گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
فەهد ئەلفەهد
وەرگێڕان ژ عەرەبی: بەیارێ زاویتەیی
پرتووکا «تێکچوون، چاوا مللەت خۆ ل گەل قەیران و گوھۆرینان دگونجینن«، یا ل سالا 2019ێ ھاتیە وەشاندن، پشکا سیێ یە ژ زنجیرا «سەرکەفتن و ھەرفتنا شارستانییەتان« یا دیرۆکنڤیسێ ئەمریکی جارد دایموند، کو پشکا وێ یا ئێکێ ل سالا 1997 ب ناڤونیشانێ «چەک میکرۆب و پوولا، چارەنڤیسێ جڤاکێن مرۆڤان« ھاتیە وەشاندن – ڤێ پشکێ خەلاتێ پۆلیتزر یێ گرنگ وەرگرت و بوو زنجیرەیەکا بەلگەنامەیی کو نڤیسەری ب خۆ پێشکێشکر، مازن حماد وەرگێرایە سەر زمانێ عەرەبی و وەرگێرانا وێ ژ ئالییێ وەشانخانەیا دارولئەھلیە ل سالا 2007 ھاتیە وەشاندن – پشکا دویێ ژی ژ وێ زنجیرێ ل سالا 2004 ل ژێر ناڤونیشانێ «ھەرفتن، چاوا مللەت شیان ھەرفتنێ یان سەرکەفتنێ بدەست بێخن« ھاتە وەشاندن، مەروان سەعدەدین وەرگێرایە و وەرگێرانا وێ ژ ئالییێ وەشانخانەیا دارولعبیکان ل سالا 2011 ھاتیە وەشاندن.
پرسیارا یالی
د پێشەکییا پرتووکا خۆ ناڤدار «چەک میکرۆب و پوولا، چارەنڤیسێ جڤاکێن مرۆڤان» دا، دایمۆند بۆ مە چیرۆکا پرتووکێ ڤەدگێریت و ب گەھشتنا بۆ گینیا یا نوو ل سالا ١٩٧٢ دەستپێدکەت، وی دەمی دایمۆند زانایەکێ بایۆلۆژی یێ گەنج بوو و ئەڤ جھێ ڤەقەتیایی ژ جیھانێ ھەلبژارت داکو لێکۆلینێ ل پەیدابوون و پێشکەفتنا بالندەیان بکەت، لێ وی نەدزانی کو رێکا وی یا زانستی و تێگەھشتنێن وی دێ ھێنە گوھۆرین و ھەتا ھەتایێ، ئەڤ گوھۆرینە ب پرسیارەکا سادە دەستپێکر کو سیاسەتمەدارەکێ گینیا نوو ژێ کر و ناڤێ وی یالی بوو، دایمۆندی د ئێک ژ گەشتێن خۆ دا بۆ بەراڤێن گەرم یالی دیت، د دەمێ ئاخفتنا درێژ یا د ناڤبەرا وان دا یالی پرسیارەک ژێ کر و دایمۆند نەشیا وی دەمی بەرسڤا وێ بدەت، پرسیار یالی یا حێبەتی ئەڤە بوو: بۆچی ھەوە سپیپیستان ئەڤ ھەموو بارە پێشخستن و ئینانە گینیا نوو، لێ مە رەشپیستان چ بارێن تایبەت بخۆڤە نینن؟
پەیڤا بار یا یالی ب کارئینای Cargos – ب ئینگلیزی – د شیان دایە بھێتە وەرگێران یان وەسا تێبگەھین کو مەرەما وی پێ داھێنانن، ئەڤە ژی وەدکەت پرسیارا یالی بچیتە د کاکلا زانستێن مرۆڤایەتی و دیرۆک و میراتێ شارستانییەتێ دا، ئەو چ نھێنییە وەکری سپیپیستێن ئەورۆپا بگەھنە ڤان ھەموو زانست و داھێنان، ژ کیشوەرێ خۆ ژی دەربکەڤن و جیھانێ داگیر بکەن و کۆنترۆل بکەن، کو بگەھنە گینیا نوو و ڤان ھەموو داھێنانان ل گەل خۆ ببەن؟ بۆچی یا بەرۆڤاژی روو نەددا؟ بۆچی یالی و مللەتێ خۆ نەگەھشتنە ڤان ھەموو داھێنانان؟
بۆ بەرسڤدانا پرسیارێن وەکو ڤێ ھندەک کەس دچنە بەرسڤێن کێم یان یێن رەگەزپەرستی کو مگرتییا باشییا نفشەکی دکەن، یان پەسەندکرنا خودایی، ئەڤ شرۆڤەیێن ئۆلی و نفشی ھندی مرۆڤان دکەڤنن، لێ دایمۆند پێدڤی ب بیست و پێنج سالێن لێکۆلینان بوو دا بەرسڤا پرسیارا یالی بدەت.
