گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
ئیمان نەزیر رەمەزان
داكو بزانین ناكۆكی چییە؟ ب پێدڤی دزانین پێناسەیەكا كورت بدەینێ، ناكۆكی: ئانكو ململانا د ناڤبەرا دو لایەنان دا، كو هەر لایەنەك هزر دكەتن مافێ وی دهێتە خوارن ژ لایێ لایەنێ دیترڤە و هەر لایەنەك بزاڤا بدەستڤەئینانا مافێ خۆ دكەتن. ناكۆكی پشكەكە ژ سرۆشتێ مرۆڤی، هندی ژیان یا بەردەوام بیت ناكۆكی دێ د بەردەوام بن. مرۆڤەك بۆ مرۆڤەكی دی یێ جودایە، ئەڤ جوداھییە وە دكەتن، كو ناكۆكی پەیدا ببن، دەمێ پەیدا دبن ژی ئەگەر نەهێنە چارەسەركرن دێ رویدان و كارەساتێن مەزن د دویڤخۆرا ئینن، قوتابخانە ژی وەكو جیهانەكا بچویك ژ ئەگەرێ هەبوونا جوداھییان د هزر و بیر و بۆچوونان دا دبیتە مەیدانەك بۆ دەربرینێ ژ وێ جوداھییێ و دبیتە جهەكێ رۆژانە، كو ناكۆكی تێدا سەرهلبدەن، ژ وان ژی؛ ناكۆكی د ناڤبەرا: قوتابی – قوتابی، مامۆستا – مامۆستا، مامۆستا – قوتابی، مامۆستا – رێڤەبەر، مامۆستا – دایك و باب دا.. ھتد.
هەر ئێك ژ ڤان جۆرە ناكۆكییان دەرئەنجامێن تایبەت د دیڤخۆرا د ئینن، ئەگەر هات و ئەوێن ناكۆكی هەیین شیانێن دانۆستاندنەكا گونجای هەبن، دێ ب ساناهیتر شێن ناكۆكییا خۆ چارەسەر كەن، د هندەك دەلیڤایان دا لایەنێن ناكۆك نەڤێن پێنگاڤا بەرەڤ چارەسەركرنێ ب هاڤێژن، ل وی دەمی فەرە دادڤان (ناڤەندگێر) بهێتە د ناڤبەرا وان دا و ببیتە هاریكار بۆ چارەسەركرنا ناكۆكیییێن وان، د ڤی بیاڤی دا فەرە مامۆستا ب باشی بهێنە راهێنانكرن، ئەو ژی ب رێكا سازكرنا خۆلێن تایبەت بۆ راهێنانكرنا شیانێن مامۆستای د بیاڤێن؛ هۆنەرێ چارەسەركرنا كێشەیان، شێوازێ دانۆستاندنێ، گوهداریكرن ..هتد. ب ڤان رێكان مامۆستا د شێت قوتابی فێری هندێ بكەتن، كو ئەو ب خۆ چارەیەكێ بۆ ناكۆكییا خۆ ببینیت، ل ڤێرە دو جۆرێن ناكۆكییان هەنە، ئەو ژی؛
1 – ناكۆكییا سار: د ڤی جۆرێ ناكۆكییێ دا، لایەنێن ناكۆك ژ دەربرینێ د ترسن! و ناكۆكی د دەمەكێ كورت دا دهێتە چارەسەركرن ب رێكا دانۆستاندنێ ل گەل لایەنێن ناكۆك.
2 – ناكۆكییا گەرم: د ڤی جۆرێ ناكۆكییێ دا، لایەنێن ناكۆك ژ دەربرینێ نا ترسن، ئەگەر نەهێتە چارەسەركرن دێ گەهیتە وی رادەی كو، لایەنێ بەرامبەر هزر د خۆ دا نەكەتن چ بهێتە سەری! ب تنێ هزر د هندێ دا دكەتن لایەنێ دی ژ ناڤ ببەت، خۆ ئەگەر كوشتن ژی بیت.
