د ناڤ شانۆیا ژیانێ دا، هەر کەسەک ب ڕۆلەکێ رادبیت و هندەک ژ وان کەسان دشێن ڕۆلەکێ کارتێکەر و جوان بگێرن هەتا وی راددەی کو ببنە ناڤێن دیار د ناڤ جڤاک و وەلاتێ خۆ دا، ئەڤ کەسێن هەنێ ئەون یێن جهێ خۆ د ناڤ هزر و دلێ مللەتێ خۆ دا هەردەم زیندی و نەمر دهێلن و د ناڤ بیردانکا دیرۆکا وەلاتی دا دمیننە ساخ، دبنە ناڤێن دیار و نەژبیرکری. د ناڤ ئەدەبیاتا کوردی ب گشتی و یا بەهدینان ب تایبەتی دا ل سەردەمێ هەڤچەرخ، مە گەلەک رۆناکبیر و کەسێن بلیمەت و زانا و هۆزانڤان و خامەخورت هەبووینە و خزمەتەکا ژ هەژی پێشکێشی ئەدەبیاتا کوردی و وەلاتی کریە، لێ گەلەک ژ وان هاتینە پشتگوهـ هاڤێتن و وەکی پێدڤی خزمەتا وان نەهاتیەکرن، سەرەرایی وان بەرهەمێ مەزن یێ وان پێشکێشکری و نڤیسای، گەلەک ژ خواندەڤانان ژ خواندنا بەرهەمێن وان بێ بەهر بووینە و پێش چاڤێ وان نەکەڤتیە، لەوڕا ل سەر ڤەکۆلەرێن مە پێدڤییە خەمەکێ ژ بەرهەمێ وان یێن دەستنڤیس و تومارکری بخۆن و کار تێدا بکەن هەتا رۆناهیا بەلاڤکرنێ دبینن و ب بەرهەمێن وان جارەکا دی ناڤێ وان ڤەژیننەڤە و پەرتووکخانەیا کوردی زەنگین ببیت.

کورتیەک دەربارەی هاشم ڕێکانی

هۆزانڤان (هاشم ڕێکانی) ئەو کەسە یێ ب هەلبەستێن خۆ یێن جوان و تژی تابلۆیێن بالکێش شیای خزمەتەکا ئێکجار مەزن بۆ ئەدەبیاتا کوردی بکەت و ب هەردو زاراڤێن سۆرانی و بەهدینی هەلبەست ڤەهاندینە و هژمارەکا زۆر ژ هەلبەستێن وی ب دەنگێ سترانبێژێن بەهدینی و سۆرانی بووینە ستران و جهێ خۆ د ناڤ دلێ گوهداران دا کریە، خودان خامەکێ خورت و چالاک بوویە و شیایە شوین تبلێن خۆ د ناڤ ئەدەبیاتا کوردی دا بهێلیت نەمر و دیار، هەروەسا شیایە ل زۆربەیا سەردەمان و نەخاسمە ل سەردەمێ بەڕەڤانی و شۆڕەشێن کوردی شوین تبلێن خۆ دیاربکەت و ل گۆڕەپانا ئەدەبی خۆ بسەلمینیت و ب خامەیێ خۆ خزمەتا گەل و وەلاتێ خۆ بکەت؛ چونکی پتریا هەلبەستڤان و مللەتان ژی هەر ب رێکا هەلبەستێ یێن شیاین ڕەوشەنبیری و شارستانیەتا خۆ بنڤیسن و بۆ جیهانێ ژی دیاربکەن.

