گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
عزه‌ت يوسف
بیرەوەری، ڤەگێڕانا راست و ساخلەم و ب ئەمانەتا ئەوان بوویەرێن گر و گرنگێن گۆیینێ ب سەری خودانی هاتین و د ناڤ دا ژیایە و ب چاڤێ سەرێ خۆ دیتینە، ئانكو نڤیسەر ب خۆ بەشەكە ژ بوویەران و بەشدار و دیدەڤان بوویە و بوویەران وەكو دیتی ڤەدگێریت. بیرەوەری نوێنەراتییا دەروونی یا بوویەر و ئەزموون و سەرهاتیێن رابردوو/ بەرێنە د سەرانسەرێ ژیانا مە دا هاتینە ب دەسئینان، تێكەلەكە ژ پێزانینێن هەستیار و هەست و هزرانە كو د مەژیێ مە دا هاتینە ئەمبار كرن. ڤەگێرانا هندەك بیرەوەريیان هند دبالكێشن، كو تام و خۆشيیەكا زێدە ژێ دباریت خواندەڤانی ناچار دكەت پەڕ ل دویڤ پەڕی بێ راوەستیان بخوینیت و دەست ژێ بەرنەدەت هەتا ب داوی دئینیت.
بیرەوەری ب هەردو رویێن خۆش و نەخۆش، ب ساناهی مرۆڤی بجهناهێلن و خودانی دئازرینن و دئێشینن، جار مرۆڤی دكەنین و ب وان رۆژین و گرین جار ژی دگرینن ب وان رۆژێن كەنین. گەر بیرەوەريیەكا خۆش یا بەریا بیست سیهـ سالان یان پتر خۆ ل سەری مرۆڤی دا، دبێژیت خوزینكێ وێ رۆژێ، لێ راستی ئەو رۆژ بۆ مێژوو و رابردوو و ناهێتەڤە، لەوا دێ مەلیل بیت؛ گەر بیرەوەريیەكا نەخۆش ژی هاتە بیرێ دێ بێژیت، نە خوزینكێن وێ رۆژێ ئەو رۆژ بچیت و نەهێتەڤە، ئانكو بۆ وێ نەخۆشیيێ خۆركومان دبیت. بۆ موكۆمكرنا ئەڤا سەری دێ چەند گۆتنێن بیانی ئینم: (خرابترین دوژمنێ مرۆڤی بیرەوەریێن وی بخۆنە – Peoples worst enemy, are there memories.)، دبیت مەرەمداری ئەو بیت، كو مرۆڤ هەر دێ د زڤرۆكا دێرین و گۆیینێ دا چەرخا ڤەدەت و زڤریت و هیچ ئەنجام بۆ نابیت. (قەت نەبە ئێخسیرێ رابردوویێ خۆ، ئەو وانەیەك بوو، نە هەمی ژیان – Never be a prisoner of your past, it was a lesson, not a life.). یان (ئەوێ/ئەوی ئاییندە بۆ ما و من ژی رابردوو She/he got the future and I got the past.). ئەم ب كوردی ژی دبێژین (چوو جهێ فەلە لێ كوشتی)، هەڤواتە ئەو سەرقالی تشتێ بەرێ بوو، چ ب دەست نەكەت و یێ همبەر ژی كار بۆ ئاییندەكا گەش دكر.
بەردەوام بۆ ئەو تشتێ چوویی دبێژین زەمانەكێ جوان بوو.. لێ ل دەمێ خۆدا مە گەلەك هەست ب جوانیيا وێ نەكریە، تنێ پاش دەربازبوونێ ئەم لێزڤرینە و ب كەنيیەكا پێتی دبێژین سەردەمەكێ جوان بوو. ئاریشە ئەوە تنێ پشتی ژ دەستدانا جوانیا تشتی، ئەم هەست پێدكەین، لێ تازە ڤەگەڕیان نینە و (میرم بووری). ئەم د هەژارین دەرحەقێ رەوشەنبیریا دبێژیت: (ڤێ دەلیڤێ بژی)، هەژارین همبەر خۆشیا بچویكترین تشت، هەردەم ل یێ مەزنتر دگەڕیێین، لێ هەتا دبینین ژی ب هەستەكێ سار وەردگرین.
