پەیڤێن ئاگرین

محسن عەبدلڕەحمان

ئەگەر چاڤ پەنچەرا هۆنەرمەندی بیت ل سەر جیهانێ، هەستبینی و ئاشۆپە ژی دەرگەهێ چوونەژوورا نڤیسەرییە بۆ ناڤ جڤاکی، بۆ چوونە ژوورێ هەبوونا هزرەکا داهێنەر پێدڤی ب رۆهنییا مێشکی (صفاء الذهن) هەیە، د دەمەکی دا مەژی ژ فشارا کاروبارێن رۆژانە و نیگەرانیێن کەلەکەبووی یێ بێهنڤەدایە، هینگێ هزرێن داهێنەر دزێن.

  “داهێنەر ژیانا خۆ دژیت د دەمەکی دا کو بیرۆکە د ناخی دا ژیانا خۆ د بەتەسەر” هوسا چریسکا هایدانێ بدەستڤەدهێت، دەمێ داهێنەر ژ هزرکرنا راستەوخۆ دویردکەڤیت، ئانکو د وێ گاڤێ دا کو ئەقل د بێهنڤەدانێدایە و بۆ وەرگرتنا هەر ئاماژەکێ بۆ وێ هزرا د کۆژییەکا ئەقلی دا ئەوا دبێژینێ ئاشۆپە یا بەرهەڤە!

پێشەکی:

مە هەمییان ب پلەیێن جودا شیانێن ئاشۆپەکرنێ هەنە، وەکو ئەنشتاینی گۆتی: «نیشانا راستەقینە یا ژیرمەندیێ نە ب زانینێیە، بەلکو ب شیانێ ل سەر ئاشۆپەکرنێیە». دا برناردشۆ دوپات دکەت ب گۆتنا: «ئاشۆپە دەستپێکا داهێنانێیە. ئەوا مرۆڤ ئارەزوودکەت (یرغب) ئاشۆپەدکەت، و یا ئارەزووکری ئاشۆپەدکەت و دووماهیێ ئەوێ دکەت یا ئارەزووکری». ئانکو ئەوا ئارەزووکری پشتی ئاشۆپەکرنێ ب کریار ئەنجامددەت.

ل پەی ئەڤا بۆری و دەمێ ل سەر دەقێن (دلدار محەمەد)ی من جیبەجیبکری، دی ب ڤی شێوەی دیاربوو، (هزرەکا داهێنەر پێدڤی ب رۆهنییا دەروونییە) ئانکو سەرباری فشار و نیگەرانیێ دلداری سالۆخەتا رۆهنییا دەروونی هەیە و (بیرۆکە د ناخیدا) د ڤەژیانەک بەردەوامدایە، و د کۆژییەکا ئەقلێ ویدا یا بەرهەڤە بۆ وەرگرتنا هەر ئاماژەکێ، ئاها ل ڤێرە ل دویڤ بۆچوونا ئەنشتاینی نیشانا راستەقینە یا ژیرمەندیێ کو شیانە ل سەر ئاشۆپەکرنێ، دلداری هەیە، ئانکو شیان هەیە تشتێ ئارەزوودکەت، بکەتە ئاشۆپە و ب شێوەیێ دەق داڕێژیت، د دەرئەنجامدا دەربڕین داهێنانە. دابڤەگەڕینە دەستپێکێڤە ئەوژی ئەم یێ ل پێش هزرەکا داهێنەر، کو ژ ڤەرێژا ئاشۆپەک داهێنەرە.

دەق: پەیڤێن ئاگرین د پاخلا خۆدیکەکێ دا

– هلۆ روندکێن خۆ ژ ڤێرە ببە، دونیا بۆ تە نە دوکانا فرۆتنا دەستمالایە!

– ببۆرە ئەو کولانکا تە زارۆکینیا خۆ تێدا مەزنکری، بەری هەیامەکێ کەفتە بەر رەحما دەڤێ حەفارەکێ، خواندنگەها تە یا د بەریکا وەبەڕهێنەرەکیدا بوویە پارە، تۆ دبینی، بازار یێ مەزنبووی، باژێر یێ مەزنبووی، ب تنێ هەمی تشتێن تە مانە بچویک، بزڤرییە بەری پازدە سالا یا ژ تە مەزنبووی بتنێ دوو ـ سێ نمرەیێن پێلاڤا تەنە! تۆ یێ خەلەتی ڤێرە نە بەهەشتە، بەهەشتێ ژی خەمسار نەڤێن ! بەهەشتێ ژی روندک و ئاخینک و پەریشانی و دێمێن قورمچاندی نەڤێن!