ناڤێ دروست یێ هۆزانڤانی (هاشم عەلی عەزیز)ە، ل سالا (١٩٦٩)ێ ل گوندێ (هنێش) یا سەر ب دەڤەرا ڕێکان ڤە هاتیە سەر دونیایێ، ل سالا (١٩٨٨) پەیمانگەها تەکنیکی ل باژێرێ مووسل ب دووماهیک ئینایە، ژبەر نەخۆشیێ کۆلیژا (ماف) نەشیا ب دووماهیک بینیت و دهێلیت، ل سالا (١٩٩٢) دبیتە پەیامنێرێ دەنگێ کوردستانا ئیراقێ ل نڤیسینگەها هەولێرێ، ل سالا (١٩٩٢-١٩٩٣) ل ڕۆژنامەیا (برایەتی) کارکریە، دیسان ل سالا (١٩٩٤- ١٩٩٨) ل ڕۆژنامەیا (یەکگرتوو) کارکریە، ئەندام بوویە ل (ئێکەتیا نڤیسەرێن کورد)، هەروەسا ئەندام بوویە ل (سەندیکایا ڕۆژنامەڤانێن کوردستانێ). ل سالا (١٩٧٨) بەرهەمێن خۆ بەلاڤکرینە و ئێکەمین بەرهەمێ خۆ ل کۆڤارا (کاروان) بەلاڤکربوو، پاشی                    ل پتریا ڕۆژنامە و کۆڤارێن دیتر دا بابەتێن خۆ یێن ئەدەبی و ڕەخنەیی بەلاڤکرینە، ژبلی بابەتێن ئەدەبی چەندین بابەتێن دیتر یێن کۆمەلایەتی ژی بەلاڤکرینە و هەروەسا ل هندەک ڕۆژنامە و کۆڤاران دا گووشەیێن تایبەت هەبووینە و ئەو بابەتێن گرێدای جڤاکی تێدا بەلاڤدکرن، دو دیوانێن هەلبەستان چاپکرینە، کو ئێک ژ وان کۆمەکا هۆزانانە بۆ زاڕۆکان و یا دیتر ژی دیوانەکە ب ناڤێ (رۆناهی) کو هەژمارەکا هەلبەستێن وی یێن جۆراوجۆرن. پتر ژ (١٠٠) هۆزانێن وی بووینە ستران، پشتی ل سالا (٢٠٠٠) تووشی نەخۆشیا (ئێم ئێس) فەلەج دبیت ل مال دا دمینیت. و ل سالا (٢٠٠٦) دبیتە خودانێ ئیمتیازا کۆڤارا (نیوستی)، پشتی هەڤڕکییەکا دژوار دگەل نەخۆشیا خۆ کری ل (٥ی خزیرانا ٢٠٢١) دلێ مەزنێ هۆزانڤان هاشم ڕێکانی ژ لێدانێ رادوەستیت و خاترا خۆ ژ ڤێ دونیایێ دخوازیت و وەغەرا دووماهیێ دکەت و ل گۆڕستانا گریلاند ل هەولێرێ دهێتە ڤەشارتن.

  

هەستا نەتەوەیی د ناڤ هۆزانێن ڕێکانی دا

ژبەرکو وەلاتێ مە گەلەک جاران یا کەڤتیە و دکەڤیتە د ناڤ شەڕێن نەیاران دا و مللەتێ مە یێ کورد ژ دەربەدەری و کیمیاباران و سێدارەدان و ستەمێ ژ لایێ دوژمنێن کورد و کوردستانێ ڤە بێ بەهر نەبوویە و بەردەوام نەحەزێن مە یا ڤیای و دڤێت ئەم ل سەر نەخشەیێ ژیانێ نەمینین، ژبەر هندێ هەمی پێکولا دکەن، کو مە نەهێلن و ژ ناڤ ببەن، لەوڕا هاشم ڕێکانی ژی وەکی پتریا هۆزانڤانێن کورد ڤیانا وی بۆ وەلات و گەلێ وی ئەو هاندایە، کو دەست بدەتە خامەیێ خۆ و ل ڤان سەردەمان دا مللەتێ خۆ نەهێلیتە ب تنێ و هەر چو نەبیت ب پەیڤێن خۆ دەربڕین و ڤیانا خۆ بۆ گەل و وەلاتێ خۆ دیار بکەت و پشتەڤانییا مللەتێ خۆ بکەت و خەمساریێ نەکەت هەر ژبەر هندێ هەلبەستێن بەڕەڤانی و وەلاتپەروەریێ دنڤیسیت و حەز کریە ب ڤان هەلبەستێن خۆ گەلێ خۆ ژ پیلانێن نەیاران هشیار بکەت و خزمەتەکێ پێشکێشی وەلاتێ خۆ بکەت، ئەگەر ئەم سەحکەینە ناڤەڕۆکا هەلبەستێن وی دێ بینین کو ڕەنگڤەدانا هەستا نەتەوەیی یا زاڵە و جهێ خۆ کریە.