دایمۆندی پرتووکا خۆ یا ئێکێ بۆ جوداھیێن شارستانی د ناڤبەرا مللەتان دا تەرخان کر کو دەمەکێ دیرۆکی یێ ناڤدار ڤەگێرا ئەو ژی دەمێ ھەڤدیتنا قەھرەمانێ ئسپانی ھیرنان کورتیز ل گەل موکتیزۆما ئیمبراتۆرێ ئەزتیکێ: چاوا وی دەمی زانایەکێ کەڤن خودان سەربۆر ل گەل زانایەکێ نوو یێ بێ ھەلوەست لێکدا، چاوا سەرکردێ ئسپانیا شیا ب کێمەکا سەربازان کۆنترۆلا ئیمبراتۆرییەکا مەزن بکەن و ژ ناڤ ببەت، دایمۆند جوداھیێن شارستانی بۆ جوداھیێن مادی د ناڤبەرا ھەردو جیھانان دا ڤەدگەرینیت، جوداھی د جۆرێن شینکاتییان دا یێن ژ ئالییێ جیھانا کەڤن ڤە ھاتینە چێکرن و پێشکەفتن د خوارنێ دا بۆ چێبوو، ھەروەسا ئەو گیانەوەرێن وان بۆ خوارنێ و سواربوونێ ب خودان کرین بۆ وان پێشکەفتن د خوارنێ و وارێ لەشکری دا چێکرن، جیھانا کەڤن ھەڤرکی دکر و خۆ ب چەک دکر و پێشدکەفت و بەرھنگاری ژ میکرۆبان بۆ ھزاران سالان بدەستڤە دئینا، جیھانا کەڤن رێیەکا دوور و درێژ یا شارتسانی دەرباز کرییە و پێ گەھشتییە زانین و چەک و پوولا و ھێزەکا مادی کو جیھانا نوو نەگەھشتییە وان تشتان، ڤێ یەکێ ژی شکەستنا موکتیزۆما و ئەتوالبا و ھەموو شارستانییەتێن بەری کۆلۆمبیا حەتمی و دژوار بن.
ڤێ بەرسڤێ دایمۆند ھاندا کو لێکۆلینێ ل روویێ دی یێ پرسیار بکەت و تێبگەھیت، ژبەرکو پێشکەفتنا مللەت و شارستانییەتان پارچەیەکا وێ گرێدای جیھانا مادی یە یا دەردۆر و کارلێکا وێ یە د گەل دا، ئەرێ پا نھێنییا ھەرفتنا شارستانییەتان چیە؟ ئەرێ پەیوەندی ب جیھانا مادی ژی ڤە ھەیە یان ب ژینگەھێ ڤە ب شێوەیەکێ ھوورتر؟ دایمۆندی ئەڤ پرسیارە کر و بزاڤ کرن د پرتووکا خۆ یا د دووڤ دا «ھەرفتن، چاوا مللەت شیان ھەرفتنێ یان سەرکەفتنێ بدەست بێخن« بەرسڤێ ل سەر بدەت.