– ببۆرە درەنگییە ژی لێ دێ شێیی ڤێ ئاڤا کەڤزێگرتی دەرێژ کەی؟!

– تە چجاران پرسیار ژ خونەکریە بۆچی ل سەر ئەنیا هەمی شەمەندەفرێن کەفتینە د رێکا تەدا، نڤێسییە هێلان؟!

– ببۆرن ئەڤ نامەیە ژ چانتەیا گەنجەکێ کوچکری نەکەفتییه، ژ دەڤێ باپیرەکێ کەربێ گرتی نەڤەرسییە، ئەڤە پەیاما خۆدیکەکێ بوو، هەکۆ بەرزەبویەک ل بەر راوستایی و خۆدیکێ کەس نەدیتی.

دەستهەلاتا زمانی:

پەیڤ! ئێکەم پەیڤا د پەرتووکا پیرۆز دا: (ل دەستپێکێ پەیڤ بوو) و د قورئانێ دا (بخوینە)! پەیڤ دەستهه‌لاتە، ئەڤ داکوکیکرنە ل سەر هێز و دەستهەلاتا پەیڤێ سەلماندنە بۆ گرنگییا پەیڤێ بۆ مرۆڤی وەکو ئامرازێ لێکتێگەهشتن و پەیوەندیکرنێ د ناڤبەرا تاک و کومان دا، ئەڤە پەیامە کو دەمێ تە پەیڤ هەبیت، ئانکو تە زمانێ هەی، زمان ژی ئەو ئامرازێ‌ دەربڕینێیە‌ و ئەوێ كلیلێن گۆتارێ‌ و كارتێكرن و زالبوونێ‌ هه‌نه‌.

پەقینا پەیڤێ:

ئاشۆپا مرۆڤی و هشێ وی یێ نەپەن ئێک ژ پڕچۆیێن هەرە ئالۆزە، دبیت ئێک پەیڤا ئەڤینیێ؛ ئاشتیێ پەیدابکەت، د هەمبەر دا پەیڤا زڤر؛ کورەمژا کین و مالوێرانیێ ب سەر وەلاتیدا رابکێشیت، لەورا جاران پەیڤ ملحەما تەناکەرە و جاران پەلێ سۆتینەرە.

پاخلا (دلدار)ی ژی ژ پەیڤێن سۆتینەر تژی بوویە، پەیڤ ژی دەما زێدەگەرمبوو وەکو سۆتنا ب هەلما ئاڤێ ئەوا ژ سۆتنا ب گوڕیێ دژوار و ب ئازارترە، هۆسا پەیڤا ئارامکەر بو نارنجۆکەکا دەما پەقینێ پڕچک بەرەڤ هەمی لایانڤە دبژیێن، ئەڤ دەستەواژە بەرێ مە ددەتە وی تشتێ پەقی کو خۆدیکە، خۆدیک سەرباری نازکییا شووشەی، لێ ل پەقینێ دبیتە پڕچک و د بژیێت، ل ڤێرە چاوا نارنجۆک ب کێشانا کەپسۆلێ دپەقیت، وەسا زێدە گەرماتی شووشەی ژی ب هەمان شێوە دپەقینیت. و پتریا جاران پەقین ئەوا ژ ئەنجامێ کارتێکرنەک نەدروست یا زیانبەخشە، خودیک ئەو روویێ تێدا رەنگڤەدانا بەرۆڤاژیکرییە، هەلگرتنا خودیکێ بۆ پەیڤێن ئاگرین د پاخلێ دا و ئەو جهێ گەرمێ هەلگرتن و ڤەشارتنا تشتێن بۆهادار و هەستدارە ل نێزیکی دلی، ئەوێ د باوەرییا مە یا کەلتۆری دا هێشتا ناڤەندا ژیانێ و هەلگرا گیانی و دیتنێیە!