(فیودور دوستویەڤیسكی- Fyodor Dostoevsky)، د پەرتووكا (پەیامێن ژ بن ئەرد – Notes from Underground) دا، دبێژیت:
(هەر كەسەكی هندەك بیرەوەری راچاندینە، كو نەڤێت هەمی كەسان پێبحەسینیت، هەروەسا هندەك تشتێن دیتر هەنە دتڕسیت هەتا بۆ خۆ ژی ڤەگێڕیت و ل جهەكێ كویرێ مەژيیێ خۆ دا دالدە داینە و هەلگرتینە، چەندی مرۆڤ یێ پاشكەفتیتر بیت، پتر دێ د مەژیيێ ویدا پەنگیای دبن. ل ڤێ داويیێ من بڕیار دا هندەك ژ سەرگەرمیێن خۆ یێن دەستپێكی بیر بینم. تا نها، من هەوڵ دابوو كو هندەك ژ ڤەجنقینێن خۆ تا رادەكی خۆ ژێ دویر و ڤەدەر رابگرم، لێ نها من بڕیار دا نە بەس سەرئاڤ بكەم لێ ب هویری ل سەر راوەستم و بنڤێسم، دڤێت مرۆڤ ل گەل خۆ یێ راستگۆ بیت و ژ گۆتنا راستیێ نەتڕسیت و نەدەتە پاش. ل ڤێرە من دڤێت ئاماژە بكەم، كو دەروونزانەك دبێژیت مێژوویا كەسێ راستەقینە مەحالە، كو مرۆڤ مەیلا درەوێ دكەت دەما ل سەر خۆ دئاخڤیت. ئەو د وێ باوەرێ دابوو، كو (روسو) د دانپێدانێن خۆ یێن ل سەر خۆ ب ئاوایەكێ فەرمی نەوەیی گۆتیە و ب شقەستی درەو كریە).
(كارمن لافوریت- Carmen Laforet)، ل سالا 1921ێ ل بەرشەلونە ژ دایك بوویە، ل 2004ێ ل مەدرید وەغەرا داویێ كرییە، رۆماننڤیس و كورتە چیرۆكنڤیسا ئسپانی بوو، ناسناما ناڤدەولەتی ب رۆمانا خۆ یا ب ناڤێ (هیچ بوون) وەرگرتیە، دبێژیت: (سینگێ من ب هزاران خەون و بیرئانینان تژی بوو).
سێ گرنگترین تشت، كو مرۆڤی ئازار ددەن:
– مژوولبوون ب رابردوو و تێدا ژیان، ل شوینا كو ژێ فێر ببیت.
– مژوولبوون ب ئاییندە و تێدا ژیان، ل شوینا پلانێ دانیت و بەرهەڤیێ بۆ بكەت.
– سەرقالبوون ب خەلكیڤە، ل شوینا ب هەڤڕا بژیت و ل خۆرست و جوداتيیێن وان تێبگەهیت.
(ڤێت تان نگوین –Viet Thanh Nguyen)، یێ ڤیەتنامی، ڤەكولەر و نڤیسەر، د پەرتووكا (تشتەك قەت نامریت: ڤیەتنام و بیرەوەریا شەڕی) دا، یێ نڤێسی: (هەمی شەڕ دو جاران دهێنە كرن؛ یا ئێكێ ل قادا شەڕی، یا دويێ د بیرەوەریێ دا). شەڕی هەردەم ئەدەبیات بەرهەم ئینایە، لێ بەرسڤ ب دەگمەن دەملدەست بوویە.
نڤیسەرا تایوانی (سان ماو- San Mao)، ناڤێ رەسەن (چێن ماوپینگ- Chen Maoping) دبێژیت: (پێگیرم، هەوڵددەم زێدەگاڤیێ د بیرەوەریان دا نەكەم، چونكی رێبازا من رێ ب لادانێ نادەت).
هەروەسا ل جهەكی دی دبێژیت: (د بیرئانینادا، وەكی د پڕانیا هونەرێن دی، گەلەك جاران دەرزێن نەخواستی ئاشكراترین و فێركارترین ئالیێ كاری پێكدئینن. حەزدكەم هندی بیروەری و رابردوو و نوستالیژیا هەنە ببنە ژێدەرێن شیانێ و دەرازینكەكا خێرێ و وانە و پەند وەرگرتنێ بۆ نها).
بیرەوەری كار و سەرهاتی و بوویەر و حیكایەتێن تال و شرینێن گۆیینێنە، نوستالیژیایە بۆ ژینگەها سەردەمێ خۆرت و گەنجیێ و كریارێ و ئەرك و بەرپرسیارەتیێ .
