بنەمایێن رێبازا بارزانی

عەبدولعەزیز موحسن بارزانی

ل دویڤ وان ژێدەرێن هاتینە دیاركرن، رێبازا بارزانی ڤەدگەرێتە بەری (١٥٠) سالان. بەلێ قووناغ بۆ قووناغێ بەرفرەه بوویە، گوهۆرین ب سەردا هاتینە و گەشە پێ هاتیە دان. د ناڤ پرۆگرامێ پارتی دیموكراتی كوردستان دا ب تایبەتی د كونگرێ (14)ێ دا هاتییە پەسەندكرن و د مادێ (٢)ێدا پێناسا پارتی دكەتن و ل دەستپێكێ هەتا دوماهیكێ هەر هەمی پێكڤە پەیوەندیەكا ڕاستەوخۆ ب بنەمایێن رێبازا بارزانی ڤە هەیە.

پێشەكی:

رێبازا بارزانی (٥٠%) بەری دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستانێ هەبوویە، بۆ نمونە؛ د پێناسا پارتی دا دبێژیت:

«پارتی دیموكراتی كوردستان، پارتەكا دیموكراتی، نیشتمانی و جەماوەری یە. باوەری ب مافێن مرۆڤی، یەكسانییا جڤاكی، گەشەپێدانا بەردەوام، فرەهییا سیاسی و نەتەوەیی و ئایینی و كەلتوری، پێكڤەژیانا ئاشتیانە، ئازادی و یەكسانی، مافێ بڕیاردانا چارەنڤیسی بۆ نەتەوا كورد و گەلێ كوردستانێ هەیە. ب شێوازێ دیموكراسی و مەدەنی ل سەر بنیاتێ بیر و باوەرێن رێبازا بارزانی نەمر د تێكوشیت و مفای ل ئەزمونا گەلێن دی د وەرگریت.»

پێناسا رێبازا بارزانی:

«هەمی هزر و هەست و رەفتار ژ پێخەمەت خزمەتكرنا مرۆڤایەتییێ و دۆزا ڕەوا یا گەلێ كورد و خەلكێ كوردستانێ، بۆ هندێ وان ژی قەوارەكێ سەربخۆ هەبیت و بكەڤیتە د ناڤ نەخشێ جیهانێ دا بۆ ژیانەكا خوش، تەنا، بەختەوەر و سەرفەراز.»

بەگراوەندێ رێبازا بارزانی:

ژێدەرێن رێك و رێبازا بارزانی و بیروباوەر و عەقیدا وێ ڤەدگەریتە ڤە بۆ (شێخ محەمەدێ بارزانی) ل سەدسالا نۆزدێ. خەملاندنا ڤێ عەقیدێ و ژێدەرێ وێ مەولانا خالدێ نەقشەبەندی و شێخ تەهایێ نەهری نە، هێدی هێدی دروستبوون و پراكتیكرنا وێ ل دەڤەرا بارزان و گەشەپێدانا ڤێ عەقیدێ ژ لایێ چاكسازی و جڤاكی و تێكەلیا وێ ب بزاڤێن سیاسی و نەتەوەیی ل سەر دەستی شێخ عبدولسەلام بارزانیێ دویێ بوو، بەردەوامیدان و بەرفرەهبوونا ڤێ رێبازێ ژی ل سەر دەستێ شێخ ئەحمەدێ بارزانی بوو، ئەوێ دهێتە نیاسین ب (خودانێ بارزان). گەشەپێدانا بنەمایێن سیاسی و شۆرەشگێری و بزاڤا رزگاریخوازیێ ژی ل سەر دەستێ بارزانیێ نەمرە، خۆ ب خودان زانینا وان بنەمایان و جێبەجێكرنا وان ل سەر دەستێ (كاك ئیدریس بارزانی) و ئەڤرۆكە ژی ئەو ئالایێ سەرفەرازیێ یێ د دەستێن سەرۆك مەسعود بارزانی دا و كاك نێچیرڤان و كاك مەسرور ژی دو ستونێن سەرەكی یێن بەردەوامیدان بڤێ رێبازێ نە. ڤێ گاڤێ رێبازێ ب ملیۆنان مورید، دلسوز و شاگردێن خۆ هەنە و ئەڤ رێبازە یا بوویە خودانا دۆزا ڕەوایا گەلێ كوردستانێ كو دۆست و دوژمن بتنێ د رێكا رێبازا بارزانی دا سەرەدەریێ دگەل هەمی پرسێن كوردستانێ دكەن.

بۆچی بنەمایێن رێبازا بارزانی؟

پشتی شەرێ جیهانی یێ دویێ وەلاتێن سەركەفتی نەتەوەیێن ئێكگرتی دروستكرین و پاشی  ل سالا (١٩٤٨)ێ جاڕناما جیهانی یا مافێن مرۆڤی هاتە ئیمزاكرن بۆ هندێ هەر یاسایەك ل هەر وەلاتەكێ ب دەركەڤیت نابیت دژایەتییا ڤان بنەمایان بكەتن كو ژ (٣٠) مادەیان پێك دهات. بنەمایێن رێبازا بارزانی ژی ژ (٣٠) بنەمایان پێكهاتیە و ئەڤە زێدەتر (١٥٠) سالایە ئەڤ بنەمایە هەین. ئەگەر جوداهییێ بكەین و ب هویری بەرێخۆ بدەینە هەردوكان پێكڤە، دێ سیمایێن گەلەك باش ل دەڤ ڕایا گشتی و دلسۆزێن رێبازا بارزانی دیار بن كا چەند سەرفەرازییەكا مەزنە، و دێ دیار بیت ژی كا د ناڤ ناڤەرۆكا هەردوكان دا رێبازا بارزانی چەند بەری تێگەهشتنا جیهانێ یە! لەوما، ژی ل دەڤ من گرنگییا ڤی بابەتی د ڤێ چەندێ دایە.

بنەمایێن رێبازا بارزانی

1 – مرۆڤایەتی و مرۆڤبوون:

هەر ژ دەستپێكا پەیدابوونا رێبازا بارزانی و هەتا نوكە رێبازێ ب رێبەرایەتییا چەندین رێبەرێن ڤێ رێبازێ گەلەك قووناغ دەرباز كرینە. بەلێ د هەمی قووناغان دا بەرەڤانكارا مرۆڤایەتیێ بوویە بێی جوداهی! بەرەڤانیكرن ژ بندەستیا رژێمێن داگیركەر. بەرەڤانیكرنا مرۆڤان ژ بندەستییا دەرەبەگ و زۆرداران.