ژیوارێ چەوساندی:

دەروونناسییا نوی رەوشەک بناڤێ ژیوارێ ژیواری ڤەدیتییە، ئەڤا ئەم دنیاسین د ژیانا مە دا ئەو ژیوارێ مادییە، لێ ژیوارەک دی یێ چەوساندی هەیە، کو بەرهەمێ وێژەیی ئەو کرییە ئارمانجا خۆ و بزاڤێ دکەت بگەهیتە ئاستێ هەرە کویر د سەربۆڕا مرۆڤینیێ دا، دەمێ خەونان ڤەدگوهێزیتە وێژەیەک نڤێسی.

نڤیسەری د دقی دا خەمێن تاخێ هەژاران خڕڤەکرینە و ل بێدەرا پەیڤان ددەت بایی، بابەت ل ڤێرە ب دووماهی ناهێت، بەلکو ژ مەودایێ د ناڤبەرا دەڤێ حەفارێ و تۆخیبێ بەریکا وەبەڕهێنەرەکی بازددەت و دەربازدبیتە تۆخیبێ خۆیەتییا مرۆڤی ب خۆ، دەمێ بەرزەدبیت ب رەنگەکی کو ل بەر خۆدیکێ دراوەستیت و ناهێتە دیتن!

ئەڤا نڤیسەر ب پەیڤان پیشانددەت، ژیوارێ چەوساندییە د کرێتترین وێنەدا، ئەوژی دەمێ دبینی بیرهاتنێن زارۆکینیێ ب دەڤێ حەفارێ دهێنە رامالین، هیڤیێن هەنوکە و پاشەرۆژێ د بەریکا هەلپەڕستەکیدا (وەبەڕهێنەرەکی) غەوارەدبیت، ژ ئەنجامێ بێهیڤیبوونێ ژ هەر هشیاریەکا وژدانێ یان چاکسازییەکێ، ب نەچاری ژ داخوازیێ بەر ب فرمانێ چوویە، دەمێ دەستپێدکەت ب (هلو… روندکێن خۆ ژ ڤێرە ببە).

توبا گورگی مەرگە:

نڤیسەری دەق ب دەم و جهەک دەستنیشانکریڤە گرێنەدایە، ئاشۆپەکرن بۆ هزرا خواندەڤانی ڤەکری هێلایە، دا وەکو وەرگری دڤێت و تێدگەهیت وێنەبکەت، ئانکو ژ وەرکری دکەتە پشکدار، لەورا د خواندنا دەقی دا خواندەڤان بێحەمدی خۆ هەست ب دلینیێ دگەل نڤیسەری دکەت، چنکو ئاماژە ب دوو تشتان کرییە، یا ئێکێ (کۆلانا کەفتی بەر رەحما دەڤێ حەفارێ) ئانکو تاخێ هەژاران ئەوێ ب زێدەگاڤی ئاڤاکری، پاشی (خواندنگەها تە یا د بەریکا وەبەڕهێنەرەکی) دا، ئەڤە ئاماژەیە بو دیاردا دەست ب سەرداگرتنا سامانێ گشتی و تالانکرنا وەلاتی و، ئەڤە ژ تاوانێن هەرەمەزنە، کو چ لێبورین و قەرەبوکرن بۆ نینن، چنکو خواندنگەهـ ئانکو زانست و زانین بو هەبوونا پاشەرۆژەک گەشدار! تاکو د دینی دا توبەکرن شاشیێن دەرهەقێ مرۆڤان ژێنابەت، لێبورین ژی خەمساری د کرنا ئاییردەیاندانە، نە تێکدان و خوارنا مافێن خەلکی ژێ دبەت، ب رامانا خۆیەتییا خودایێ میهرەبان ب مەزنییا خۆڤە مافێ لێبورینێ ژ خوارنا (مافێن خەلکی) نە دایە خۆ، ڤێچا مافێن گشتی هەر ڤەبڕی لێبورین بۆ نینە. مەزنترین خاپاندن و درەو زەنگینا ب فەتوا ئۆلپەرستان دگەل هەژاران کری، لێبورین و توبە بۆ هەر تشت و گۆننەهێ ژبلی هەڤپشکیێ (شرک) هەیە!