چارەسەركرنا ناكۆكییان د هێتە دابەشكرن ب سەر چار پشكان دا، هەر پشكەكێ رێكێن تایبەت هەنە بۆ چارەسەركرنێ؛
پشكا ئێكێ
بنەزانیاری دەربارەی ناكۆكییێ
د ڤێ پشكێ دا، دێ ئەگەرێن جودا یێن دورستبوونا ناكۆكییێ دەینە دیاركرن، ئەڤە ژی ب رێكا چەندین نموونەیان، كو پێكدهێت ژ: بازنەیا ناكۆكییێ، زڤرۆكا ناكۆكییێ، نموونەیا ABC و تیۆرا فایرۆیە. هەر ئێك ژ ڤان نموونەیان ئەگەرەكێ جودا د پشت دورستبوونا ناكۆكییێ دا د دەتە دیاركرن.
1 -بازنە یا ناكۆكییێ: ئەگەرێن دورستبوونا وێ: زانیاری، پەیوەندی، بەرژەوەندی، پێكهاتە و بها.
– زانیاری: ژ ئەگەرێ جوداهییا ئاستان ژ قوتابیەكێ بۆ قوتابیەكێ دیتر، ئەڤ جوداهییە د بیتە ئەگەرەك ناكۆكی پەیدا ببن د ناڤبەرا قوتابیان دا.
-پەیوەندی: ژ ئەگەرێ نێزیكاتی و پەیوەندییا د ناڤبەرا كەساندا و ژ ئەگەرێ نەبوونا باوەرییێ ژ لایەنێن بەرامبەر، د بیتە ئەگەر، كو ناكۆكی پەیدا ببن.
-بەرژەوەندی: ژ ئەگەرێ ڕكابەرابەرایەتییا بەردەوام و حەزان دورست دبیت. دەمێ قوتابی حەز و بەرژەوەندیێن خۆ یێن كەسی و تایبەت بكاردئینیت و ڕكابەرایەتییێ دكەتن ل گەل قوتابیەكی یان چەند قوتابییان، ئەگەرەكە بۆ دورستبوونا ناكۆكییێ.
-پێكهاتە و بها: ژ ئەگەرێ جوداهییا بۆچوونان ژ لایێ ئایینی یان سیاسی و كەلتۆری ڤە. هەبوونا ئایینێن جودا و هەبوونا سیاسەتێ و حزبایەتییێ و كەلتۆرێن جودا د بنە ئەگەرەك، كو ناكۆكی پەیدا ببن.
3 -زڤرۆكا ناكۆكییێ: پێدڤییا نە دابینكرنێ یە ئەگەرەكێ سەرەكی یە بۆ دورستبوونا ناكۆكییێ، دەمێ پێدڤییا قوتابی تێرا هندێ نەكەتن حەزێن وی بهێنە تێركرن دێ وەكەت ناكۆكی پەیدا ببن، چ ژ ئەگەرێ نە گرنگیدانێ یان رەفتارەكا توند یان نە دانا بەرپرسیارەتیەكێ بیت.
4 – ABC: A- هەلویست، B – رەفتارێن مرۆڤی، C -دژە ڕاوەستیان، ئەڤ ھەر سێكە پێكڤە دوپاتیییێ ل سەر جوداهییا هزر و بیروڕا دكەن ب بكارئینانا: پەیڤێن توند، ڤەشارتنا تشتان د ناخێ خۆدا، كو ئەگەرن بۆ دورستبوونا ناكۆكییێ د ناڤبەرا قوتابیان دا.
5 – تیۆرا فایرۆیە: ئەگەرەكێ دی یە بۆ دورستبوونا ناكۆكییێ، بەحسا هاریكارییا ئەندامەتییا تاك د ناڤ گرۆپ و دەستەیێ دا دكەت،كو قوتابی هزرا هندێ دكەتن؛ ئەرێ دێ هێتە وەرگرتن وەك ئەندامەك د ناڤ گرۆپ و دەستەیێ دا یان نە؟ ئەرێ دێ ل گەل كێ بیتە هەڤال و تێكەلی كێ بیت؟
ئەڤ نموونەیێن هاتینە بەحسكرن ب رێكەكا ساناهی دهێنە چارەسەركرن ژ لایێ مامۆستای ڤە، ب رێكا دانۆستاندنێ د ناڤبەرا لایەنێن ناكۆك دا، كو رێز ل بها و رەفتار و بەرژەوەندیێن ئێك بهێنە گرتن و ئێكدو قەبیلكرن هەبیت.
