‌وتی به‌را ڤێ سبێ،
منێ رحان چاندن ل زه‌ڤیێ شین دبوون ل جومالا شه‌وتی وا ل به‌یارا
ئه‌ڤرۆ به‌را ڤێ سبێ كه‌سی خێرخواز نینه ده‌ستێ عه‌ڤدالێ زه‌ینێ بگری، شا‘رێ روودنیایێ سه‌رۆكێ دوسه‌د و پێنجی سوارا
باڤێ سه‌ر مه‌دینا مونه‌وه‌ر سه‌ر مه‌رقه‌دێ پێخمبه‌ری، ئای لێ من گۆ ئیمام عه‌لی لێ هه‌ر چار یارا
لێ عه‌ڤدال وه‌ره یار یار یار، ده یار یار یاری فه‌له‌ك
سترانه‌كا دی یا گه‌له‌ك ژ ده‌نگێ مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری دهات، سترانا ئە‌مینێ په‌ریخانێ بوو. ئەڤێ سترانێ گه‌له‌ك واریانتێن جودا هه‌نه و هه‌ر یه‌ك ژ ئالیێ گه‌له‌ك ده‌نگبێژان ڤه هاتیه ڤه‌گۆتن. لێ هیچ كه‌سه‌كێ وه‌كی مه‌حموودێ خیالێ ب دل و جان نه‌گۆتیه. هه‌روه‌كی ئەو دبێژیت:
لۆ لۆ ئاغاوۆ،
هه‌ی لا لێ كۆرێ به‌ژن و بالا ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د لاوێ په‌ریخانێ،
ژ كولا دلێ من و ته را رهانا نێرە
هه‌ی لا ئاغاوۆ، ئەڤرۆ منێ چاندبوو ل ده‌رێ هه‌پسخانا دیاربه‌كر،
هه‌ی لا لێ كۆرێ خویا دكه ل خۆپانا، به‌ر زنێرێ
وه‌له وه‌زێ بشكینم ده‌رێ حه‌پسخانا سێرتێ، وه‌زێ ژێ به‌رده‌م گرتیان و مه‌حكومان و قاتلان
چاخێ وه‌زێ بمه‌شمه خۆپانا گه‌لیێ رمان،
كۆجك و بالاخانێ ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د، خه‌یری بابێ خوه را ئەز ئێ بكم خێره
لۆ لۆ ئاغاوۆ،
ئه‌ڤرۆ به‌ژنا ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د لاوێ په‌ریخانێ ژ كولا دلێ من عەڤدالا خودێ،
هه‌ی لا ماقوولا رحانا هه‌یڤا ڤێ سواتێ
وه‌له منێ چاندبو ل ده‌رێ حه‌پسخانا دیاربه‌كر،
هه‌ی لا لێ كۆرێ سبان و ئێڤاران ژ من را خویا دكر ل خۆپانا به‌ر به‌ده‌نێ، ده‌ڤی لاتێ
وه‌له بلا كولێ ل ئەسمانا بكه‌ڤی مالا قۆلقوماندارێ دیاربه‌كر،
ته‌ڤی فرقا سێرتێ، ئالایا وانێ، مهه‌مه‌دێ ره‌سوول ڤێ را
ئه‌ڤه سه‌رێ سێ رۆژانه ل په‌ی ئە‌مینێ په‌ریخانێ،
تۆرنێ مالا بابێ من ره‌به‌نا خودێ، ماقوولا دگه‌رن ته‌قیباتێ
لۆ لۆ ئاغاوۆ
ئه‌ڤرۆ ده‌هـ سبه یه، دلێ من ره‌به‌نا خودێ ژ كولان و مه‌ره‌قێن ڤێ دنیایێ،
هه‌ی لا ماقوولا چمانێ كه‌ره‌كه‌ڕە
وه‌له منێ دێنا خوه دابیه ترمبێلا ئە‌مینێ په‌ریخانێ مه‌شیابوو ل شكه‌فتیانێ خۆپا به‌ر ئاڤێ را
بلا كولێ ل ئەسمانا تو ب كول بی، بكه‌ڤی مالا ئە‌حمه‌دی مستۆ
ته‌ڤی قۆلقوماندارێ دیاربه‌كر، گوله‌كێ دابوونه به‌ژن و بالا ئە‌مینێ ئە‌حمه‌د لاوێ په‌ریخانێ
ئه‌ڤرۆ شوونێ خوینێ گرتبو سمبێلێ سۆرگه‌ڤه‌زی،
خوه به‌ردانه خودێ وۆ سه‌ر تاخمی ددانی زێرا
مرنا وی
مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری یانی مه‌حموودێ خیالێ پشتی ب ساڵان هنده‌ك سترانێن وه‌ها خوه‌ش و هنده‌كێن دی یێن دلسۆژ ل كۆچك و دیوانان و ل رادیۆیان و ل سه‌ر پلاكێن كه‌ڤری گۆتی، ئاڤا ره‌ش كه‌فته ل سه‌ر چاڤێن وی و هندی ل ده‌ر و دۆرا خوه گه‌ریا ده‌رمانه‌ك په‌یدا نه‌كر. ب وان كول و كۆڤانان ئێدی ئەو ب خوه وه‌كی عه‌ڤدالێ زه‌ینێ ل سه‌ر شێخ و مه‌شایێخان دگه‌ریا و ستران ڤه‌دلۆراندن. مخابن هێژ 47 ساڵ ژی نه‌بۆراندین د ڤێ خۆپانا دنیایێ دا چوو سه‌ر دلۆڤانیا خوه و د رۆژا 1ی هه‌یڤا 10 یانی چریا پێشی ئا ساڵا 1965ێ دا ل گوندێ گه‌زنێ ئەمرێ خوه‌دێ دكه. گۆرا وی ل نیڤه‌كا گوندێ گه‌زنێ یه. ل پشت خوه پێنج زارۆكێن كو ته‌مه‌نێ یا مه‌زن 10 و یا ژ هه‌میان بچووكتر 5 ساڵی بوو، هێلان و چوو رێیا نه‌ڤه‌گه‌رێ. پشتی وی خانم و زارۆكێن وی قه‌ده‌ره‌كێ ل ناڤ مالا خالێن خوه مه‌زن بوون. ژ زارۆكێن وی سلێمان ژی د جوانیا خوه دا ئەمرێ خوه‌دێ كر، لێ یێن دن هه‌می ل ژیانێ نه.
ئه‌نجام
مه‌حموود حه‌سه‌ن كرۆری یانی مه‌حموودێ خیالێ د ته‌مه‌نه‌كی گه‌له‌ك كێم دا چوویه سه‌ر دلۆڤانیا خوه. نه‌خوه هه‌كه ما با هه‌تا ده‌ما پلاك و ته‌یب و ته‌له‌ڤزیۆنان دێ زێده‌تر سترانێن وی هاتبانه تۆمار كرن و مسۆگه‌ر ئە كو دێ ناسیارتر ببا د جڤاتا كوردی دا. مخابن د ڤێ گۆتارا مه ئاماده‌كری دا ژی كێم و كاسی هه‌نه. هێڤیا من ئەو ئە كو ئەز بخوه یان ژی ڤه‌كۆله‌ره‌كی دن د ده‌رباره‌یی ژیانا وی یا ل به‌خدا و هاتن و چوونا وی یا د ناڤبه‌ینا باشوور و باكوور دا ڤه‌كۆلینێن سه‌هایێ وه‌كی رۆژنامه و كۆڤار و بیرهاتنێن ناسیارێن وی دا تشتێن نوو په‌یدا بكه.