ئەڤ بەرەڤانییە فاكتەرێ سەرەكی بوویە بۆ مەزنبوون و بەرفرەهبوونا ڤێ رێبازێ و پەناگەهـ بوویە بۆ خەلكێ ستەملێكری. رێبەرێن ڤێ رێبازێ مرۆڤ كرینە ناڤەند، كو دڤێت مرۆڤ خزمەتا مرۆڤی بكەتن و هەردو پێكڤە خزمەتا مرۆڤایەتیێ بكەن. نمونە بۆ ڤێ چەندێ ژ هەمی دەڤەران و ژ ناڤ هەمی ئایین، نەتەوە، مەزهەب و بیروباوەران خەلك چووینە بارزان و بووینە دلسۆزێن ڤێ رێبازێ، بەلێ رێبەرێن رێبازا بارزانی ب تنێ وەك مرۆڤ سەرەدەری دگەل كرینە، ژبەركو؛ خزمەتا مرۆڤایەتیێ ب ئەركێ خۆ زانییە.

2 – نشتیمانپەروەری:

نشتیمانپەروەری ئانكو؛ بەرەڤانیكرن و قوربانیدانا بەردەوام ژ بۆ پاڕاستنا وەلاتی و ڤان دەستكەفتان، دویركرنا دەست و دەستهەلاتداریا دوژمن و داگیركەران ل سەر نشتیمانێ مە كو (كوردستان)ە و باوەری نە بوونا رێبازا بارزانی و رێبەرێن رێبازێ ب وان سنورێن كوردستان ل سەر هاتیە پارچەكرن. وەكی چاوا جەنابێ بارزانیێ نەمر دبێژیت:»ئەڤ سنورە دەستكردن، كوردستان ئێك پارچەیە.»

ئەڤە نیشانا نشتیمانپەروەریێ یە ب كریار و باوەرییا رێبەرێن ڤێ رێبازێ. بۆ ڤێ چەندێ ژی ئەڤە زێدەتر ژ (١٠٠) سالایە خەلكی ل سەر ڤان بیروباوەران پەروەردە دكەتن و قوربانیێ بۆ د دەن. لەوما، دڤێت كەس ژ مە نشتیماپەروەرتر نەبیت و ئەم هەمی عاشق و دلسۆزێن نشتیمانێ خۆ بین.

3 – كوردایەتییا ڕاستەقینە:

ب ستراتیژیەت، پلان و بەرنامە و ب ئارمانجێن دۆم درێژ یێن بەرەڤانیكرن ژ ماف و ئارمانجێن گەلێ كورد و خەلكێ كوردستانێ خەبات هاتییە كرن ژ پێخەمەت بەختەوەریا خەلكی و بەرژەوەندییا گشتی و پاڕاستنا هەمی بها و پیرۆزییێن گەلێ كوردستانێ، ئەڤە یە كوردایەتییا ڕاستەقینەیە. ئەڤ چەندە ژی بڕیار و رەفتارێن رێبەرێن رێبازا بارزانی بوویە ب درێژیا دیرۆكێ. هەر كەسەكێ دیرۆكێ ب دروستی بخوینیت، دێ زانیت كا كێ گەلێ كورد ل سەر كوردایەتییا ڕاستەقینە پەروەردە كری!

وی دەمی دێ مەزناتییا رێبازا بارزانی دیار و رۆن بیت. سەرەڕای وێ چەندێ كو رێبەرێن رێبازا بارزانی بۆ ڤێ مەرەمێ باجێن مەزن داینە، بەلێ هەر د بەردەوام بووینە و نوكە ژی د بەردەوامن.

4 – دادپەروەرییا جڤاكی:

هەر چەندە ژ بەر باوەرسیا پرانییا خەلكێ كوردستانێ ب ئایینێن ئەسمانی ب تایبەت ژی ئایینێ پیرۆز یێ ئیسلامێ، لەوما ژی، دادپەروەرییا جڤاكی كارەكێ نامۆ نە بوویە، بەلێ بجهئینانا وێ ژ لایێ رژێمێن دەستهەلاتدار و دەستهەلاتێن كەسایەتیێن جڤاكی كارەكێ نامۆ بوو.

بەلێ، پشتی سەرهلدانا رێبازا بارزانی دادپەروەرییا جڤاكی كەفتە د وارێ پراكتیزەكرنێ دا. نەخاسمە ژ لایێ پاڕاستنا مافێن ئافرەتێ و نەهێلانا شویدانا ب زۆری، پێكگوهوركانێ، دانا ئافرەتێ بەرامبەر خوینێ و پاڕاستنا هەمی گیانداران. سەرەڕای بوارێن دی یێن دادپەروەرییا جڤاكی. لەوما ژی، خەلك ب كۆم بووینە دلسۆزێن رێبازا بارزانی و سنورێ رێبازێ ژی رۆژ ب رۆژ مەزنتر و بەرفرەهتر لێ هات و نوكە ژی هەر یا مەزن دبیت.

5 – حوكمڕانییا رەشید:

حوكمڕانیا رەشید ئانكو؛ دەستهەلاتدارییا عەقلانە. رێبەرێن رێبازا بارزانی ئەگەر ب هزرمەندی حوكمڕانییەكا رەشید نە كربا، نە د شیان ب سەر ڤان هەمی ئاستەنگ و ئاریشە و پیلانێن دۆژمن و نەحەز و نەیاران زاڵ ببن، دیسان نە د شیان بازنێ حوكمڕانیا خۆ بەرفرەه بكەن و خەلكی ل دۆر خۆ كۆم بكەن.

سەرهەلدانا رێبازا بارزانی ل سەر بنەمایێن عەقلانیەتێ بوویە. ب هزر و راوێژێ حوكم كرییە. نوكە ژی د بەردەوامن ل سەر هەمان رێك و ستراتیژیەت و هەول و بڕیارێن چاكسازییا و ب سازیكرنا كەرت و پشكێن برێڤەبرنێ حوكمدارییا رەشید. نمونە، بەرێخۆ بدەینە برێڤەبرنا سەرۆكایەتیا هەرێمێ و حكۆمەتێن دی، دێ نموونا حوكمڕانیا رەشید بینن.