ڤالا بمرە !! Die Empty
ناڤێ پەرتووكا نڤیسكارێ ئەمریكی، (تود هێنری-Todd Henry) یە، (عمر فاید) بۆ زمانێ عەرەبی وەرگێرایە. بۆ ئێكەمین جار ل سالا 2013ێ هاتيیە چاپكرن. تود هێنری ل دەما پشكداريیا وی د چڤینەكا كارسازیێدا ئیلهامەك ژ بیرۆكا پەرتووكا خۆ وەرگرت، گاڤا رێڤەبەرەكێ ئەمریكی پرسیار ژ ئامەدەبوویان كری؛ دەولەمەندترین خاك ل جیهانێ كیرێیە؟ ئێكی د بەرسڤێدا گۆتی: ولاتێن كەنداڤینە، كو ب پەترۆلێ دەولەمەندن، یان كانێن ئەلماسی ل ئەفریقیانە. رێڤەبەری گۆتی: (نەخێر گۆرستانە! بەلێ گۆرستانە، كو دەولەمندترین خاكا جیهانە؛ چونكی ب ملیونان كەس وەغەرا وێرێ كرینە؛ ئانكو مرینە، گەلەك بیرۆكە و بیرەوەریێن پڕبها هەلگرتبوون، كو نەهاتنە بەرچاڤ و كەسێ چ مفا و سەربۆر ژێ وەرنەگرتن، ژبلی ئەو ئاخا تێدا هاتینە ڤەشارتن). ئەڤ بەرسڤە بۆ تود هێنری ژ بۆ نڤێسینا پەرتووكا نایابا خۆ ب ناڤێ (ڤاڵا بمرە) ئیلهامبەخش بوو، كو تێدا هەمی هەوڵێن خۆ بۆ هاندانا خەلكی داینە، بۆ ڤالاكرنا ئەو هزر و بیر و وزەیا نەپەنی، كو د چڤاكا خۆ دا هەبووینە بكەنە تشتەكێ بەرچاڤ و بەرجەستە كری بەری درەنگی و نەمانی لێ بكەڤیت. جوانترین تشتێ تود هێنری گۆتی ئەو بوو، (نەچە گوڕێ خۆ و تە د ناڤا خۆ دا باشترین تشتێ خۆ هەلگرتی، هەردەم مرنا ڤاڵا بهەلبژێرە). كەواتە هەر تشتەكێ تە هەی بەرچاڤ و بڵاڤبكە، هەر خێرەكا د سەرێ تە دا هەی؛ رادەست بكە، بەری ژ ڤێ جیهانێ بار بكەی، بەری ببیە پاریەكێ شیرین بۆ كرمێن ئەردی.
قەت پەشیمانی هەر تشتەكێ د ژیانا تە دا روودای نەبە، ناهێتە گوهاڕتن و ژێبرن. لەوا وەكی وانە فێرببە و خودا حافیزیێ لێبكە. نە وەبیت ببیە دیل و دامایێ سەردەمێ چوویی و قەتیایی، بكە پەند، نە ژیان. ب دەربڕینەكا دی پەشیمانی رۆژێن ژیانا خۆ نەبە، رۆژێن خۆش خۆشیێ دبەخشن، رۆژێن نەخۆش ئەزمونێ ددەنە تە، رۆژێن رەش وانا ددەنە تە، رۆژێن گەش ژی هێزا زالبوونێ.
ئەو بوویەرێن د رابردوودا ب سەر ژیانا تە دا بورین تە ئازار ددەن، هیچ دەمەكی د بیردانكا تە دا (دێلیت) نابن، برینەكە ل گەل هەر بەركەفت و هلكەفتەكێ هەو ددەت، خەمەكە ب روخساریڤە دیارە، د كویراتیيا ناخێ مرۆڤیدا هەر وەك شەپۆلەكێ یا تژی بزاڤ و زڤرۆكە، تۆ نكاری رێگریێ لێبكەی، هەر دەما ڤیا بێ دلۆڤانی هەر تشتەكێ د رێیا خۆ دا دێ ڕامالیت. ئانكو؛ بیرەوەری و ئازار هەڤالجێمكن، دو تشتن پێكڤە گرێداینە مرۆڤ نەشێت ئازارێن خۆ بكوژیت هەتا كو بیرەورێین خۆ لەت و پرت نەكەت.