ڤەچڕینا ژیواری:

دلدار بەرۆڤاژی پتریا نڤیسەران کو دەقێن وان دکەڤنە د خانەیا پەرۆشگەریێ دا (نۆستالیژیا – الحنین) پەیاما وی بۆ هەنۆکەیێ یە و جاران دەملدەستە وەکو(هلۆ روندکێن خۆ ژڤێرە ببە، دونیا بۆ تە نە دوکانا فرۆتنا دەستمالایە!) ب ڤێ دەستەواژەیێ دلدار پتر ژ نڤیسەری وەکو کویرنجکەر  دیاردبیت، لی ل شوینا پەمبیێ پێکڤەنویسیای ئەو دەروون و تا مرۆڤبوونا جڤاکێ مە ڤەدچڕیت، دەمێ ب شێوەی فرمان دبێژیتێ (هلۆ روندکێن خۆ ژڤێرە ببە)، ئەی تاک و جڤاک بەس ب بەدبەختییا خۆ بێژە و هەلگفتن و شکەستنێن خۆ بکە بەخت و فەلەک، ئەو ژیانا خۆشنەکری، مینا زارۆکێ شڕ بۆ نەگری، چنکو پەمبیێ وەلاتی تنێ بۆ دەستمالان نینە.

نڤیسەری و هۆنەرمەندی نەکار و پیشەیە، ئەو پەیام و بانگەوازییە و دلدار وێرەکانە و راستەوخۆ رویبروی راستییا هەری تالبوویە، ئەوژی بێداداییا جڤاکی، کو د دەرئەنجام دا نەتنێ وەلات وێراندبیت.

 بەلکو مرۆڤ کو ئارمانجا ژیانێیە د خۆدا دهەلوەشیت، دەمێ بۆهایێن جڤاکی و پیرۆزی بنپێدبن، (ببۆرە ئەو کولانکا تە زارۆکینیا خۆ تێدا مەزنکری، بەری هەیامەکێ کەفتە بەر رەحما دەڤێ حەفارەکێ، خواندنگەها تە یا د بەریکا وەبەڕهێنەرەکی دا بویە پارە) ل ڤێرە کولان وێنەیێ رابوورییە، مێژوویە، کەلتۆرە، بیرهاتنن..هەمێ کەفتنە بەر دەڤێ بەرژەوەندخوازەکێ هەلپەرستێ بێ ژێیاتی، وەلاتی پارچە پارجە دفرۆشیت و هەر گلێشەکی هاوردەدکەت، کو د رامالینێ دا ب دەڤێ بلدۆزەرێ شپاندییە!

(رەحما دەڤێ حەفارەکێ، خواندنگەها د بەریکا وەبەڕهێنەرەکی) دا، چڕی و ئابوورکرن د ئاخفتنێدا ل سەر هێماگەریێ زالبوویە، ئەڤێ ئاسۆیێ شرۆڤەکرنێ بەرفرەهتر لێکرییە، وەکو ڤەخواندنا خواندەڤانی بۆ خواندنێ پتر ژ جاەرکێ، هێمایێ وێرانکرنێ/ دەڤێ حەفارێ/ هەمبەر سەرپێچکارەکی ب نەچاری ل پەرێ باژێری کۆلکەک نژنی، دا ژ رەزیلییا کرێداریێ رزگارببیت، لی ئەوا مەهـ و سالان ئاڤابووی، ب ئێک دەڤێ حەفارێ ب سەرئێک دا هڕیا و هاتە رامالین، خرابکرنا خانی (وەلاتێ بچویککری) وێرانکرنا رەنج و زەحمەتا سالانە یا کەسەکی، هەروسا خواندنگەهـ کو جهێ زانستێیە و ئەڤێ سالۆخەتا پیرۆزیێ پتر ژ جهێ پەرستنێ دایێ، د بەریکا وەبەرهێنەرەکیدا غەوارەبوویە، د خرابکرنا خواندنگەهێدا نەتنێ زانست و زانا و کارمەندێن بوارێ زانستیدا بێبۆهاکرنە، و ئەڤە هەلوەشاندنا عەقلییە، دەما عەقل د جڤاکەکی دا ژ گەشەیێ راوەستیا، د هەمبەردا چیڤانۆک و زهنییەتا خێڤەیی – غەیبی – گەشەیێ دکەت. بەلکو ژناڤبرنا خەباتا مللەتییە بۆ ئاڤەدانی و پێشکەفتنێ، ئەوا ب خۆهـ و خوینا خەلکی ئاڤابووی.