6 –  رێزگرتن ل ئایین و بیروباوەران:

پشتی بوورینا نێزیكی (١٥٠) سالان و پێشڤەچوونێن رەوشەنبیری و هزری، بەلێ هێشتا ئاستێ رێزگرتنێ ل ئایین و بیر و بۆچوونان ل هەژمارەكا وەلاتان نە گەهشتییە وی ئاستێ (رێبازا بارزانی)، ئەوێ؛ رێزێ ل هەمی ئایین و بیر و بۆچوونان دگریت. هەر چەندە رێبەرێن رێبازا بارزانی پەروەردەكارێن ئایینێ پیرۆزێ ئیسلامێ نە، بەلێ ئەو رێز و حورمەتا بۆ ئایینێ ئیسلامێ هەی بۆ هەمی ئایین، مەزهەب و بیروباوەرێن دی ژی هەنە و رێزەكا مەزن ل هەمییان د گرن. لەوما ژی؛ هەمی بیروباوەران رێبازا بارزانی قەبویل كریە و هاتینە د ناڤ دا. ل گەلەك وەلاتان مەزنترین ئاریشا ڤێ چەندێ هەیە، بەلێ ل كوردستانێ كو وەلاتێ پێكڤەژیانێ یە دەولەت سەرێ رێباز و رێبەرێن رێبازێ ئەڤ ئاریشە نینە.

7 – بەرهنگارییا تیرۆرێ:

ڕاستە وەك رەفتار هێشتا ب دروستی دیرۆكا سەرهلدانا تیرۆرێ نە هاتیە زانین، بەلێ جور و شێوازێن وێ هاتینە گوهۆرین. بەرهنگارییا وێ ژی هەردەم هەبوویە. ئەگەر بیرا خۆ بینین هەول هاتینە دان بۆ تیرۆركرنا جەنابێ (بارزانیێ نەمر) ل حاجی ئۆمەران ل سەر دەستێن مامۆستایێن ئایینی، هەولێن تیرۆركرنا (كاك ئیدریس بارزانی) ل بەغدا و هەولا تیرۆركرنا (سەرۆك مەسعود بارزانی) ل نەمسا، لێ ل سالا (٢٠01) ئەو كریارا ل نییۆرك هاتییە ئەنجام دان و پاشی ب پرۆژە و بەرنامە هەڤپەیمانی ل سەر دروستبوون و كو دژایەتی لێ بهێتەكرن. ب شانازی ڤە رێبازا بارزانی بەری (١٠٠) سالان شەرێ دژی تیرۆرێ راگەهاندی یە.

ژبەركو؛ رژێمێن داگیركەر یێن كوردستانێ هەردەم كریارێن تیرۆرستی دژی بزاڤ و شۆرەشێن كوردستانێ ئەنجام داینە و رێبەرێن رێبازا بارزانی بوون كو سەركردایەتییا ڤان مەزنترین  شۆرەشان كری.

8 – مساوەمە نەكرن:

مساوەمە نەكرن ژ مافێن خەلكێ كوردستانێ و ئاخا وێ د پرەنسیپێن رێبازا بارزانی دا نینن. بەرۆڤاژی هەردەم رێبازا بارزانی مەزنترین قوربانیدەر بوویە بۆ پاڕاستن و دابینكرنا مافێن خەلكێ كوردستانێ و ژ دەستنەدانا ئاخا پیرۆزا وێ. ئەو بەرەڤانییا رێبازا بارزانی ژ كەركوكێ كری بەرچاڤترین بەڵگەیە ل سەر ڤێ چەندێ.

دیسان چەسپاندنا دەستوورێ عیراقا نوی ل سەر بنەمایێن دیرۆك و جۆگرافییا ژ ئەنجامێ داكوكییا رێبەرێ نوكە یێ رێبازا بارزانی بوو، كو ئەو ژی سەرۆك (مەسعود بارزانی) یە.

دیسان دەمێ جەنابێ بارزانیێ نەمر بەحسێ كەركوكێ دكەت و دبێژیت:»هەر دەمێ مرۆڤ شیا بێ دل بژیت، هینگێ دوژمن دێ شێت كەركوكێ ژ كوردستانێ جودا بكەتن.»

ب سەدان نمونەیێن دی ل سەر رێبەرێن رێبازا بارزانی هەنە.

9 – دلسۆزی و لێزانین:

دلسۆزی، خەمخوری و لێزانینا رێبازا بارزانی بۆ گەل و وەلاتی د كوپیتكێ دایە. ئەڤێ دلسۆزییێ وە كریە كو؛ هەردەم ل پێشییا بەرەی دا بیت. مانا وان د ڤان بەرەیان دا هەردەم یا دلسۆزیێ بوویە.

ئەو بەرەڤانییا رێبازا بارزانی ب رێبەر و باوەردارێن خۆ ڤە ژ پیرۆزیێن مللەتی و وەلاتی ب تایبەت ل دەمێ مەترسی ل سەر هەبن مینا هێرشێن لەشكەری و پیلانێن سیاسی نیشانا دلسۆزی و لێزانینا رێبازا بارزانی یە.

ژ لایێ بڕیاردان و كارگێری و سەرپەرشتیكرنێ دا ژی رێبازا بارزانی گەلەك ب لێزانی و هەستییاری سەرەدەری كرییە. لێزانین گەهشتی یە وی ئاستی كو پلان و پێشبینی یێن موكۆم و ڕاست و دورست بۆ نوكە و پاشەرۆژێ ژی هەبن. لەوما، ئەڤ دلسۆزی یە بوو یە هێڤێنێ باوەرییێ و بەرفرەهبوونا رێبازا بارزانی.

10 – سەرەدەرییا یاسایێ:

رێبازا بارزانی د رێكا رێبەر و رێڤینگێن خۆ دا هەردەم هەول دایە یاسایێن تایبەت كو ل دویڤ قووناغا رۆژێ ب گونجن د بەرژەوەندییا گشتی دا دەربێخن و بڕیار و رێنمایێن تایبەت بۆ د دەركرن و داكۆكی ل بجهئینانا وان كرینە. بەری چ قەوارێن فەرمی یێن كوردستانێ هەبن، ئەو یاسا و بڕیار و رێنمایی بووینە ئەلتەرناتیڤێ هەمی یاسایێن رژێمێن ئێك ل دویڤ ئێك، خەلكی ژی زێدەتر باوەری ب یاسایێن رێبازا بارزانی ئیناینە و جێبەجێ كرینە. دیسان پشتی سەرهلدانا بهارا سالا (١٩٩١)ێ ژی سەرۆك (مەسعود بارزانی) ل باژێرێ كۆیێ پێشنیار كر و گوت:»دڤێت هەلبژارتن بهێنە كرن و دەولەتا یاسایێ بهێتە دامەزراندن. دیسان هەر سەرۆك بارزانی گوتیە چێ نابیت كەس ژ یاسایێ بلندتر بیت.»