ئەڤێن ل خوارێ ژی چەند نموونەیەکن ل دۆر ڕەنگڤەدانا هەستا نەتەوەیی د ناڤ هۆزانێن هاشم ڕێکانی دا:

(دێ کەم گری)

دەمێ زۆزانی دهێنەڤە ژ زۆزانان و کەڤنە گوند لێ وێرانە بیت

دەمێ ئێڤارەکا درەنگ پەز دهێتەڤە یێ بێ خودان و شڤانێ ژار لێ بەرزە بیت

دەمێ کاروانی دهێنەڤە ژ کاروانی و سەرکاروانی د گەل دا نەبیت

دێ کەم گری و کەمە هەوار چەند من هەین و تاقەت هەبیت

بۆ وێ کۆچک و وێ دیوانێ، وێ دێرانە کوردستانێ یا بارزانی تێدا نەبیت

دێ کەم گری و دێ گریا وە ژی ئینم

نەهەق نیمە ب گرینا خۆ خڕ کوردستانێ بگرینم

چما چاوا ل ڤێ کوردستانا ئازاد، داخوازکەرێ ئازادیێ ئەز نابینم، یێ نابینم

دێ کەم گری، ژ بۆ ئەڤیندارەک مەزن دکەم گری

نە ژ بۆ فەرهاد و نە ژ بۆ سیامەند، نە مەمۆیێ زنجیرکری

ژ بۆ ئاشق و ئەڤیندارێن کوردستانێ، ڤێ خاتوین و ئەڤێ خانێ

من تازیە و دێ کەم گری

هەی مالا من

تم ژیێ خۆ ب ئەڤینا وێ، تێدا بری و چووی و مری

گەردەنا وێ ب ئازادی ماچی نەکری

دێ کەم گری و گرینا من هەر و هەرە

نە ژبەر دایە و نە ژبەر بابە و نە ژ بەر سینگ و بەرێ زەرە

گرینا من ئێک برنۆیە و ئێک دەمانجە و ئێک خەنجەرە

سێزدە سالە ب دیواری ڤە ناڤێ بارزانی ل سەرە

دێ کەم گری بۆ وێ ڕۆژا ئاڤابووی و جارەکا دی نەهەلات ڤە

بۆ پێشمەرگێ ژ وەلاتی مشەختبووی و دگەل هەڤالا نەزڤری ڤە

ئەز دێ کەم گری میرێ منۆ، بەلێ پێ بگڕنژە و پێ بکەنە

مزگینیێن مەزن مەزن من ڤێ هەنە

مزگین ل تە تەڤ کوردستان ئەڤرۆکە نێ پێشمەرگەنە

مزگین ل تە سەرێ رێ و رێبازا تە پێشمەرگەنە

بوچی هندە تێناگەهی؟ بۆ کێ دبێژم؟

ئەزمانێ من ب تەڤە بوو بەر

کلۆخێ تە چ تێدایە هەی هشکەسەر

هەتا شیرەتەکێ ل تە دکەم

دەهـ ژ گوهێ دی خۆ دهاڤێن دەر

هەتا کەنگی ئەز دێ بێژم

تو دێ ڕێژی و پێڤە چییە سەر

بۆ تە دبێژم بۆچی هندە تێناگەهی

ئەز بچویک بووم و تو مەزن

ڤا مەزن بووم و تو بووی بچویک

پێ ناگەهی و تێناگەهی هەتا کەنگی

هەتا کەنگی دوژمن دۆست و دۆست دۆژمنی

دل دگەل وانا و دەڤ دگەل منی

بۆچی هندە تێناگەهی؟ ڤان و وان ژێک ناڤاڤێری؟!

یا ژ تە وەرە هەمی ڕێ دچنە ئاشی؟!

 یڤە پاژۆی، گەنمێ خۆ دێ ل وێرێ هێری

ئەڤە تۆ هندە گێژ و هێڕی

ئان ژی هندی ژ خۆ یا تێری

بۆچی هندە تێناگەهی؟

ئەڤ تە خێرە گوهبدێرە بۆ تە دبێژم

گەلەک دار دهێن سۆتن

کێم ژ وان رۆنیکەرن

یێن دی هەمی دیکێلی نە

گەلەک بویک دچنە بن پەرییا

کێم ژ وانا سەرهیزارن

ئەوێن دیکە بێ هیزار و بێ خێلی نە

گەلەک کانی یێ ل گوندێ مە

ئێک ب تنێ تێت ڤەخوارن

یێن دی هەمی دشێلی نە، تژی گلێش و زێلی نە

بۆچی هندە تێناگەهی؟ ئەڤە بۆ تە چ دهژمێرم؟

گویز و ئێکن ئان تسبیحێن سەد و ئێکن

بەسە ئێدی تێبگەهە هەر پێنج تل نە هندی ئێکن

هەمی ڕێ نەراستە ڕێکن

تە های ژ خۆ بیت توخمێ هەوە و یێ وانا نە ژێکن

ژ کەڤن دا لێک دکینن، هوین دێ چینن

ئەو دێ ژێکەن.. ئەو دێ ژێکەن.

