ئیزابێلا لوسی بێرد (Isabella Bird)، کو پشتی ژیانا هەڤژینیێ پێکئینای ناڤێ خوە کربوو (ئیزابێلا بیشاپ)، ل 15/10/1831 ل دەڤەرا (یۆرکشەر) ل باکوورێ بریتانیا هاتبوو سەر دنیایێ. ئەو گەڕیدە، نڤیسەر، وێنەگر و سروشتناسا بریتانییا چەرخێ نۆزدێ زایینی بوو. ئیزابێلا ل سالا 1854ێ ژ ئسکوتلەندا چوو ئەمریکا و پاشی رێکا خوە گوهارت بەرەڤ ئوسترالیا، کوریا، چین، تبت، هندستان، ئیران، کوردستان و ئیراقێ و سەفەرێن وێ یێن دوماهیێ ژی ل مەغربێ بوون دناڤ مللەتێ بەربەر دا. وێ د ماوێ ژیانا خوە دا ل ڤان وەلاتان، هەر زانیارییەک، کو لسەر وان وەلاتان و مللەتێن وان کۆم کربن، ب دەق و وێنە و نەخشە ڤە یێن د پەرتووکێن خوە دا بەحس کرین، کو دو ژ وان ل سەر کورد و کوردستانێ نە و ئەو ژی ئەڤەنە: (The Shadow of the Kurd. Contemporary Review, May 1891) و (Journeys in Persia and Kurdistan. London, 1893).

ئیزابێلایێ د پەرتووکا خوە، یان هەمان سەفەرنامەیا خوە (Journeys in Persia and Kurdistan) دا بەحسێ سەفەرا خوە یا دژوارا زڤستان و بهارا 1890ێ دکەت دەمێ ژ بەغدا بەرەڤ تەهرانێ و کوردستانێ هاتی و ب زمانەکێ رەوان و پڕی مرۆڤایەتی، هەر تشتەک کو لدۆر مللەتێ کورد دیتبت یێ تۆمار کری، بۆ نموونە وێ بەحسێ رەوشا خرابا مەسیحیێن کوردستانێ ل ژێر دەستێ دەولەتا ئۆسمانی یا کری و گەلەک ب جوانی سالۆخێن دیمەنێن کوردستانێ، بازار و نژیارییا کوردستانێ، کەلتۆر و داب و نەریت و جل و بەرگێن کوردان یێن کرین و یا تەکەز کری، کو د دێرزەمان دا وان شێوازێن جلکێن خوە، ل دویڤ ژینگەها خوە یا چیایی و کویستانی یێن چێکرین. هەروەسا وێ گەلەک پەسنا کوردان یا کری، کو ئەو(ب تایبەتی خەلکێ گوندێن کوردستانێ) رێزێ ل مێهڤانان دگرن و ب گەرمی و ب دلۆڤانی سەرەدەریێ دگەل مێهڤانێن خوە دکەن. دیسان وێ ئاماژە یا ب پێکهاتێ هۆزایەتییا مللەتێ کورد و سەربەخۆییا رێژەییا جڤاکێ کوردی کری، و هندەک ئاخفتن و سەرهاتی ژی یێن ژ ماقویل و سەرۆکهۆزێن کوردان ڤەگوهاستین، کو وێ بخوە د دانوستاندنێن خوە دا یێن ژ وان بهیستین.

بێرد ل ٧/10/1904و د ژیێ (٧٣) سالیێ دا، بەری ژ سەفەرێ ڤەگەڕتە وەلاتێ خوە، چوو بەر دلۆڤانییا خودێ، لێ پاشی کەلەخێ وێ هاتە ڤەگوهاستن بۆ ئسکۆتلەندا و ل پایتەخێ ڤی وەلاتی (ئێدینبەرە) هاتە ڤەشارتن.