هەر د ڤێ پشكێ دا، دێ بەحسا قووناغێن دورستبوونا ناكۆكییێ كەین، كو د هێنە دابەشكرن بۆ دو قووناغێن سەرەكی؛
قووناغا چەرخێ ناكۆكییێ: دورست بوویە ژ ئەگەرێ رەفتارەكا نە جوان یان ئاخفتنەكا نە جوان، بەلێ نەگەهشتییە وی ڕادەی، كو توندوتیژی بهێتە بكارئینان د ناڤبەرا لایەنێن ناكۆك دا، د ڤێ قووناغێ دا ناكۆكی ب ساناهی دهێتە چارەسەركرن ب رێكا دانۆستاندن و لێبوورینێ.
قووناغا ئاگر خۆشكرنێ: دورستبوویە ژ ئەگەرێ جوداھییێ د بۆچوونێ دا، جەمسەری، بلندكرن، بن ئێخستن ، گۆمان، هەڕەشە، كارڤەدان، ترساندن و ژ رھ كێشانا دەر. د ڤێ قوناغێ دا لایەنێن ناكۆك دێ لایەنەكێ تۆمەتباركەن ب تۆمەتەكێ، چ ئەڤ تۆمەتە گۆمان بیت، یان شكاندن و هەرەشەكرن، یان ژی ترساندن. د شێین بێژین لایەنێن بەرامبەر هزر د خۆدا ناكەن چ بهێتە سەری، ب تنێ هزر د هندێ دا دكەن لایەنێ بەرامبەر ژ ناڤ ببەن ب هەر رێكەكا هەبیت.
پشكا دویێ
چارەسەركرنا ناكۆكییێ
د ڤێ پشكێ دا، دێ بەحس ل چارەسەركرنا ناكۆكییێ كەین، هەر ناكۆكییەكا دورست د بیت پێدڤی ب چارەسەركرنێ هەیە، د ڤێ پشكێ دا دەمەكێ كورت پێ دچیت بۆ ڤەدیتنا چارەسەرییێ. لایەنێن ناكۆك د كورتترین دەم دا ژ ناكۆكییێ رزگار دبن و دشێن بزڤرنەڤە بارێ خۆ یێ سرووشتی یێ دەستپێكێ، هەر وەكو چ نە هاتبیتە رویدان، هندەك جاران ژی دەمەكێ درێژ بۆ دڤێت تاكو ناكۆكی دهێتە چارەسەركرن ئەڤ چەندە ژی ل دویڤ شێواز و جۆرێ ناكۆكییێ دمینیت. ل ڤێرە دا دادڤان (ناڤەندگێر) رۆلێ سەرەكی د بینیت بۆ چارەسەركرنا ناكۆكییێ، دادڤان؛ ئەو كەسەیە یێ چ پەیوەندی ب لایەنێن ناكۆكڤە نەی، كەسەكە ژ دەرڤەی ناكۆكییێ، رۆلێ وی دورستكرن و باشكرنا پەیوەندییایە بۆ لایەنێن ناكۆك، ئاسانكارییێ دكەت بۆ پێدڤی یێن هەردو لایەنان، هەر د ڤێ پشكێ دا دێ پتر گرنگییێ ئێخینە سەر مۆدێلێن شەش پێنگاڤی و ستراتیژی یێن ناكۆكییێ، كو هاریكارن بۆ چارەسەركرنا ناكۆكییێ:
پێنگاڤا ئێكێ:
دەستنیشانكرنا ژێدەرێ ناكۆكییێ؛ چەند دادڤانی پتر زانیاری هەبن دەربارەی ئەگەرێن سەرهلدانا ناكۆكییێ، ب ساناهیتر دشێت چارەسەر بكەتن، هەر د ڤێ پێنگاڤێ دا دادڤان چەند پرسیاران ئاراستەی لایەنێن ناكۆك دكەتن دا ئەگەرێن سەرهلدانا ناكۆكییێ بۆ دیار ببن. پێدڤییە دادڤان ژی رێكێ ب هەردو لایەنان بدەت، كو ب تێر و تەسەلی بەحس ل چیرۆكا خۆ بكەن.