پەیکەرێن گراڤا ئیستەر یانکو قیامەتێ
د ھەرفتنێ دا دایمۆندی لێکۆلین ل سەر ھەژمارەکا شارستانییەتان کر کو ھەرفتینە و نەماینە و ئەگەرێن ھەرفتنا وان ژی بۆ سەرەدەرییا ل گەل ژینگەھا وان ڤەگەراندینە، چاوا بڕینا داران ژبۆ چێکرنا پەیکەرێن مەزن ل گراڤەکا ڤەقەتیایی وەکو گراڤا ئیستەر بوو ئەگەر تێکچوونا ژیانێ تێدا و کێمبووننا خەلکێ ژ ب دەھان ھزاران بوو چەند سەد کەسان، دایمۆند گەلەک نموونان ل سەرانسەری جیھانێ دئینیت ژ مۆنتانا ھەڤچەرخ، ئەناسازی یا ژناڤچووی ل ئەمریکا باکور، ھەتا مایا ل ئەمریکا باشوور، پاشی فالڤایکنج ل گراڤا شتالند و فارۆ و ئەسکندەنافی گرینلاند، ئەڤ ھەموو جھەکێ بەرمایکێن کولۆنیالیزمێ یان باژارێن ھاتینە ژناڤبرن بخۆڤە دگرن و خەلکێ وان ژێ مشەخت بووین و ژیان تێدا بزەحمەت کەفتی پشتی کێمبوونا شینکاتییان و ھریانا ئاخا بەردار، ھەرفتن ژ نشکەکێ ڤە و بلەز ناھێت، بەلکو ھێدی ھێدی و ل گەل بەرەبابکان دھێت، لێ دەمێ دھێت یا ڤەبر و دوماھییێ یە و د شیان دا نینە ئەنجانێن وێ یێن مەزن بھێنە گوھارتن.
پرتووکا ھەرفتن ب ئێکجاری یا رەش نینە، دایمۆندی نموونە ل سەر ھندەک مللەتان ئیناینە کو زوو ھای ژ خۆ ھەبوویە و خۆ ژ ھەرفتنێ دوور کرییە ب رێکا دانانا چارەسەریان و قانوونان کو بڕینا داران و تێکدانا ژینگەھێ کرینە تاوان، نموونێن خۆ ژی دا ژاپۆنێ ل چەرخێ نۆزدێ و فنلەندا و ئوسترالیا یێن ھەڤچەرخ دئینیت، ھەردویان ژی توندترین قانوون ھەنە کو ئارمانجا وان قانوونان پاراستنا ھەڤسەنگییا ژینگەھا نازکن ل وان جھان.
د پرتووکا «Upheaval: How Nations Cope with Crisis and Change»، دا کو ئەم دشێین ناڤونیشانێ وی وەرگێرین بۆ « تێکچوون: چاوا مللەت خۆ ل گەل قەیران و گوھۆرینان دگونجینن»، دایمۆند د پێشەکییا پرتووکێ دا بزاڤێ دکەت قەیرانێ «Crisis» پێناسە بکەت، دایمۆند وەسا دبینیت کو قەیران خالا گوھارتنێ یە کو تشت پشتی وێ وەکو بەری وێ نابن، ئەڤ خالا گوھاترنێ ژ – ل سەر تاکی یان جڤاکی پێدڤییە – ل شارەیەکێ بگەرن، چارەسەریێن بۆ قەیرانان دھێنە پێشکێشکرن دبیت چارەسەریێن ب کارتێکرن و ب مفا بن و دبیت ژی چارەسەریێن دەمکی بن کو د ھناڤێن خۆدا قەیرانان ھەلگرن کو دبیت د دەمێن د دووڤ دا بپەقن کو ئەو بخۆ ژی پێدڤی ب چارەسەریان بن، لێ ئەڤ ھەموو چارەسەری ھندەک گوھۆرینێن دەستنیشانکری ل سەر تاکی و جڤاکی دسەپینن، ئەڤ گوھۆرینە دبیت دڤەبر و ئێکلاکەر و چارەنڤیسساز بن و دبیت ژی ژێگرتی بن و ھندەک ئالیێن دیار بکەنە ئارمانج.