د هزرا رێبازا بارزانی دا هەمی یاسا و بڕیار و رێنمایی بۆ رێكخستنا خەلكی و خوشگوزاری یا وانە.

11 – لێبورین و پێكڤەژیان:

ئەگەر ئەم دیرۆكا دەڤەرا بارزان بخوینین، دێ بۆ مە دیار بیت كو سنورێ دەستهەلاتا رێبازا بارزانی هەردەم بنگەهێ لێبورین و پێكڤەژیانێ بوو یە ل كوردستانێ.

رێبەرێن رێبازا بارزانی هەردەم بەرەڤانكار و داكوكیكار بووینە بۆ دابینكرنا گیانێ لێبورین و پێكڤە ژیانێ . هەردەم لێبورین ژ وان كەس و لایەنان قەبویل كریە یێن ژ كار و رەفتارێن خۆ یێن بەرێ پەشێمان د بوون. هەردەم پشتی هەر سەركەفتنەكێ لێبورینەكا گشتی دەركرییە و داكوكی ل پاڕاستنا وان كریە و بۆ هندێ هەمی پێكڤە بژین.

هەردەم ل بن سیبەرا رێبازا بارزانی دا هەمی جورێن پێكڤە ژیانێ د ناڤبەرا هەمی نەتەوە، ئایین، مەزهەب و بیروباوەران دا هاتینە پاڕاستن. د ناڤ رێبازا بارزانی دا كەس یێ زێدە نینە. لەوما؛ دڤێت ئەم هەمی پێكڤە بژین.

12 – پاداشت و سزا:

پاداشت و سزا دو كریارێن هەڤدژن. بەلێ هەردوكان پێكڤە گرێدانەكا مۆكۆم هەیە. ئەو ژی بەردەوامی و گەرموگۆرییا وی كاری یە ئەوێ پاداشت و سزا تێدا هەبیت.

د ناڤ بزاڤ و شۆرەشێن كوردستانێ دا یێن رێبەرێن رێبازا بارزانی سەركێشیا وان دكر، هەردەم كەسێن چالاك و ئەكتیڤ هاتینە پاداشتكرن و كەسێن خەمسار ژی هاتینە سزادان.

مە گەلەك جاران زانییە ب زیرەكییا پێشمەرگەكێ یان كادرەكێ پلا وی هاتیە بلندكرن و ب رێكەكێ هاتییە پاداشتكرن. هەروەسا ژی ژ ئەنجامێ خەمسارییێ گەلەك كەس هاتینە سزادان، چ ژ پۆستێ وی هاتبیتە لادان یان پلا وی ژێ هاتبیتە وەرگرتن. ب تایبەت ژی د شۆرەشا ئەیلۆلا مەزن دا ب رێبەرایەتییا جەنابێ (بارزانیێ نەمر). دڤێت ئەڤ چەندە ئێك ژ بنەمایێن گرنگ بیت د دەولەتسازییێ دا.

١3- كەلتور و رەوشەنبیری:

مەرەما من ژ پەیڤا كەلتور و دابونەریتن. رێبازا بارزانی ل هەمی دەمان و د هەمی قووناغان دا پارێزەرێن دابونەریتێن كوردەوارییێ بوو. ئەو دابونەریتێن جوان دبنە ئەگەرێ پاڕاستنا ساخلەمییا جڤاكی وەكی؛ هەڤكاری، رێزگرتن، زمان و جلوبەرگ و… هتد. رێبەرێن رێبازا بارزانی بۆ پاڕاستنا دابونەریتان هەردەم جلوبەرگێن ڕەسەن بكارئیناینە، كەلتور و رەوشەنبیرییا كوردەواریێ پاڕاستی نە. ژ لایێ رەوشەنبیریڤە ژی هەردەم هەول داینە رەوشەنبیریێ ل سەر هەمی ئاستان بەلاڤ بكەتن و هشیاریێ ل دەڤ تاكێ كوردستانی دروست بكەتن، و پشتەڤانی ژی ل كەسێن رەوشەنبیر و خودان بەرهەم كرینە. داخوازا ب فەرمیكرنا زمانێ كوردی و ڤەكرنا قوتابخانان ژ لایێ (شێخ عبدلسەلام بارزانی)یڤە دگەل دەولەتا عوسمانیان نمونەیەكا رۆهن و ئاشكرایە. بەرهەمێن مەلایێ جزیری، ئەحمەدێ خانی و نالی هەردەم هەڤالێن بارزانیێ نەمر بووینە. ئەڤە ژی نیشانا هندێ یە كو رێبازا بارزانی گرنگییەكا مەزن د دەتە كەلتور و رەوشەنبیریێ.

١4- پاڕاستنا پیرۆزییان:

ئاخ، ئالا،  شەهید، پێشمەرگە، زمان، سرودا ئەی ڕەقیب و كوردستان… هتد ژ پیرۆزییێن گەل و وەلاتی نە. ئەگەر دیرۆك و سەربۆڕێن رێبازا بارزانی بخوینین دێ دیار بیت؛ كو ڤێ رێبازا پیرۆز و رێبەرێن وێ هەردەم قوربانییێن مەزن داینە بۆ پاڕاستنا ڤان پیرۆزییان. بۆ نمونە؛ ژ پێخەمەت پاڕاستنا ئاخا كوردستانێ رێبەرێن رێبازێ شۆرەش بەرپاكرینە، یان دەمێ پێشەوا قازی محەمد كەس ژ بارزانیێ نەمر هەژیتر نە دیتی ئالایێ كوردستانێ رادەست بكەتن.

دیسان ب فەرمیكرنا سرودا ئەی ڕەقیب وەكو مارشا نیشتمانی ژی هەر هەول و بزاڤا سەرۆك بارزانی بوویە. خۆ ب پێشمەرگە زانینا سەرۆك بارزانی بەڵگەیەكێ دی یە كو رێبازا بارزانی و رێبەرێن وێ پارێزەرێن پیرۆزییێن خەلكێ كوردستانێ نە. هەتا ڤێ گاڤێ ژی ئەڤ پیرۆزی یە هێلێن سورن د ناڤ بنەمایێن رێبازا بارزانی دا.