پێنگاڤا دویێ:
ڤەكۆلین و دویڤچوون ل سەر لایەنێ پشت ناكۆكییێ؛ دشێن بێژن ژێدەرێ دورستبوونا ناكۆكییێ ڤەدگەریتەڤە بۆ بەری هەیامەكێ یان بەری هەیڤەكێ، ل شوینا لایەنێن ناكۆك ل چارەكێ بگەرن، هێرشێ دكەنە ل سەر ئێك! ل سەر دادڤانی پێدڤییە؛ لایەنێن ناكۆك ئارام بكەتن، چەندین پرسیاران ئاراستەی وان بكەتن و بۆچوونێن وان وەربگریت، داكو ئەگەرێن ل پشت ناكۆكییێ بزانیت.
پێنگاڤا سیێ:
پێدانا چارەسەرییێ؛ پشتی بۆچوونێن وان دهێنە وەرگرتن، دادڤان د ڤێ پێنگاڤێ دا داخازێ ژ لایەنێن ناكۆك دكەتن، كو؛ هەر ئێك كۆمەكا چارەسەرییان دیار بكەتن، هەر لایەنەك پێشنیارێن خۆ ئاراستە بكەن، پێدڤییە دادڤان گوهدارەكێ باش بیت بۆ پێشنیارێن وان.
پێنگاڤا چارێ:
هەلبژارتنا باشترین چارەسەری؛ پشتی پێشنیارێن هەر لایەنەكێ دھێنە وەرگرتن، باشترین پێشنیار دهێتە هەلبژارتن، كو هەردو لایەن ل سەر د رازی بن، دەمەك بهێتە دیاركرن بۆ جێبەجێكرنا پێشنیارا هاتییە هەلبژارتن.
پێنگاڤا پێنجێ:
ڕازیبوون: دادڤان دێ لایەنێن ناكۆك پال دەت بۆ هندێ رازی ببن ل سەر وێ پێشنیارا هاتییە دان، رێز ل بیروڕایێن ئێك بگرن، پاشی بهێتە پەسەندكرن و جێبەجێكرن.
پێنگاڤا شەشێ:
فیدبەك و دیڤچوون: پشتی بوورینا دەمەكێ، پێدڤییە دادڤان لایەنێن ناكۆك كۆمڤە بكەتن، دا بزانیت ئەو پێشنیارا هاتییە هەلبژارتن جهێ خۆ گرتییە و لایەنێن ناكۆك پاپەندی جێبەجێكرنێ نە یان نە؟
ستراتیژییەت د چارەسەركرنا ناكۆكیێ دا، مرۆڤ گرنگییێ د دەتە دو مژارێن سەرەكی: ئارمانج، پەیوەندییا كەسی. ئەگەر كەسەك پەیووەندییا خۆ ب گرنگ ببینیت ،ل گەل كەسێ ناكۆك دێ پارێزگارییێ ل سەر وێ پەیوەندییێ كەتن، لێ ئەگەر كەسەك ئارمانجا وی بۆ گرنگتر بیت ژ پەیوەندییا كەسی دێ هەول دەتن ئارمانجا خۆ پێك بینت.
ستراتیژییەتێن ناكۆكییێ دهێنە دابەشكرن بۆ پێنچ خالێن سەرەكی، داكو بهێنە جوداكرن. گیانەوەران وەكو هێمایەكێ بۆ بكار د ئینن، گرنگترین ستراتیژییەت پەنایێ ببنە بەر ئەوە یا كو مفایێ ھەڤپشك بیت:
- پێشبركێ: شێر، وەكو هێمایەكی یە بۆ ڤێ ستراتیژییەتێ، ژبەركو لایەنێن ناكۆك پێشبركێ دكەن ل سەر پێكئینانا ئارمانجا خۆ.
- خۆ گونجاندن: حێشتر، وەكو هێمایەكێ یە بۆ ڤێ ستراتیژییەتێ، ژبەركو؛ حێشترێ شییانێن خۆ گونجاندنێ ل بیابانێن هشك و گەرم هەیە، ب كورتی لایەنێن ناكۆك خۆ د گونجینن ل گەل ناكۆكییێ، پەیوەندیێن كەسی گرنگتر دبینن.
- خۆ لادان: كویسەلە، وەكو هێمایەكی یە بو ڤێ ستراتیژییەتێ، لایەنێن ناكۆك خۆ د دەنە پاش ژ ناكۆكییێ، ژبەركو د ترسن ژ ناكۆكییێ، خۆ لاواز دبینن ل بەرامبەر لایەنێن دی.