قەیرانا دایمۆندی
د پشکا ئێکێ دایمۆند بۆ مە بەحسی قەیرانەکا کەسۆکی دکەت کو ئەو بخۆ د ژیێ بیست و ئێک سالییێ داکەفتبوویێ، وی دەمی ژ نوو گەھشتبوو زانکۆیا کامبریدج یا کەڤنارا ئغنگلتەرا داکو بەردەوامییێ بدەتە خواندنا خۆ یا بلند د « زانستێ ڤیزیۆلۆژیا» دا ب وەسیەتا زانکۆیا ھارفرد، کو خۆ د ژینگەھەکا زانستی و کاری یا تەمام جودا دیت یا ئەو ل سەر فێر بووی، کو داخوازیێن پرۆفیسۆرێ دایمۆندێ گەنج ل ژێر سەرپەرشتییا وی کار دکەت زێدەی شیانی و سەربۆرێن دایمۆندی بوون، ژبەر بێھیڤیوونا وی و بێھیڤیبوونا سەرپەرشتێ وی دایمۆند چوو کارگەھەکا دی دا بۆ خۆ ل پرۆژەکێ زانستی بگەریت بۆ وی یێ گونجای بیت. دەستپێکێ دایمۆند نەشیا دەرئەنجامێن زانستی بۆ پرۆژێ خۆ یێ نوو بدەست بێخیت، ڤێ یەکێ ژی قەیرانا باوەرییێ ل نک وی مەزنتر لێکر یا ئەو تێدا دەرباز دبوو و پرسیار ژ خۆ دکرن کا پێدڤییە بەردەوامییێ بدەتە رێکا خۆ یا زانستی یان خۆ رادەست بکەت و بۆ خۆ ل ژیانەکا پراکتیکی یا دی بگەریت دوور ژ زانست و تاقیگەھان.
قەیرانا باوەرییێ د ڤی دەمی دا بەردەوام بوو، لێ پشتی دایک و بابێن وی سەرەدانا ئنگلتەرا کری دایمۆند قەیرانا خۆ بۆ وان ئاشکرا کر، داخوازا شیرەتان ژێ کر و بابێ وی پێشنیاز کر کو بریارا مانێ یان چوونێ پاشبێخیت و جارەکا دی خۆ تاقی بکەت، دەلیڤەیەکا دی ژی بدەتە پرۆژێ خۆیێ زانستی. بزاڤا نوو سەرگرت ب ھاریکارییا زانایێن گەنج کو دایمۆندی نیاسی بوون و عاریکاریا وی کر کو ئاریشێن تەکنیکی دەرباز بکەت یێن ئەو کەفتییێ، ڤێ یەکێ دایمۆند سەرئێخست کو دەرئەنجامێن زانستی یێن باش بدەستڤە بینیت، وەکر کو ل دوماھیێ بریارا مانا خۆ ل کامبریدج بۆ چار سالان بدەت و کاروانێ خۆ بەردەوام کر و باوەرناما دکتۆرایێ بدەستڤە ئینا.
د ڤێ سەربۆرێ یان قەیرانا کەسۆکی دا نڤیسەر ھندەک خالێن گرنگ دەستنیشان دکەت، وەسا دبینیت کو بۆ کەس و دەولتان دگرنگن ژبۆ سەرەدەرییێ ل گەل قەیرانان:
١- دانپێدان ب ھەبوونا قەیرانێ.
٢- دانپێدان ب بەرپرسایەتییا کەسۆکی (یان یا نشتیمانی) ژبۆ لێگەریانا چارەیەکێ بۆ قەیرانێ.