ژیوارێ قورمچاندی:

 زانست کو کلیلا هەمی دەرگەهانە، چارە و دەرمانێ هەر سێ دەردانە (نەزانین، هەژاری، نەخۆشی) و مالا زانستێ خواندنگەهە، ئەوا د بەریکا وەبەڕهێنەرەکی دا کرییە مستەک دراڤی و ژمارەک ل بانکەکا بیانی و بۆ چارەسەریێ دچیتە نەخۆشخانەک بیانی… چنکو وەلاتێ خۆ کرییە پویڕە، ناپلیونی گۆتییە (مرۆڤێ خائین و گەندەل وەکو وی یە یێ مالێ بابێ خۆ ددەتە دزان، ڤێچا نە باب لێ دبوریت و نە دز سوپاسییا وی دکەن!)

مرۆڤێ رۆژهەلاتی ئەوێ ب دلینیێ بارکری، ل سەر باوەرکرنێ ژ بهیستنێ و دەرەوینکرنا دیتنێ راهاتی، بێهنبرساتییەک بێسنۆر بۆ گۆهنێلی و دراڤی و جیهانەک ئاشۆپگەری هەیە، لەو هەر ڤەرەستنەک ژ راکێشانا جیهانا هزار و ئێک شەڤان، قیرییا یوحەننایێ تاڤیلکەرە ل چۆلی، هاوارا خانییە ل چەروانێن گیانیێن ئێکێ ل قونتارێن چیا. ل رۆژهەلاتا باوەردارییا دلینی بهیستن ژ دیتنێ راستگۆترە! دبیت هەر ئەڤەبیت مەبەستا شاعرێ رەوانشاد سەلمان کۆڤلی ژ ناڤکرنا دیوانەکا خۆ ب (جیهانا گۆها)!

(تۆ دبینی، بازار یێ مەزن بوی، باژێر یێ مەزن بوی ، بتنێ هەمی تشتێن تە مانە بچیک)

ب دەستنیشانکرن و ئاماژەکرن (تۆ دبینی)! ژ ئەنجامێ بورینا سالان مرۆڤ زێدەبوونە، و وەکو ڤپێدییا زیدوبوونێ ئاڤاهی زێدەبووینە، ئاماژەیە بۆ زێدەبوونا ئاسۆیی نە یا ستوونی، هەچکو دبێژتی وەکو جەلەب، ئەڤ زێدەبوونا چەندی پێدڤی ب (بازار یێ مەزن بوی باژێر یێ مەزن بوی) لێ هێزا کڕینێ چەندە، جۆرێ کەرەستێن دهێنە فرۆشتن چنە، کەرستێن بکارهێنەر یان بەرهەمهێنەرن/ مواد استهلاکییە او انتاجیە/نە!؟

 راستە باژار و بازار مەزن و بەرفرەهبوون، لێ تو ئەی مرۆڤ چ لێهاتی، ما راستەوازە دگەل بلندبوونا برجان تو نزمنەبووی، دگەل پێشکەفتنا تەکنولوچی پاشڤەنەزڤری!؟ راوەستە و ل پاش خۆ بزفڕە و ل شینوارێ پازدە سالان بنێرە! (هەمی تشتێن تە مانە بچیک بتنێ یا ژ تە مەزن بوی بتنێ دوو ـ سێ نمرەیێن پێلاڤا تەنە)! ئەرێ دەما / گرێدانا مرۆڤی ب ئاخێڤە تنێ ب بنێ پێلاڤێ ڤە بیت/ هینگێ جهـ وەلاتێ دایکێ پیرۆزە یان کۆتانا نەفرەتییە!؟

 تۆ یێ خەلەتی ڤێرە نە بەهەشتە، بەهەشتێ ژی خەمسار نەڤێن! بەهەشتێ ژی روندک و ئاخینک و پەریشانی و دێمێن قورمچاندی نەڤێن !