دیسان ل هەلبەستەکا دیتر یا بناڤێ (گەلۆ) گازندەیا ژ مللەتی دکەت، کو بەردەوام ئەو یێ ڕێکا ڕاست و دروست بۆ دبێژیت و ددانیت، لێ کەس گوهداریێ بۆ ناکەت و خۆ ژ ڕێکێ ددەنە پاش و ددەتە دیارکرن، کو گۆتنێن من بۆ هەوە زێڕ و گەوهەرن بەس پا کەس بهایێ وان گۆتنان نزانیت و گرنگیێ پێنادەت و دبێژیت ئەز رێکا دروست باش دزانم بەس پا کەس ناچیتە وێ ڕێکێ و دبێژیت ئەڤە چیرۆکا منە دگەل وان، کو بەردەوام ئەو یێ رێیا ڕاست بۆ ددەتە دیارکرن، لێ ئەو هەر یێ ل کۆرە ڕێکا دچن، لەو ناگەهنە هیڤی و ئارەزوویێن خۆ.

(گەلۆ)

ما بۆ چییە؟ هەر دبێژم نێ کەسێ گوهـ نادەت ئیرۆ

هەر چ ڕێیا بۆ ددانم، ئەو دێ خۆ لێ لادەت ئیرۆ

گۆتنێت من زێڕ و گەوهەرن، لێ کەس چ پێ نادەت ئیرۆ

*****

ئەز ڕێ یا راست چاک دزانم، لێ کەسەک ناچیتێ چما

ئەڤ کاروانێ راستە ژینێ، کەسەک ناگەهیتێ چما

بۆ خاری و خرابیێ ئەو هەر دێ زڤڕیتێ چما

*****

ئەڤ چیرۆکا من دگەل وانا نەبەس یا ئەڤ سالە گەلۆ

ژ زاڕۆکی ئەز بۆ دبێژم ئەڤرۆ بوویمە کالە گەلۆ

قەد نەگۆتن تو چ دبێژی ئەڤ چ گالە گالە گەلۆ

*****

وان ڕێیا خۆ ل من لادا بەرێ خۆ وەرگێڕا گەلۆ

من هەر گۆت و کرە گازی کەسێ گوهـ نەدێرا گەلۆ

نزانم کا ژ نەزانی یان ژی کەس نەوێرا گەلۆ.

 

هەروەسا د هەلبەستەکا خۆ یا دیتر دا ب ناڤێ (خەلات) بەحسی جوانییا کوردستانێ و ئەو ستەما ژ لایێ نەیاران ڤە ب سەری هاتی دکەت و ب جوانترین شێوە سالۆخ ددەت و دبێژیت:

 

ل ڤیستەڤاڵەک جیهانی

هەمی چاڤ جان

گازی کرن

دا بهێنە خەلاتکرن

لێ چاڤە جوانێت جانا من

ب ڕێکیڤە هاتنە دزین و.. برن

ئەوان برن

وی دەمێ گەهشتی وێرێ

پێکڤە ڕابوون

پێشڤە ڕابوون

پێکڤە وا کڕنوش بۆ برن

بڕیار دا وی ڤیستەڤالێ

بناڤێ جوانترین بێ چاڤ

ئەڤ کچە بێت خەلاتکرن

ژێ پرسین: «چ قیزەک جوانی! ژ کیڤە هاتی؟

ژ کیژ وەلاتی؟

ژ کیژ دەڤەرا دویرا بێ ناڤ و نیشانی؟

بۆچ بێ ناڤی؟

بۆچ بێ چاڤی؟

بۆچی تو یا بێ خودانی؟

کرە هەوار و گۆتە وان

«من نانیاسن؟! کوردستانم

دایکا ملیۆن شەهیدانم!

نێ ئەز دایکا

هەڵەبچە و بەهدینان و خڕ وارێ کیمیابارانم!

بەلێ ل دەستێ زالمانم..

لەو بێ ناڤ و..

دەست و چاڤ و..

بێ زمانم.. بێ زمانم!