٣- دەستنیشانکرنەکا ئاشکر بۆ وان ئاریشێن پێدڤی ب چارەسەریان.
٤- بدەستڤەئینانا پشتەڤانیا مادی و دەروونی ژ کەسێن دی (یان ژ وەلاتێن دۆست).
٥- مفاوەرگرتن ژ سەربۆرێن کەسێن دی (یان وەلاتێن دی) ژبۆ سەردەریکرنێ ل گەل قەیرانێن وەکو یێن وان.
٦- ھێز و خۆراگری.
٧- ھەلسەنگاندنەکا راست بۆ خۆ “یان بۆ قەیرانێ).
٨- شارەزایێن ژ قەیرانێن پێشتر بدەست کەفتین، ب مفانە ژ بۆ سەرەدەریکرنێ ل گەل قەیرانێن نھا.
٩- ھەدار و خۆ ل بەرگرتنا کەسۆکی “یان دەولەتێ).
١٠- نەرماتی د اێگەریانا چارەسەریان دا و خۆ ل بەر زەحمەتیان بگریت و ژێ دەرباز بیت.
١١- ھەبوونا بھایێن بنەرەتی بۆ کەسی “یان دەولەتێ) دێ ھاریکار بن کو سنۆرەکی بۆ گوھۆرینێن پێشبینیکری بدانن.
١٢- خۆ ژ ھندەک قەید و بەندان رزگار بکەن یێن تاکەکەسی یان دەولەتێ گرێددەن.
جەنگێ زڤستانێ و قەیرانێن دی
د چارچووڤێ ڤان خالان دا نڤیسەری لێکۆلین د قەیرانێن ھندەک مللەتان دا کرییە و نیشا ددەت کا چاوا سەرەدەری ل گەل کرییە و سەرکەفتی بووینە بۆ دەربازکرنا قەیرانێ، نڤیسەر ب قەیرانا ھەبوونێ دەستپێدکەت یا فنلندا ل سالا ١٩٣٩ێ تووش بوویێ، د وان سلێن ب زەحمەت دا کو ئەورۆپا و جیھانێ پێشوازی ل چەنگێ جیھانێ یێ دویێ دکر، کو ھەموو دەولەتان بەریکانا چەککرنێ دکر و ژن و زەلامێن خۆ ل بەرەیێن شەری و کارگەھان کۆمڤە دکرن، ل سەر فنلەندییان پێدڤی بوو رووبروو ھەڤسوییەکێ مەزن و درندە ببن کو ئەو ژی ئیچکەتییا سۆڤێتێ بوو، ئێکەتییا سۆڤێتێ یا کو ل سەر مەکینا سەربازی یا ھێتلەری ئاگەھدار، بزاڤ دکرن سنۆرێن خۆ بپارێزن لەورا د وێ سالێ دا داخوازی پێشکێشی وەلاتێن بەلتیق (فنلەندا، ئەستۆنیا، لاتفیا و لیتوانیا) کرن. داخوازییا وان ژی ئەو بوو کو ئەو دەولەت ھندەک پارچەیێن ئەردێ خۆ بۆ ئێکەتییا سۆڤێتێ چوول بکەن، فنلەندا ژی دەولەتا ئێکانە بوو یا وێریای داخوازا ئێکەتییا سۆڤێتێ رەت بکەت، بەرھەڤی ژی کرن رووبروو لەشکرێ وێ بیت یا کو ھێزا وی پێنجی جاران ژ لەشکرێ فنلەندی مەزنتر.