نامەیێن هاڤی:

(ببۆرە درەنگی یە ژی بەلێ دێ شێیی ڤێ ئاڤا کەڤزێ گرتی دەرێژ کەی؟!) نە دلدار ئەڤێ بێئۆمێدکرنێ لێبۆرین بۆ نینە، چنکو چجار بۆ سەرژنوی دەستپێکرنێ نەدرەنگە، ئەگەر بەرفرەهییا ئاسۆیێ هیڤیێ نەبا، دا گەلەک تشت ب /یان بۆ من یان بۆ تە/ بدویماهی دهێن!

دەمێ بابکالێن مە ل بنارێن زاگرۆسێ ژیانا ئێکێ، سەرێن وان بۆ ئاخێ دشۆر و بەرەڤ رۆژێ دبلند، خۆهـ و خوین دڕشتن، تا بۆ هێلانا هەردەمی/ مرنێ/ دگۆتنێ کراس گوهۆرین! ڤێجا ئەڤێ دەستەواژەیێ ب دەرێ سندوقا دەنگدانێ، یا بەخشیێن مزگەفتێ و ل سەر ئاڤاییان ل شوینا/ هذا من فضل ربي/ بهەلاویسە! و ئەڤێ ژ هزر و بیردانکا باژاری ژێببە! (تە چجاران پرسیار ژ خونەکریە بۆچی ل سەر ئەنیا هەمی شەمەندەفرێن کەفتینە د رێکا تە دا نڤێسی یە هێلان ؟!)

(ببۆرن ئەڤ نامەیە ژ چانتەیا گەنجەکێ کوچکری نەکەفتیه، ژ دەڤێ باپیرەکێ ژ دەڤێ باپیرەکێ نە ڤەرسی یە) ئێخستنا نامەیێ ژ چانتەیا گەنجەکێ کوچکری، ڤەرەستنا گۆتنەکی ژ دەڤێ باپیرەکی و ئەگەر یێ و ئەگەر کەربگرتی ژی بیت، هەلبەت نە ب هەلکەفتە، بەلکو دارێژەرێ دەقی وەکو ئافرێنەر یارییا چارەنڤێسی د ئاراستەکرنێ کەساتییاندا دکەت، ما کەفتنا نامەیێ د رێکا کوچکرنێ دا، ما نە دانەیەک نوییە ژ کەمیڤانێ بتنێ ل گەراڤەک ڤەدەر و نەنیاس خۆ دیتی، پشتی گەمییا وی نقۆمبووی یان ڤارێبوویە کناری، تاکە هیڤییا مای نڤێسینا نامەیەکێ و هاڤێتنا وێ بۆ ناڤ دەریایێ، بشتی کرییە د بتلی دا! یان باپیرێ د گاڤا کەربێ دا ژی گۆتنا وی پەند، پا.. سەربۆڕ بۆ چنە، ئەگەر ل بەرتەنگیێ هەڤسەنگیێ نەراگریت؟ دگەل جوداهییا گەمیڤان ل گەڕیانێ جهێن نەنیاس ڤەددیتن، دا بکەتە میتینگەهـ و کوچبەری رەڤینە، هەردوو گوهۆڕینێ دکەن، ب جیاوازییا ئەرێنییا نامەیا گەمیڤانی و نەرێنییا کوچبەری.

خۆدیکا ژیواری:

 ئەڤە پەیاما خۆدیکەکێ یە و وێژە راستگۆترین وێنەیە خۆدیک رەنگڤەددەت، لەورا بەرپرسیارییا نڤیسەری و هۆنەرمەندی یا مەزنە و بارێ وان یێ گرانە، و نڤیسەرێ داهێنەر ل تۆخیبێ ڤەگێران و ئەرشیفکرن و ڤەژاندنا بیردانکێ راناوەستیت، بەلکو جارەسەییان ڤەدبینیت و پیشانددەت و پێشبینییان بپ پاسەرۆژێ دکەت، ئەڤ خالە د دەقی دا نینە، (ئەڤە پەیاما خۆدیکەکێ بوو هەکۆ بەرزەبویەک لبەر راوستایی و خۆدیکێ کەس نەدیتی) خۆدیکەکێ بوو هەکۆ بەرزەبوویەک‌! د زمانی دا خۆدیکەک و بەرزەبوویەک‌ نەنیاسێن ل دەمی بووری یە، ئەڤە هەر چ خۆدیک و بەرزەبوون بن، کاراکتەر و هۆکارێ داینا  یێ کێمە، چنکو وێژە راستە بەرهەمێ ئاشۆپێیە، لێ ئاشۆبە نە هەما شاشمی  یە، پەیاما وێژەی نەتنێ ئاماژەکرنە بۆ خالێن لاوازیێ و دەسنیشانکرنا کێموکاسییان، چنکو دویماهیێن گرتی و رەشبین بتنێ بەسسن، کو هەستکرن ب تالییا دیموکراسی و بێدادیێ، راددەیا بکارهێنان و پشتگۆهئێخستنا مە ژ لایێ رێڤەبەر و سەرکردەیانڤە ددەتە مە.

راوەستیانا کەسەکی لبەر خۆدیکەکێ و خۆدیکێ کەس نەدیتی، هەمان کێشەیا ل خۆ گەڕیانێ یە، راستە مرۆڤ دکەڤیت و جاران بەرزەدبیت، لێ کەفتن ئانکو بزاڤا رابوونەڤەیێ یە، بەرزەبوون ژی هەولا ل خۆ گەڕیانەڤەیێ یە، گۆتنەکا ژاپۆنی دبێژیت (کەفتنا حەفت جاران ئانکو رابوونەڤە بۆ جارا هەشتێ). چنکو راستی د خۆیەتییا مرۆڤی ب خۆ دایە و لێگەڕیان لدەوروبەران ئەو دویڤچوونا شینوارایە، چنکو ئەگەر و ژێدەر هەر د مرۆڤی ب خۆ دایە، لەورا بۆ خۆ دیتنا راستەقینە ڤیابیت وێرەکانە ل خۆدیکا ناخێ خۆ بنێرین، ئانکو هەر لێگەڕیانەک دەرڤەیی خۆیەتییا خۆ، خوازتنا دلۆڤانی، دادپەروەری و ئازادیێ یە ژ داگیرکەری.

دنڤێسینا دەقێ وێژەیی دا جاران پەیڤ ژ نەهشێ نڤیسەری خۆ ڤەددزن، مینا چریسکان ژ ئاگری دفڕن! هینگێ ئەو راستدگۆترینن، لەو وەکو ئاڤا سیپەلێ ب نەرمی دچیت، د ڤی دەقێ راستگۆدا، راسگۆترین دەستەواژە نەرەخنەیا کۆلانێ و خواندنگەهێ و کۆچکرنێ .. یە! گۆینا هەرە راستگۆ   (ڤێرە نە بەهەشتە، بەهەشتێ ژی خەمسار نەڤێن! بەهەشتێ ژی روندک و ئاخینک و پەریشانی و دێمێن قورمچاندی نەڤێن!) بەهەشت خەونا هەژار و نەداران، هیڤییا ئولدار و گۆنەهکاران، ئۆمێدا پیر و نەخۆش و پەککەفتییان، ل بەهەشتێ هەژاری نینە، چنکو هەژار ناچن بەهەشتێ، لەورا بۆ وان خەونە! ئولدار و گۆنەهکار ژی ناچنێ، ئولدار دەڤخۆشێن قەلسن ب ناڤێ خودێ خەلکی دشلینن، وێ دبێژن یا نەپێژن، گۆنەهکار ژی هەر خرابکارن، خەمسار و پەریشان و دێم قومچی هەر د بەڕا ژی ناچن، چنکو هەژی دلۆڤانییا خۆدێ نینن، وەکو کوردان خۆدێ هەر تشت دایێ و ئەوان ژ خەمساری ژدەستدا! ما ژدەستدانا زمانی و چلکی نە ماندەلکرنا بەخشییا خودێ یە!؟