15 –  دیالۆگ و دبلۆماسیەت:

ڕاستە دیالۆگ و دبلۆماسیەت دو چەمكێن ژێك جودانە. بەلێ رێبازا بارزانی د شۆرەش و خەباتا چەكداری و مەدەنی دا هەردو بكارئیناینە و پێكڤە گرێداینە.

دیالۆگ د ناڤ رێبازا بارزانی دا بەری چەكداریێ بوویە، وان چ جاران دەرگەهێن دیالۆگێ ل نەحەز و نەیارێن كوردستانێ نە گرتی نە. بەلكو؛ بەروڤاژی بەرەڤ دیالۆگێ چووینە. بۆ نمونە، بارزانیێ نەمر دبێژیت:»دێ شەری كەین، دا شەر بڕاوەستیت!» دیسان هەر د كەڤندا رێبەرێن رێبازا بارزانی هەولداینە پەیوەندییێن خۆ یێن دبلۆماسی دگەل جیهانا دیموكراتخواز و پشتەڤانێن گەلێن بندەست پێشڤە ببەن و بێخنە د خزمەتا كوردستانێ دا. ل دەمێن دیالۆگێ زێدەتر ب دەرفەت زانییە ب ڕەنگەكێ دبلۆماسی سەرەدەریێ بكەن، ئەڤجا چ دگەل رژێمێن داگیركەرێن كوردستانێ، چ ژی دگەل دوستێن گەلێ كوردستانێ. ئەو دیالۆگ و دبلۆماسییەتا رێبەرێن رێبازا بارزانی جێبەجێ دكەن یا بوو یە جهێ سەرنجڕاكێشانا ڕایا گشتی یا جیهانی.

16 – شۆرەش و شۆرەشگێری:

هەر چەندە رێبازا بارزانی رێبازەكا مرۆڤایەتییا گشتگیرە و هەمی سێكتەرێن ژیانێ بخۆ ڤە دگریت، بەلێ زێدەتر ب رێباز و بزاڤەكا شۆرەشگێری دهێتە نیاسین. ئەڤە ژی كارەكێ نۆرمالە. چونكو، چاڤێن ڕاگەهاندنێ زێدەتر شۆرەشگێرییا رێبازا بارزانی و شۆرەشێن رێبەرێن رێبازێ سەركێشی كرین نیشا جیهانێ داینە. رێبازا بارزانی گرنگییەكا مەزن دایە شۆرەشگێریێ، دا گەلێ كوردستانێ ژ بندەستیێ رزگار بكەتن.

دیسان پەروەردەكرنا كەسێن شۆرەشگێر و سەرەدەرییەكا شۆرەشگێری د ناڤبەرا رێبەر و پشكداران و دەروبەران د هێتە كرن. ئەڤ پەروەردە كرنە ئەگەرێ بەرپابوون و سەركەفتنا شۆرەشێ یە ب رێبەرایەتییا رێبەرێن رێبازا بارزانی. لەوڕا دوهی شۆرەش، ئەڤرۆ شۆرەش و سوبەهی ژی هەر شۆرەش و هەمی ژی ژ پێخەمەت ڕزگارییا كوردستانێ و سەرفەرازییا گەلێن دی.

17 – ئاشتی و ئاشتەوایی:

هەر چەندە رێبازا بارزانی زێدەتر ب بزاڤەكا شۆرەشگێری و لەشكەری دهێتە نیاسین. بەلێ، بەری بزاڤەكا بڤی رەنگی بیت، بزاڤەكا جڤاكی یە كو ئاشتی و ئاشتەوایی پشكەكا بزاڤێن جڤاكی یە. داخوازكرنا ماف و ئارمانجێن خەلكێ كوردستانێ بڕەنگەكێ ئاشتییانە و هەردەم دویر ژ توندوتیژی ل دەستهەلاتداران و قەبویلكرنا دیالوگێ و دانوستاندنا ڤێ چەندێ ب روهنی دیار دكەت. رێبەرێن رێبازا بارزانی چ ڕاستەوخۆ چ نە ڕاستەوخۆ هەردەم ئاشتی ڤیایە دا كو گەلێ كوردستانێ یێ ئارام و تەنا بیت.

ژ لایەكێ دی ڤە گرنگییەكا مەزن دایە ئاشتەوایییێ، چ د ناڤبەرا پێكهاتێن كوردستانێ یان دگەل پێكهاتێن دی یێن عیراقێ. ڕۆلێ بەرچاڤ یێ نوكە یێ (سەرۆك بارزانی) ژی بۆ ئاشتەوایێ ل سەر ئاستێ جیهانێ دەنگ ڤەدایە كو درێژە پێدەرێن رێبازا بارزانی یە. بەرێخۆ بدەنە ڕۆلێ رێزداران (نێچیرڤان بارزانی) و (مەسرور بارزانی) كا هەردەم چ دكەن بۆ ئاشتی و ئاشتەوایییێ!

18 – ئێكگرتن و ئێكرێزی:

ئەڤ ناڤونیشانە ل دەڤ رێبازا بارزانی هەردەم ژ پرەنسیپێن نەگۆر بووینە. ب كریاركرنا ڤان هەردو پرەنسیپان ژ لایێ رێبەرێن رێبازا بارزانی ڤە، فاكتەرێن تەمەن درێژی و بەرفرەهبوون و مەزنبوونا ڤێ رێبازێ بووینە. هەولێن (شێخ عبدولسەلام بارزانی) بۆ كۆمكرنا كەسایەتیێن سیاسی و جڤاكی یێن كوردستانێ و دەستنیشانكرنا داخوازیێن خەلكێ كوردستانێ و كۆمكرنا خەلكێ كوردستانێ ب گشتی ل دۆر شۆرەش و بزاڤێن كوردستانێ، ئەڤجا چ ل سەر دەمێ (شێخ عبدولسەلام بارزانی) یان رێبەرێن رێبازا بارزانی یێن ئێك ل دویڤ ئێك بیت، هەمیان گرنگی دایە ئێكگرتن و ئێكرێزیا گەلێ كوردستانێ. چونكە، ئەڤا مە هەیی دهێتە پاڕاستن و ئەوا مە دڤێت بدەستڤە دهێت. هەروەسا ئێكگرتن و ئێكرێزییا ل شۆرەشا ئەیلۆلا مەزن و پاشی شۆرەشا گولانێ و دامەزراندنا بەرەیێ كوردستانی بەڵگەیێن زیندی نە كو ئەڤ رێبازە گرنگییێ د دەتە ڤان پرەنسیپان و ڤێ چەندێ ب ئەگەرێ سەركەفتنێ دزانیت.