د دیدارەكێ ل گەل نڤیسەرێ مەزن (نەجیب مەحفوز) دا، پشتی خەلاتێ نوبلێ وەرگرتی… پێشكەشكار (جەمال ئەلشاعر)، پرسیار ژێكر دێ كەنگی ژیاننامە یان بیرەوەریێن خۆ د پەرتووكەكێدا نڤێسی؟.. نەجیب مەحفوز ب ساكاری بەرسڤێ ددەت و گۆت: (ئەوێن بیرهاتنێن خۆ یان ژیاننامێن خۆ دنڤێسن ژیانەكا زەنگین ل گەل رەوشێن سەخت و دژوار و ل گەل بوویەر و ئەركێن مەزنێن باندۆر و كارتێكرنێ ل چڤاتێ هەنە.. هندی مرۆڤێن سادەنە وەكی من.. ژیانا وی ئەڤە تێدا نینە دا ل سەر راوەستیت و بنڤێسیت!!).
د ناڤ گەلێن جیهانێدا، بیرەوەريیان رۆلێ گرنگ و بەرچاڤ ژ ئالیێ دیرۆكی و كەلتۆری و رەوشەنبیری هەیە. بیرەوەريیێن سەركرده‌يان، دبنە پەرتووكێن سپی، داكو خالێن لاواز بهێنە دەستنیشانكرن و جارەكا دی دووبارە نەبنەڤە. ژ گرە سەركردێن جیهانی یێن بیرەوەریيێن خۆ نڤيسین، دويماهیك كەس (ئەنجێلا مێركل)، شیرەتكارا ئەلمانیا، كو بۆ دەمێ شازدە سالان شیرەتكاریا ئەلمانیا گرتیە دەست، ل داويیا سالا 2024ێ، پەرتووكا بیرەوەریێن خۆ ب ناڤێ (ئازادی) ب زمانێ ئەلمانی وەشاندییە. سەرۆكێ ئەمریكا (باراك ئوباما)، كو بۆ دو تێرمان (2009 – 2017) بۆ دەمێ هەشت سالان سەرۆكاتیا ئەمریكا كرییە، بیرەوه‌ريیێن خۆ ب ناڤێ (وارێ سۆزا (A Promised Land)، كو بۆ بیست زمانێن جیهانی هاتیە وەرگێران، ل سالا 2020ێ چاپ و وەشاندیيە.
ئه‌گەر ئاوڕیەكی ل سەر بیرەوه‌ريیێن نها یێن تاكێ كورد دهێنە نڤيسین بدەین، هەمی یێن پێشمەرگاتيیێ و شۆڕشێ نە، پڕانيیا وان یێن شۆڕشا گولانێنە، چونكی ل سەردەمێ شۆڕشا ئیلونێدا، سەروبەر وەسا نەبوو، خەلكەك پتر یێ نەخوێندەوار و نەزان بوون. ئەوێن ئەڤان بیرەوەريیان دنڤیسن، مافێ وانە شانازیيێ ب رابردوویێ خۆ بكەن و ببیتە پرۆگرامەك بۆ نڤشێ نوی و دا بزانن كا ئەوان پێشمەرگه‌يان چ دەردەسەری بووراندینە، دا بۆ مە هەمیان ببیتە وانە و دانە و ئەم ژی شانازيیێ ب بەرخودان و خەباتا باب و كالان ببەین.
ژ وان بیرەوەريیێن هاتینە نڤيسین، ژ سەربۆڕێن ژیانا خەباتا سەختا پێشمەرگاتیێ هاتینە هنجنین، كو تێدا نڤیسەر ئەو بخۆ خۆلقێنەرن یان شاهدحالێن بوویەرانە. دبیت هەتا راددەكی ژبەر هۆكارێن كۆمەڵایەتی نكاریبن پەردێ ل سەر هەمی راستیان لادەن، لێ ئەڤ جۆرە بیرەوەريیە بەرهەمەكە دێ وەكو دیكیۆمێنتەك بۆ نڤشێ نوی و داهاتی مینیت و پەند و وانەیان ژێ وەرگریت. ئەز دێ بەس ئاماژە دەمە ئەو پەرتووكێن من خواندین، یا هەژی گۆتنێ یە، دەما خواندەڤان ئەڤان بیرەوەرییان دخوینیت، وەسا ل گەل نڤیسەری تێكەل و ئاوێتە دبیت هەروەكی مل ب ملێ ویڤە، زێدەباری ئەڤ تەرزە بیرەوەرییە كومەكا پێزانێن دیرۆكی و جوگرافی و بخۆڤە دگرن و دشیاندایە وەك ژێدەر مفا ژێ بهێنە وەرگرتن، بۆ نموونە ناڤێ پێشمەرگان، شەهید و برینداران، دەڤەر و گۆند و دول و چیا:
- بارزانی و بزوتنەوەی رزگاریخوازی كورد، نڤيسین: مەسعود بارزانی.