- هاریكاری: بوم، وەكو هێمایەكی یە بۆ ڤێ ستراتیژییەتێ، ژبەركو بوم بریارێن ژیرانە د دەتن، ئەو بریارا دهێتە دان چ لایەن د شكەستی نینن، بەلكو د بەرژەوەندییا هەردو لایەنان دایە.
- سازان: رویڤی، وەكو هێمایەكی یە بۆ ڤێ ستراتیژییەتێ، ژبەركو رویڤی پێكۆلا سازانێ د ناڤبەرا لایەنان دا پەیدا دكەت ژ بۆ هندێ ئەو مفادار بیت.
پشكا سێیێ
شارەزایی یا پێدڤی بۆ چارەسەركرنا ناكۆكییێ
د ڤێ پشكێ دا، دێ بەحس ل چەندین شارەزایییان كەین، كو هاریكارن بۆ مامۆستا و قوتابی د چارەسەركرنا ناكۆكییان دا، ئەو ژی ب رێكا چەندین هۆنەران. پێدڤییە قوتابی فێر ببیت د قوتابخانێ دا تاكو ب شارەزایانە سەرەدەرییێ بكەتن بۆ چارەسەركرنا ناكۆكییا خۆ.
– هۆنەرێ دانوستاندنێ: دانوستاندن شێوازێ ئاخفتنێ یە ل گەل لایەنێن ناكۆك، هندی مامۆستای زمانەكێ باش یێ دانوستاندنێ هەبیت دێ پتر نێزیكی چارەسەركرنێ بیت و نا هێلیت ناكۆكی بەرەڤ توندوتیژیێ ڤە بچیت، فەرە مامۆستا گوهدارەكێ باش بیت رێزێ ل بۆچوونان بگریت، ب كورتی پەیڤا لێك بدەت پسیار و رەخنەیان دورست بكەت.
– هۆنەرێ گوهداریكرنێ: كارەكێ ب زەحمەت و نە ب ساناهی یە، ژبەركو؛ كەسێ د ناكۆكییێ دا پێكولێ دكەتن وەسا د پەیامێ بگەهیت ل دویڤ وی وێنەیێ نەرێنیێ یێ وی د مێشكێ خۆ دا دورستكری، ل دەمێ گوهداریكرنێ فەرە گوهدار هەست و هزرێن خۆ د دانیتە سەر ئاخفتنكەری، بچیتە دناڤ جیھانا وی دا، رێكێ بدەتێ ئاخفتنا خۆ تەمام بكەتن، گوهدار رۆلەكێ مەزن یێ هەی د پێدانا باوەرییێ دا، جار جار سەرێ خۆ بهەژینیت، داكو باوەری بۆ ئاخفتنكەری چێبیت یێ گوهدارییا وی دكەتن.
– هۆنەرێ هەڤسۆزییێ: كاریگەرییا خۆ یا هەی ل سەر وی كەسێ د ناكۆكییێ دا، دێ هەست ب هندێ كەتن، كو رێز ل ئاخفتن و بۆچوونێن وی دهێنە گرتن، پتر شییانێ د دەتێ یا دلێ خۆ ڤاڵا بكەتن و دەربێخیت.
– هۆنەرێ لێبوورینێ: گرنگترین هۆنەرە دھێتە دانان، ژبەركو لێبوورین خۆ چەماندن و كێماسی نینە، لێبوورین دبیتە ئەگەرەك بۆ پاراستنا پەیوەندیێن كەسی، ناكۆكی ژی ب زویترین دەم دهێتە چارەسەركرن و نا گەهیتە ئاگر خۆشكرن و توندوتیژیێ.
– هۆنەرێ خۆ ئارامكرنێ: تاكە هۆنەرە پەنایێ بۆ ببەین د دەمێ ناكۆكییێ دا، ژبەركو؛ د دەمێ ئارامییێ دا بریارێن دورست دهێنە دان، هەلكێشانا ھەناسەكا كویر و خواندن ژ 0 ھەتا 10ێ و بەرۆڤاژی، ئانكۆ ژ 10ێ ھەتا 0ێ.