19 – ئێمناهی و ئاڤەدانی:

هەر دەمێ رێبازا بارزانی سەركەفتن بدەستڤە ئینا بیت و گەهشتبیتە دەستهەلاتێ چ دەستهەلاتا دەڤەرەكێ بیت یان بەرفرە ببیت، ئێمناهی ل وێرێ پەیدا بوویە و ئاڤەدانیێ دەستپێكریە ڤە. رێبازا بارزانی هەردەم ژین و ژیارا وەلاتیان ژ مەترسیان پاڕاستی یە و شیایە ببنە ئەگەرێن ئێمناهیێ و ل هەر دانوستاندنەكێ دگەل دەستهەلاتدارێن داگیركار ئاڤەدانیا كوردستانێ و قەرەبۆكرنا زیان ڤێكەفتیان مەرجێن سەرەكی بوونە. ئەڤە د مێشكێ دەرونێ رێبەرێن رێبازێ دا هاتیە چاندن هەر هەر ژ سەردەمێ (شێخ عبدولسەلام بارزانی)، (شێخ ئەحمەد بارزانی)، و (بارزانیێ نەمر) و هەتا سەرۆك (مەسعود بارزانی) و نەوەیێن دی یێن بنەمالێ. ئەڤە ژی نیشان ددەتن، كو رێبازا بارزانی گرنگییەكا گەلەك د دەتە ئێمناهی و ئاڤەدانیا كوردستانێ. نمونە ژبەر بارێ ئێمناهی و ئاڤەدانییا باشورێ كوردستانێ ب ملیۆنان مرۆڤان قەستا بن دەستهەلاتا رێبازا بارزانی كرییە و هەمی كوردستان شانازیێ پێ دكەن.

20 –  ڕاستبێژی و شەفافیەت:

ڕاستبێژی و شەفافیەتا رێبازا بارزانی نە ب تنێ دگەل دەورۆبەر و جڤاكێ خۆ بوویە. بەلكو، هەردەم دگەل هەڤڕك و دوژمنێن خۆ ژی د ڕاستگۆ و شەفاف بووینە، وەكو رۆژا رۆهن خۆ د خودیكێ دا دیتینە و سەرەدەری دگەل خۆ و دەوروبەرێن خۆ كریە.

ئەڤ ڕاستگۆیییا رێبازا بارزانی د هەمی كاودان و د هەر بارودۆخەكێ و بۆ هەر بنەمایەكی هاتینە بكار ئینان. لەوڕا ژی هەر ئەڤ چەندە بووینە ئەگەرێ دروستبوونا باوەرییەكا مەزن و موكۆم د ناڤبەرا رێبەرێن رێبازێ دا دگەل یێن بەرامبەر. د باوەریا رێبازا بارزانی دا ئەگەر مرۆڤ یێ ڕاستگۆ و شەفاف نە بیت، چ جاران نەشێت سەركەفتنێ بدەستڤە بینیت. ژبەر هندێ ئەم هەمی د كەڤینە بن بارێ بەرپرسیارەتیێ بۆ ڤان دو پەیڤێن گەلەك ڕاماندار.

21 – رێكخستنا پویلایی:

هەبوونا رێكخستنەكا مۆكۆم بۆ هەر كارەكێ نیشانا سەركەفتنێ و سەخبیری و نۆژەنكرنەكا بەردەوامە. ئەگەر، رێكخستن نە بیت هەلوەشین یا مسۆگەرە. رێبازا بارزانی بەری دەستپێكرنا هەر كارەكی، گرنگی ب رێكخستنێ دایە! ئەو شۆرەش و بزاڤێن سیاسی و چەكداری یێن رێبازا بارزانی بەرپا كرین شۆرەشێن خودان رێكخستنەكا پویلایی بووینە، هەمی تاكێن پشكدار پێكڤە گرێداینە، دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان ژ لایێ رێبەرێن رێبازا بارزانیڤە ڤەڕێژا رێبازێ و ژ بۆ رێكخستنا جڤاكێ كوردستانی بوویە بۆ دارشتنا پلانەكا ئێكگرتی و بهێز بۆ بەرەڤ پێشڤەچوون و بدەستڤە ئینانا ماف و ئارمانجێن نەتەوەیی و نیشتمانی. ئەڤ رێكخستنا پویلایی ئەگەرێ بهێز بوونا پارتی و بزاڤا ڕزگاریخوازیا كوردستانێ و دەستكەفتنێن مەزن بوویە. بۆ رزگاریا كوردستانێ و ب دەستڤەئینانا مافێن رەوا یێن خەلكێ كوردستانێ. ئەڤ سەرفەرازی یە بۆ رێبازا بارزانی یە.

22 – دروستكرنا باوەریێ ل دەڤ تاكێ كوردستانی:

ل دەمێ رێبەرێن رێبازا بارزانی دەست ب خەبات و شۆرەشێن لەشكەری و جڤاكی كری، گەلەك ل تاكێن كوردستانێ د وێ باوەریێ دا نە بوون كو ئەڤ پرۆژە و شۆرەشە سەرتاسەری كوردستانێ ڤەگرن. یان هەر باوەری پێ نەبوون. چ ژ بەر هشیاریا رەوشەنبیری بیت یان ژ بەر كارتێكرنا دەستهەلاتداریا بەرێ بیت. بەلێ، رێبازا بارزانی شیا ب بوورینا دەمی باوەریێ بۆ خەلكێ كوردستانێ دروست بكەن، و گەلێ كورد و كوردستانییان پێدڤی ب باوەری بخۆ بوون و بلندكرنا هشیاریا نەتەوەیی هەیە داكو بەرەڤ بدەستڤە ئینانا ماف و ئارمانجێن نەتەوەیی و بەختەوەریا جڤاكی بچنز بۆ ڤێ چەندێ ژی؛ پشكا هەرە مەزن ب بەر جەنابێ بارزانیێ نەمر دكەڤیت كو شۆرەش و بزاڤێن وی شیان هزر و هەستا نەتەوەیی بهێز و خورتتر بكەن و هەر چار پارچێن كوردستانێ ڤە بگرن. نمونە ژی شۆرەشا ئەیلۆلا مەزن.