- ل ژێر سیبەرا چیا، نڤيسین: رزگار كێستەیی.
- دید و بۆچوون، نڤيسین عادل دهۆكی.
- ژیان و بیرهاتن (پێشمەرگەیەك)، نڤيسین: حسێن ئوسمان كەلەش – بابێ كوڤان.
- ل سەر رێبازا پێشمەگەی، نڤيسین: ئیحسان ئامێدی.
- ب خاترا تە كەڤۆكا من، نڤيسین: محەمەد سەلیم چوروككایا.
- بڕیار و بەرخودان، نڤيسین: سەربەست تڕوانشی.
- رۆژ ژمێری پێشمەرگەیەك، نڤيسین: محەمەد حاجی مەحمود.
- سێگۆشەیا مرنێ، نڤيسین: نایف ئیسماعیل بیگداودی.
- شەهید ئەمین نسری، چەڤەنگێ ئازاديیێ مرۆڤایەتيیێ، بەرهەڤكرن و نڤيسین: حامد نسری.
- بیرەوەريیێن سەعید بالەتەیی، نڤيسین: نایف ئیسماعیل بیگداودی..
- چریسكا بەری شۆڕشێ، نڤيسین: مستەفا مزووری.
- یەكەم بەردی سەنگەر، نڤيسین: هیوا سەید سەلیم.
- ژاراوی ژیان، نڤيسین: مام والی نەورۆلی.
- شەو لەكێوان، نڤيسین: ئەرسەلان باییز.
- شۆڕشا ئەیلوولێ د بیردانكا پێشمەرگەیدا 1961 – 1975، ژ وەشانێن ناڤەندا خانی.
- لەبری بیرەوەری، نڤيسین: مەلا بەختیار.
- گەشتەك دگەل بیردانكێ، نڤيسین: عبدالرزاق گەرماڤی.
ژ خالێن لاوازێن بیرەوەریيان، (هەنە) پەسنا خۆ دكەن و باشیێن خۆ دبێژیت و شاشییێن خۆ نابێژیت (دبیت ژ سەدەما گەلەك ئەگەران نكاریت)، چاڤێن خۆ ل هندەك قووناغان دنقینن. لێ بەروڤاژی گەلەك پەرتووكێن بیرەوەريیان هەنە نڤیسەری هیچ پەڕ و باڵ ب خۆڤە نەكرینە و پەسن و سینگ ئینانەدەر داینە رەخەكی و ب ئەمانەت و ساخلەمی بیرەوەری ڤەگێراینە و هەتا هەنە ژی هندەك بوویەر و ئالیێن نەرێنی ژی ل سەر خۆ ڤەگێراینە.
دەما بیرەوەریيەكا سەیر یان كارتێكەر دهێتە بیرا مرۆڤی، دبێژیت یا ل پێش چاڤێن من هەروەكی دوهی روودای، د بێژیت ئەی هەوار! سال ب پەڕن زوی دفڕن، دوبارە و چەند بارە دێ پرسیارا خۆ كەت، د ڤان سالاندا من چ كرییە؟ ئەرێ ئەز بۆ خۆ ژیایمە؟ بەلێ یان نەخێر؟ ئەی هەوار ئەڤ دونیایە چەندا ئەنتیكەیە. ساڵ پتر دەرباز دبن، پاشی دێ كەڤیە د بیرەوەریێن خەمادا و بارێ پیراتیێ دێ تە لەرزینیت.
بیرەوەريیێن (سۆفیا لورین) بەحسی فلمێ (More than a miracle) دكەت، خوارنا سەندویجان دئێتە بیرێ، كو خوشترین خوارن خوارنا دایكا وێ بوو، كوڤاندار دبیت.