پشكا چارێ
دادڤانی د چارەسەركرنا ناكۆكییێ دا
د ڤێ پشكێ دا دێ بەحسێ دادڤان (ناڤەندگێر)ی و ناڤەندگێرییێ كەین. ئەو، ئانكو دادڤان كەسێ سیێ یە دهێتە د ناڤبەرا لایەنێن ناكۆك دا، دادڤانی بریار نینە ل سەر هندێ كا كی راستە و خەلەتە، بەلكو كار دكەتن بۆ ڤەدیتنا چارەیێ د ناڤبەرا لایەنێن ناكۆك دا، چ ئەڤ كەسە؛ ب تەمەن، مامۆستا، قوتابیەك ل قوتابخانێ بیت یان ژی ڤەكۆلەرەكێ جڤاكی بیت. كەسێ ب رۆلێ دادڤانییێ را دبیت دڤێت شارەزا و شیانێن چارەسەركرنا ناكۆكییێ هەبن، هندی ناكۆكی نەهێتە رویدان مۆدێلێن ناكۆكییێ ناكەڤنە كاری و شییانێن دادڤانی دیار نابن. هندەك رێسا هەنە بۆ وی كەسێ ب رۆلێ دادڤانیێ را دبیت، ژ وان؛
- شارەزایییا دادڤانی: فەرە كەسێ دادڤان یێ شارەزا بیت د مۆدێل و ستراتیژییەتێن ناكۆكییێ دا، كو ئەون یێن مە د پشكێن بووری دا بەحس ژێ كرین.
- بێ لایەنییا دادڤانی: فەرە دادڤان كەسەكێ بێ لایەن بیت، پشتا چ لایەنان نەگریت.
3.شیانێن دادڤانی: فەرە دادڤانی زمانێ دانوستاندنێ هەبیت و بشێت لایەنێن ناكۆك رازی بكەتن، د هەمان دەم دا شییانێن گوهداریكرنێ و هەڤسۆزییێ هەبیت، ئەو گوهدارەكێ باش بیت ل گەل گوهداریكرنێ هەڤسۆزەكێ باش ژی بیت، داكو هەستا باوەری و گرنگیدانێ ل دەڤ لایەنێن ناكۆك پەیدا بكەتن.
- هەستكرن ب بەرپرسیارەتییێ: فەرە دادڤان هەست ب بەرپرساتییێ بكەتن ل بەرامبەر رەفتار و ئاخفتنێن لایەنێن ناكۆك.
قووناغێن دادڤانیكرنێ
قووناغا ئێكێ:
بەحسكرنا كێشێ؛ پێدڤییە دادڤان دەرفەتا یەكسانییێ ب دەتە لایەنێن ناكۆك، دەمێ بەحس ل كێشەیا خۆ دكەن دگەل دا گوهدارەكێ باش بیت و رێكێ نە دەتن توندوتیژی روی بدەن و بەرەڤ ئاگر خۆشكرنێ ڤە بچیت.
قووناغا دویێ:
رێك دان ب دەربرینا كەسی؛ فەرە دادڤان رێكێ بدەتە هەر لایەنەكێ، كو چەند هزر و چارەیان پێشنیار بكەن بۆ چارەسەرییا ناكۆكییێن خۆ.
قووناغا سێیێ:
دیاركرنا چارەسەرییێ و بریاردان: پشتی چەندین هزر و چارە هاتینە پێشنیاركرن، چارەیا گونجای و بكێرھاتی دێ هێتە هەلبژارتن. فەرە لایەنێن ناكۆك هەڤپشكبن د هەلبژارتنێ دا، بریارا جێبەجێكرنێ بهێتەدان.
قووناغا چارێ:
دویڤچوون فیدباك: پشتی بریارا جێبەجێكرنێ، فەرە دادڤان دویڤچوونێ بۆ لایەنێن ناكۆك بكەتن، كا د پێگیرن! ئەگەر د پێگیر بن، دەستخۆشیێ ل وان بكەتن، ئەگەر نە، چارەسەرییەكا دی بۆ بھێتە هەلبژارتن ژ وان چارەیێن د قووناغا دویێ دا هاتین پێشنیاركرن.
تێبینی: ئەگەر قوتابی ب رۆلێ دادڤانییێ را ببیت فەرە بهێتە راهێنانكرن ژ لایێ مامۆستای ڤە، ب رێكا سازدانا سمینارێن تایبەت (دانوستاندن، گوهداریكرن، هەڤسۆزی و هونەرێن چارەكرنا ناكۆكییێ).