23 – یەكسانی و وەكهەڤی:

وەكهەڤیا د ناڤبەرا مرۆڤان دا ب رەنگ و رەگەز و تەمەنڤە ژ لایێ رێبەرێن رێبازا بارزانی بووینە بنەمایەك و كەلتور، ب درێژاهیا دیرۆكی د ناڤ رێبازا بارزانی دا هاتییە پراكتیزەكرن و رەنگڤەدانا وێ ل سەر ئاستێ كوردستانێ و عیراقێ دایە. ئەڤە ل دەمەكێ بوویە، كو ل گەلەك دەولەت و دەڤەران جوداهییێن بەرچاڤ د ناڤبەرا مرۆڤان دا هاتییەكرن و نوكە ژی دهێتەكرن.

بەلێ ڤێ رێبازا مەزن و كاریگەر ب كریار ئەڤە چەندە سەلماندییە هەمی مرۆڤ، مرۆڤێن خودێ نە و هەر ئێك د رێكا خودا وەكو خۆ خودێ دنیاسیت. لەورا دڤێت رێز ل وان بهێتە گرتن و چێ نابیت جوداهی هەبیت. بەلكو دڤێت د یەكسان و وەكهەڤ بن. لەورا ژی، ب هزاران مرۆڤ و بیروباوەرێن جودا خۆ ل بن سیبەرا ڤێ رێبازێ دبینن.

24 – خەباتا نیشتمانی و سەربخۆخوازیێ:

ئەگەر پرسیارێ ژ دیرۆكنڤیسان بكەین و بێژین، ئەرێ د دیرۆكێ دا كێ داخوازیا سەربخۆیا كوردستانێ كرییە؟ دێ د بەرسڤێ دا بۆ مە دیار بیت، كو (شێخ عەبدولسەلام بارزانی) ل سالا (١٩٠٧) ب رێكا یاداشتەك (شێخ محمد بریفكانی) دایە دەولەتا عوسمانیان، داكو سولتانی ببینیت و داخوازا مافێن كوردان و سەربەخۆیا كوردستانێ ژێ بكەت. بۆ ڤێ چەندێ ژی د گۆتارەكێ دا (سەرۆك بارزانی) دبێژیت ئەز ژ (شێخ عەبدولسەلام بارزانی) فێری سەربخۆیا كوردستانێ بوویمە. دیسان هەر سەرۆك بارزانی ل سالا (٢٠١٧)دا سەركێشییا ریفڕاندۆما سەربخۆیا كوردستانێ كر و سەرئەنجام ب دیموكراسییانە رێژا (٩٣%) گۆتن بەلێ بۆ سەربخۆیا كوردستانێ، رێبەرێن رێبازا بارزانی تاپۆیا رەش بۆ گەلێ كوردستانێ مسۆگەركر ل پێش چاڤێن هەمی جیهانێ.

25 – ژینگەهپارێزی:

ژبەر گرنگییا پاڕاستنا ژینگەهێ ل ڤان سالێن دویماهییێ ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی گرنگییەكا مەزن بەرچاڤ پێ دهێتەدان و چەندین رێكخراو بۆ ڤێ مەرەمێ هاتینە دامەزراندن، ژینگەپارێزی بوویە مژارەكا گەرما رۆژەڤا كۆمبوونێن سەرۆك و سەركردێن وەلاتێن مەزن ل سەرانسەرێ جیهانێ. لێ رێبازا بارزانی بەری زێدەتر ل چەرخەكێ یە ژینگەهپارێزی ب هەمی پشكێن خۆ ڤە كریە یاسا و بڕیار و رێنمایی بۆ دەركرینە. مینا قەدەغەیا بڕینا دارا و كوشتنا گیانەوەران و تەیروتەوالا و ڕاڤە ماسی د دەمێ خەرزێ دا و… هتد. ئەڤە ژی نیشانا دویربینی و بەرفرەهییا رێبازا بارزانی یە.

لەورا ژی یا گرنگە ل بارزان و دەڤەرا بارزان و بنەمایێن رێبازا بارزانی فێری ژینگەهپارێزییێ ببین و ژینگەها كوردستانێ ب هەمی رەگەزێن وێڤە وەكو بیبیكا چاڤێن خۆ بپارێزین.

26 – ستراتیژییەت:

ستراتیژییەت ئانكو زانستێ پلاندانانێ، ب رەنگەكێ گشتی ئیدییەمەكا لەشكەری یە و ب رامانا پلانا شەڕی، دیسان هونەرەكە ل هونەرێن پلاندانانا ئۆپەراسیۆنێن لەشكەری بەر ب پلانا شەری و د هەمان دەم دا هونەرێ كارگێری و سەرپەرشتیكرنێ یە د دەمێ شەری دا. ژ لایەكێ دیترڤە ستراتیژییەت دیاركرنا پلانەكا دەستنیشانكرییە بۆ گەهشتن ب ئارمانجەكا دیاركری ل دویڤ شیانێن بەردەست. ب رەنگەكێ دی ستراتیژیەت داڕشتن و بجهئینانا كۆمەكا سیاسەتا و شێوازێن پلان و پرۆگراما یە بۆ گەهشتن ب هندەك ئارمانجێن دەستنیشانكری كو ب كورترین دەم و كێمترین زیان. ئەگەر هزرا خۆ ل رێبازا بارزانی بكەین دێ دیار بیت؛ رێبەرێن وێ بۆ هەمی رەوش و كاودانان ستراتیژییەت داڕشتینە و ئارمانج ژی د دەستنیشانكرینە بۆ هەر قووناغەكێ ژ مافێن كەلتوری و رەوشەنبیری و تاكو دگەهیتە سەربخۆیا كوردستانێ، راگەهاندنا دەولەتێ، پاڕاستنا دەولەتێ و دەولەتسازی ژی. لەورا ب ملیۆنان مرۆڤ خو ب دلسۆزێن ڤێ رێبازێ دزانن.