(دونیا بۆ تە نە دوکانا فرۆتنا دەستمالایە!) بۆ منێ خواندەڤان ئەڤ دەستەواژە شیلەیا بابەتییە، ب ئاگەهـ یان ژ بێئاگەهـ نڤیسەری مستەکا هشیارکرنێ ل ئەنییا هەر کوردەکێ د گەڕا خۆشباوەریێدا هێمن پالدای، دونیا ژ هەبوونێ تا نها (مولکێ مێرانە)، راددەیا سەفرازییا هەر مللەتەکی و پیرۆزییا هەر وەلاتەکی و بەلاڤبوونا هەر زمانەکی…، گرێدای وی خەلکییە کو خۆ ب خودان دنیاسن، چەند حەز ژ خۆ وەکو وەلات، زمان، کەلتۆر دکەن و هەر تشتێ خۆ پیرۆزدبینن! لەورا ئەڤ دونیایە مێرگە (لەورا کو جیهان وەکی عەروسە وێ حوکم د دەستێ شیرێ رووسە)  جهێ خۆشباوەر و ساویلکان لبەر دەرگەهییە و ب باشترین رەوش، دویڤەلانکی و خزمەتکارییە، تاکو نڤێژ ل سەر ئەردێ داگێرکری یا قەبولکری نینە . هوسا کەسێ دەم نینە دەستمالێ پێشکێشی تە بکەت، دا رۆندکێن خۆ هشک بکەی، چنکو د بنەمەدا هەما هەر کەس حەز ژ لاوازان ناکەت، ڤێچا گورگ نەبی سە دێ میزنە ب سەرێ تەڤە، وەکو هەر سێ برایێن دۆژمن لدور مە.

بێی ئاڤڕدانەکا ب زێدەروویی هەڤواتا و خوازەیێن دقی ئاماژەدکەن کێشەیەک دەروونجڤاکی یا دومدرێژ، مرۆڤێ کورد ژێ دنالیت بێن هەبوونا بزاڤەک راستەقینە و دلسۆزانە، لەورا بێباوەری لدەڤ مرۆڤێ چێبوویە، ئەڤ بێهەلویستییا رێبەرێن دینی و دونیایی مرۆڤێ کورد تۆشی کێشەیا هەڤبەندییا ستوکهولمێ کرییە.

چاوا داڕشتن تەڤنەکە ب شارەزایی هاتییە رستن، وەسا زیرەکانە بدویماهی ئینایە کو کلیلدانێ ب هەر کلیلەکێ بیت (خۆدیکێ کەس نەدیتی)! لڤێرە ژ سەرڤە رامانێ چ نهێنێن ڤەشارتی یان کویراتێێن ئاماژەیی تێدا نینن.

په‌ڕاوێز و ژێده‌ر:

 ١- ئەو کەسێ بۆ ڤەچڕینێ پەمبی ل کویرنجی ددەت (نداف).

 ٢- پەیڤەکا میدییە ف رامانا تایبەتمەندیێن گیانی و هێزا وژدانا نە ماددی، د پەهلەڤیێ دا بوویە دین ونها کرینە ئایین.

٣- وەهم.

 ٤- ئەحمەدێ خانێ، مەم و زین، دەستخەتا ١٧٣١- ١٧٣٢.ز، ئامادەکار و شرۆڤاکار فەریاد فازیل عومەر، ئینستیتوتی خوێندنی کوردی، بەرلین، چاپا لاتینی، چ١، سلێمانی، ٢٠٢٢، بپ٢٩. ژ نڤێسەر(محەمەد چەلکی) وەرگرتییە.

٥- Islamweb.net  الارض المغصوبة وحكم الصلاة فيها، 26/3/2001.

 ژێدەر:

(1) والتر ستاپلس، البحث عن ذاتك الحقيقة، مكتبة جرير، ط1، 2007.

(2) عبدالله الكبير، المرآة السحرية، دار المعارف، ط5، 1994.

(3) ئەحمەدێ خانێ، مەم و زین، دەستخەتا ١٧٣١- ١٧٣٢.ز، ئامادەکار و شرۆڤاکار فەریاد فازیل عومەر، ئینستیتوتی خوێندنی کوردی، بەرلین، چاپا لاتینی، چ١، سلێمانی، ٢٠٢٢.