دەما گەوهەرێن ستێرا سینەمائی یا جیهانی سۆفیا لورین هاتینە دزین، ل ڤستەڤالەكا هونەری ل لەندەن یا بەشدار بوو، ژ رادەڤەدەر خەمگین بوو و ب هەردوو چاڤان تێر گری، ل وێ دەلیڤێ هەڤالێ وێ، دەرهێنەرێ مەزنێ جیهانی (فیتوریو دی سیكا) هات و دلەدلی وێدا دا خەما وێ سڤك بكەت، گۆتێ: (یا سوفیا، خەمگین نەبە پارە دهێت و دچیت!). لێ سوفیایێ پتر كرە گری و بەربوو سەروچاڤێن وی: (تۆ چیرۆكێ نزانی یا فیتو، ب چ ئاوایەكی بەحسی پارا نینە، چەند بها گرتبا مەحال بوو بۆ هەر ئەگەرەكی با من هزرا فروتنا وان كربا، چیرۆك چیرۆكا بیرهاتنانە، ئەو گەوهەر بەشەك بوون ژ من). فیتوریۆی دەستمالەك ئینا و روندێن وێ زوها كرن و گۆتنا خۆ یا ناڤدار، كو بوویە پەند ب نەرم و نیانی گۆت: (سوفیا، قەت ل سەر تشتەكی نەگری كو نەشێت ل سەر تە بگریت!!).
مرۆڤ نزانیت چ ل گەل خۆ هەلگریت و كویر ڤەشێریت د جیهانا دبێژنێ ئاقلێ بێئاگەهی یان ڤەشارتی. ئەو جیهانا بیرهاتنێن ئەتروفی (Atrophy) تێدا هەین، تێگەهشتنا وەسایە كو خەونەك مەزن نە وەك بیرهاتنەكا مەزنە، هەر كەسەك دكاریت خەونێ ببنیت، لێ بیرهاتن دڤێت بهێتە وەرار كرن.
بۆ پیشيیێ گەشە بكە نەك بۆ پاش؛ ئاگاداربە كێمتر بەحسی كێشە و نائومێدیێن گۆیینێ بكە، ئەوێ وزێ بۆ دیتنا چارەسەیان بكاربینە. هوشیاربە و وان تشتان باوەش بگرە، كو ل همبەری تە دا رووددەن، ئەگەر نە دبیت تشتەكێ بهادار و ڕاماندار ژ دەست بدەی. ئاگاداربە و مێشكێ خۆ ڤالا بكە بۆ پێشوازییا تەواوا سیحرا نها، زەلالی ژ ئاقلەكێ بێ سەرقال ژێدەری وەردگریت. بەلێ ئاگاداربە و دابونەریتێن زیاندار بشكێنە، داكو كەساتیەك باشتربی.
یا چوویی چوو و نازڤڕیت، دڤێت ئەم روی ب روی راستیێ و دورهێلێ ببین، هندەك تشت دەمێ وان سەردا دچیت و ئێسكسپایر و دبیت و ژبلی بیرەوەريیان هیچ تشتێ دی ژبەر نامینیت، ئانكو ئەم نەشێن یا چوویی و رابردووی بگوهۆرین، لێ ئەم دشێین تێبگەهین. هەر تشتەكێ جارەكا دی ریسایكلینگ دبیت و ڤەدگەریت، تشتەكێ نەوەك بەرێ یە، زەمان نازڤریت سال ناڤەگەرن، گەلەك جارا دبێژن (ئەو وارە بەس نە ئەو بهارە). (لوسیان بلاجا)، دبێژیت: (بیرەوەری خانيیێ شویشەیە بۆ خۆشیا چوویی).
(د. بەیت زینسەر- Dr. Bate Zinsser)، د پەتووكا (The confident mind) دا، دبێژیت: (رابردوو داهاتووی تژی ناكەت – تەركیز و بالكێش ڤی كاری دكەت. یارییەكا خراب، پرۆژەكێ شكەستی و كەتی، یان رەتكرنا ب ئێش و ئازار وێ رامانێ نادەت كو تۆ یێ محكوم بی ئەوێ ئەزموونێ دووبارە بكەی). (زینسەر)، مە فێر دكەت كو باوەریێ رەهـ و ریشال ل بیرەوەریێن هەلبژاردیدا هەنە – هەلبژاردن و تەركیز ل سەر خالێن ب هێز نە یێن لاواز و كەتی. ئەو بانگەشا پشتگوهكرنا شاشیيان ناكەت، لێ فێربوون ژێ.
ل داویێ كو داوی پێناهێت، بیرەوەری دچن و نامرن. دێ بابەتی ب گۆتنا نڤیسەرا بەریتانی یا ب قنێت تورك (ئەلیف شەفەق) داوی ئینم، دبێژیت: (نەخۆشیيا زهایمەر نە گەلەكا تڕسناكە، رابردوو تنێ زنجیرەكە دڤێت ئەم ژێ رزگار بین، چەند بارەك گرانە، خوزی سەد خوزی من رابردوو نەبا، دا من ژ خالا سفرێ دەستپێكربا).