27 – مافێن ئافرەتێ:

هەر چەندە رێبازا بارزانی ل دەڤەرەكا دویر ژ ناڤەندێن باژێرێن مەزن و تێكەلیا بەرفرەه یا مرۆڤان سەرهلدایە. لێ رەفتار و سەرەدەریێن باژێرڤانی و شارستانیێن مەزن كرینە بنەما و كارنامە بۆ پێشڤەچوونێن جڤاكی، ئازادییێن چینایەتی، و ئازادیا ئافرەتێ پشكەكا سەرەكی و بەرچاڤ بوویە. رێبازا بارزانی پێشەنگا رێزگرتنێ و ئازادیا ئافرەتێ بوویە ل دەڤەرێ ئازادیەك كو رێكێ بدەتە ل كار و خەبات و شویكرنێ و ئازادیا رادەربرینێ مینا رەگەزێ دیتر بیت و د چارچۆڤێ پاڕاستنا كەلتورێ ڕاست و دروستێ كوردەواری، لەورا ئەگەر رێكخراوێن مافێن ئافرەتێ هەبن و بهێنە دامەزراندن؛ بلا ڤی بنەمایێ رێبازا بارزانی بۆ خۆ بكەنە كارناما كارێ خۆ و ل سەر وی بنیاتی پلان و ئارمانجێن خۆ ب دارێژن.

28 – د هەوار چوونا خەلكێ لێقەومایی:

ئەگەر دیرۆكا ڤێ رێبازێ بخوینین و بزانین دێ بۆ مە دیار بیت كو د بنەرەت دا رێبازا بارزانی بۆ ب هەوارچوونا خەلكێ كوردستانێ سەرهەلدایە، ئەو خەلكێ كوردستانێ ئەوێ مەزنترین كارەسات ب سەر دا هاتین و ستەم لێ هاتیە كرن، ئەو ژی؛ داگیركاری و زۆرداری لێكرنە، ژ لایەكێ دیڤە د هەوارا خەلكەكێ دی ژی چووینە، مینا شۆرەشێن پارچێن دی یێن كوردستانێ و كۆمارا كوردستان ل مەهەباد و گەلێ ئەرمەن و…هتد. ئەڤە بەڵگەنە كو رێبازا بارزانی بەردەوام د هەوارا خەلكێ لێقەومای و زوڵم لێكری چوویە و پەناگەها وان ژی بوویە. نوكە ژی هەمبێزا خۆ بۆ ملیۆنان خەلكێ لێقەمایی ڤەكریە و پاڕاستینە و خزمەتا وان دكەن. نموونا دەزگەهێ خێرخوازی یێ بارزانی ژی هەردەم جهێ شانازیا هەمی لایەكێ یە.

29 – دیموكراسی و فرەهزری:

رێبازا بارزانی ژ لایێ چەمكێ دیموكراسییێ و باوەریبوون ب فرەهزریێ ل سەر ئاستێ دەڤەرێ پێشەنگ بوویە. ڤێ رێبازێ د دەمەكی دا ئەڤ دروشمە بلندكرن كو گەلەك دەستهەلاتدار و جڤاكێن دەڤەرێ باوەری ب دیموكراسییێ نەبوون یان پێزانین ل سەر نەبوون. گەهاندنا داخوازیێن خەلكێ كوردستانێ بۆ دەستهەلاتداریا عوسمانییان ل سەر دەمێ شێخ عەبدولسەلام بارزانی ب رەنگەكێ دیموكراسی و دامەزراندنا پارتی دیموكراتی كوردستان ژ لایێ بارزانیێ نەمرڤە بەڵگەنە كو رێبازا بارزانی باوەری ب ڤێ چەندێ هەیە و خەباتێ بۆ دكەتن. نوكە ژی هەردەم د رێكا هەلبژارتنان دا زڤرین بۆ ڕایا خەلكی كو گەل بڕیارێ بدەتن. رێبازا بارزانی مەزنترین تێگەهێ باوەریێ یە ب سیستەمێ دیموكراسی و فرە هزری ل كوردستانێ .

لەورا هەمی بزاڤێن رێبەرێن ڤێ رێبازێ ژ پێخەمەت جێگربوونا باوەریبوونێ یە ب دیموكراسییەتێ.

30 – خۆ نەچەماندن:

خۆ نەچەماندن ئانكۆ سەربلندی، رەوشتێ دێرین و هەردەم یێ رێبازا بارزانی و رێبەرێن وێ بووینە. نە خۆ بۆ دوژمن و رژێمێن داگیركار و زۆردارێن بهێز و خودان شیان چەماندینە و نە ژی بۆ وان كەسێن دەرەبەگ، ئەوێن هەول ددان ببنە ئاستەنگ بەرامبەر هەول و چاكسازییێن جڤاكی و هەردەم ب سەربلندی بەرهنگارییا هێرشێن لەشكەری و دەروونی بووینە. ئەو ب سەر بلندی ژیاینە و ب سەر بلندی مرینە.

نمونەك؛ ل رێككەفتی 4ی تەباخا(1963)ێ پێنج پێشمەرگێن بارزانیێ نەمر ل دەڤەرا بارزان جهەكی كو دبێژنێ ملان خۆ ب شویتكێ گرێ د دەن و دبێژن:» ئەم خۆ نا چەمینین.» و شەرێ لەشكەرێ عیراقێ دكەن و ناهێلن بۆ جارا هەڤدێ گوندێ بارزان ب سوژن و رێكێ ل وان دگرن و ل وێرێ جانێ خۆ ژ دەست ددەن و شەهید دبن.

 

ژێدەر:

• بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازیا كورد، بەرگێ ئێكێ، سەرۆك مەسعود بارزانی.
• خاندنەكا مەدەنی بۆ بزاڤا شێخ عبدولسەلام بارزانی، رەشید مەلا عەلی.
• بارزان و مێژوویا بزاڤا جڤاكی یا كوردستانێ، سەرۆ قادر.
• هزر و فەلسەفا رێبازا بارزانی د گوتنێن بارزانیی نەمردا، عبدالعزیز محسن بارزانی.
• مستەفا بارزانی ڕۆل و هەلویست د پێشهاتێن سیاسی دا، رەفیق رەحمان.
• بزاڤا بارزانی، د. فرەیدون نوری.
• مێژوویا بارزان، دیار عوسمان – نیعمەت شەهاب.
• بارودۆخێ سیاسی، جڤاكی، و مێژوویی یێ عەشیرەتێن بارزان، محمد عەلی سولتانی، وەرگێران. زەردەشت موكریانی.
• بزاڤا شێخێ شەهید عبدولسەلام بارزانی، مەتین فازل تەها.
• بابەت و نڤیسینێن تۆرا دلسۆزێن رێبازا بارزانی، ب گشتی.