فنلەندا د وان سالان دا دو شەر ل دژی ئێکەتییا سۆڤێتێ کرینە، ل دوماھییێ ژی پارچەیەکا ئەردێ خۆ ژ دەست دا و پێنج ژ سەدێ ژ زەلامێن خۆ، لێ سەرخەبوونا خۆ پاراست و ئێکەتییا سۆڤێتێ نەشیا وێ تەڤلی خۆ بکەت، لێ قەیرانا فنلەندی ژ شەنگێ و ئەنجامێن وێ زێدەتر بوو. قەیرانا فنلەندا – و وەلاتێن وەکو وێ – د ھەبوونا ھەڤسوویەکێ مەزن و ب ھێز بوو، د وی حالەتی دا کو فنلەندا ل سەر لەشکرگەھا رۆژئاڤا یا ئاگەھدار بوو، لەورا ل سەر سیاسەتمەدارێن فنلەندی پێدڤی بوو د سیاسەتێن خۆدا ترسێن مۆسکۆ ل بەرچاڤ وەرگرن، نیازپاکییا خۆ ژی د ھەموو رەفتار و بریارێن خۆ دا دیار بکەن. ئەڤ شەرێ دلئێش وانەیەک بوو بۆ ھەموو سیاسەتمەدارێن فنلەندی ژبەر وی بھایێ مەزن کو دبیت ئەو بدەن ھەکە ھەڤسوویێ خۆ یێ زەبەلاح بئازرینن. ئەم دشێین ھزر د گەلەک نموونێن دی یێن وەلاتێن دی دا بکەین کو سیاسەتا وان ژیوار ل بەرچاڤ وەرنەگرتییە و ل دوماھیێ وەلاتێن وان ھاتینە داگیرکرن و پارچەکرن و بەرێ وان دایە شەرێن ناڤخۆ کو بساناھی نەبوو بھێنە راوەستاندن.
نڤیسەر ژ فنلەندا دچیتە گەلەک نموونێن دی: ژ قەیرانا ژاپۆنێ د چەرخێ نۆزدێ دا، دەمێ ژاپۆنییان پاشڤەمانا خۆ ژ جیھانێ ئاشکرا کری، سەردەمێ ئمبراتۆر میجی دەستپێکر یێ ژاپۆنا نوو چێکری و پالدایە رێزا وەلاتێن ئێکێ یێن جیھانێ، ھەروەسا نموونا قەیرانا چیلی دئینیت ل سالێن حەفتێیان ژ چەرخێ بووری و ئەو قەیرانا ل گەل گەھشتنا ئاییندی بۆ دەستھەلاتێ دەستپێکری و ل گەل کۆدەتایا بینۆشێە مەزنتر لێ ھاتی، ھەروەسا قەیرانا ئەندونوسی یا مەزن بووی و گەھشتییە گۆبیتکا خۆ ل دەمێ کۆدەتایا سوکارنۆی و کوشتنا ملیۆن ئەندونیسییان، نڤیسەر د ڤان قەیرانا دیار دکەت کا چاوا د شیان دا بوو خۆ ژ قەیران و لێکدانێن جڤاکی دوور بکەن، کو ھەتا ئەڤرۆ ژی شوونوارێن وان ددیارن.
ھەروەسا نڤیسەر سەرەدەرییا ئەلمانییان ل گەل بووریێ خۆ دکەت پشتی چەنگێ جیھانی یێ دویێ: چاوا شیان وەلاتێن رازی بکەن کو رێ ب ئێکبوونا ئەلمانیا بدەن، فۆکس ژی ئێخستییە سەر رۆلێ شیرەتکارێ ئەلمانی ویلی براندت یێ خۆ د دەستپێشخەرییەکا ناڤدار دا ل سالا ١٩٧٠ێ ل ھمبەری مێنۆمێنتا ساخکرنا کوشتیێن جیتۆ و وارسۆ چەماندی یێن نازییان ل سالا ١٩٤٣ێ کوشتین، ب وێ یەکێ ژی دانپێدان ب بەرپرسایەتییا ب کۆم یا ئەلمانان ل سەر شاشیێن نازییان کر، ھەروەکو وێ ئوسترالییان د دیرۆکا خۆ یا رەگەزپەرستی دا ھەمان سەرەدەری ل دژی خەلکێ رەسەن کر، سیاسەتێن ئوسترالی ژی پشتی چەنگێ جیھانی یێ دویێ گوھۆرین ب سەردا ھات کو بزاڤ دکرن کو ئوسترالیا ب تنێ سپیپیستان ب تنێ بمینیت.
پشتی بەرچاڤکرنا ڤان ھەموو قەیرانان و چاوانییا سەرەدەریکرنا وەلاتان د گەل دا، یان ب سەرکەفتن و دەربازکرنا قییرانێ یان ژی ب کەفتن و دروستبوونا کارەساتان، نڤیسەر بەحسی قەیرانێن پاشەرۆژێ دکەت کو د ئاسوویان دا ھەنە، کا دێ چاوا وەلات سەرەدەرییێ د گەل دا کەن.
قەیرانێن دێ ھێن
نڤیسەر ب نیشادانا قەیرانا جڤاکێ ژاپۆنێ دەستپێدکەت، ژ قەیرانا قەرێن گشتی، رەوشا ژنێ ل ژاپۆنێ، داکەفتنا شیانێن زارۆکبوونێ، پیربوونا جڤاکی و ئاریشا کۆچبەران و قەبوولکرنا وان د جڤاکێ ژاپۆنی دا، ھەروەسا پەیوەندیێن دیرۆکی یێن کێشەدار ل گەل کۆریا و چینێ پشتی تاونێن چەنگێ ژاپۆنی و کێمبوونا ژێدەرێن سروشتی، ئەڤ ھەموو قەیرانە ژ روویێ ئابووری و سیاسی فشارێ ل جڤاکێ ژاپۆنی دکەن و پێدڤی ب چارەسەریێن بلەز ھەیە، کو دێ جڤاکێ ژاپۆنی ژ پەقینا ناڤخۆ یان کەفتنا ھێدی ھێدی پارێزن.
ھەروەسا نڤیسەر قەیرانێن ئەمریکی نیشا ددەت، کو ل ناڤا ھەموو بەرەبابکێن ئەمریکی قەیرانێن ئابووری، تەڤگەرێن جڤاکی و رەگەزپەرستیێن ڤەشارتی و دادپەروەرییا جڤاکی دا سەرھلددەن و ھێزا ئەمریکی ل جیھانێ کێم دکەن، ئەڤ ھەموو قەیرانە پێدڤی ب چارەسەریێن بلەز ھەنە دا ئێکبوونا کیشوەرێ ئەمریکا یێ مەزن و ئێکەتییا وێ بپارێزن.
دایمۆند پرتووکا خۆ ب پشکەکێ ب دوماھی دئینیت کو بوو قەیرانێن ل ھمبەری جیھانێ ھەموویێ تەرخان کرییە، ئەو ژی ھندەک قەیرانێن کەڤنەنوونە، وەکو قەیرانا چەکێ ئەتۆمی کو گەفان ب زڤستانەکا ئەتۆمی ل سەر مرۆڤان دکەت کو دبیت مرۆڤان نەھێلیت، ھەروەسا قەیرانێن ھەڤرکی و شەران ھەتا قەیرانا گوھۆرینا سەقای و قەیرانێن وزێ و خوارنێ و ئاڤێ، جیھان دێ چاوا شێت رووبروو ڤان قەیرانان بیت و چارەسەرییان بۆ بینیت؟ کو ئەڤ ئەرکە گەلەک ژ چارەکرنا قەیرانا وەلاتەکێ خودان سەرکردایەتییەکا ئێکگرتی مەزنترە، ئەڤجا ئاریشێن جیھانی مەرجێ ئێکێ بۆ سەرەدەریکرنێ ل گەل قەیرانا بدەستڤەنائینیت کو دانپێدانە ب ھەبوونا قەیرانێ، بەلکو دانپێدانا ب بەرپرسایەتییا ب کۆم یا وەلاتێن جیھانێ ژبۆ چارەرکرنا قەیرانێ بەری ژ دەستان دەربکەڤیت.
https://mana.net/diamond/
