گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
وەرگێڕان: هزرڤان
کورتییەک پێزانینان ل سەر ئبن سینایی و کارێن وی:
ئەگەر ئەم ل سەر بوارێ هزرێ ب ئاخڤین، دو قووناخێن دیرۆکی هەنە: یا بەری ئبن سینایی، ئۆ یا پشتی وی. ژ بەر کو ئەو پشکداریێن وی د بهاڤێ فەلسەفێ و میتافیزیکێ دا ژ یێن بەری وی پترن، ئەو جهێ شانازی و سەرسورمانا یێن پشتی خوە بوو.
دەما ئەم دبێژین بەری وی، ئەڤە هەمی فەیلەسۆفێن گریکا کەڤنار، هەتا فەیلەسۆفێن سەردەما ئیسلامی ڤەدگریت.
ئەگەر ئەم ل سەر بوارێ هزرێ ب ئاخڤین، دو قووناخێن دیرۆکی هەنە: یا بەری ئبن سینایی، ئۆ یا پشتی وی. ژ بەر کو ئەو پشکداریێن وی د بهاڤێ فەلسەفێ و میتافیزیکێ دا ژ یێن بەری وی پترن، ئەو جهێ شانازی و سەرسورمانا یێن پشتی خوە بوو.
دەما ئەم دبێژین بەری وی، ئەڤە هەمی فەیلەسۆفێن گریکا کەڤنار، هەتا فەیلەسۆفێن سەردەما ئیسلامی ڤەدگریت.
پەرتۆکێن ئبن سینایی
ئەم یێ باسێ شارستانییا ئیسلامی، د گراڤیترین ژێهاتیبوونا وێ دا دکین، ل دەمێ، کو فەلسەفە د هاتە ڤەکۆلین و خواندن، وەکی ئەڤرۆ ب حەرام و گاوربوون نە د هاتە هژمارتن.
ئەگەر ئەم ل سەر نۆژداریێ ب ئاخڤین، پەرتۆکا ئبن سینایی؛ یاسا یا نۆژداری یێ، ئەوا ب پێنج بەرگان دەرکەتی، هەتا چەرخێ هەژدێ ژێدەرێ پشتپێگرێدانێ یێ خواندنگەهێن رۆژهلاتی و رۆژاڤایی بوو.
چونکو ئەو کورشەبوونا (تراکم) زانستێن نۆژداری یێن تەڤا چەرخێن بۆری، هەتا وی سەردەمی بوو. هەرچەندە د سەر ناڤدارییا وی د بهاڤێ نۆژداری یێ را، گەلەک هەڤرکییا هشی (ئەقلی) پەیدا نەبوو.
بەلێ، فەلسەفە ژ بۆ وی سەربۆرا هەری دژوار بوو، ئەوا پترییا چاخێ وی بۆ خوە بری.
ئەو ب هژمارا زۆرا پەرتۆکێن خوە بەرنیاسە، ئەوێن ژ چارسەدان دبۆرن، لێ مخابن ژ بلی دوسەد و پێنجییان پێڤەتر نە گەهشتنە مە.
ئەرێ رۆلێ ئبن سینایی چییە و چ پێشکێشکرییە، داکو د بهاڤێ فەلسەفێ دا خالا ڤەگوهاستنێ ببیت؟
پەیدابوونا وی
بابێ عەلی، ئەلحەسەن کورێ عەبدولایێ کورێ ئەلحەسەنێ کورێ عەلی ئبن سینایە، ژ بنیات فارسە و ل گوندێ ئافشانەیێ، ل نێزیک بوخارێ ژ دایک بوویە. ل وێ دەما دەولوتا سامانی دەستهلاتداری دکر. ل وی سەردەمی، بوخارێ د بهاڤێن فقهێ و زانستێ زمانی و شرۆڤا قورئانێ دا، هەڤرکییا بەغدا دکر، ژ بۆ پێگەهشتنا زانایان ژینگەهەکا گونجای بوو.
بابێ وی د ناڤ دەولەتا سامانی دا خودان پلەیەک بلند بوو، ژ پەیکەڤێن کیشا (مەزهەبێ) ئیسماعیلی بوو، ئبن سینای د دەهسالی دا، قورئان ژ بەرکر، د شازدەسالی دا، فێری نۆژداری یێ بوو، د سەردەما خۆرتانییا خوە دا ل بەردەستێ هژمارەک زانایان فێری لۆژیک و بیرکاری و شەریعەتی بوو. ئەڤە هەمی بەری ئەو ب بیست سالی بگەهیت.
د ژی یێ هەژدەسالی دا، چارەسەرییا سولتانێ بوخارێ ژ نەخوەشیەکێ کر، نۆژدارێن وی سەردەمی نەدکارین وی چارە بکەن.
ژ پێخەمەت وێ چەندێ و رێزگرتن ژ بۆ کارێ وی یێ مەزن، سولتانی رێک پێدا بچیتە د پەرتووکخانا وی یا مەزن دا و زانینێ ل سەر هەمی زانستان وەرگریت و ئاسۆیێن هزرا وی بەرفرە ببن.
د ژی یێ بیست و ئێکسالی دا، ئێکەمین پەرتووکا وی ل سەر میتافیزیکێ و رەوشتان بەلاڤ بوو.
فەیلەسۆفێن پشتی وی، ژ ئۆلێن دی ژی پێکاریگەر بوون، ژ گرنگترین فەیلەسۆفێن چەرخێ دوازدێ: یێ موسلمان ئبن روشد و فەلە تۆماس ئەکوینان و جوهی مووسا بن مەیموون بوون.
ئەو خوە قەردارێن نڤێسینێن وی دبینن، ژ بەر ڤێ چەندێ پشتی وی؛ ئبن سینا ب خالا مەزنا ڤەگوهاستنا فەلسەفێ دهێتە هژمارتن.
کاریگەربوونا وی ب فارابی
سیهسالان ل پشتی مرنا فارابی، ئبن سینا ژ دایکبوویە، بەلێ ئەو گەلەک ژ پەرتووکێن وی فێربوویە، نەمازە د بوارێ فەلسەفا یۆنانی دا
چونکو بۆ ئبن سینایی، گەلەک ئاستەنگێن دژوار د تێگەهشتنا نڤێسینێن ئەرستۆیی و ئەفلاتۆنی دا هەبوون، ئەگەر وی هندەک ژ وەرگەر و تێبینی یێن فارابی د پەرتووکخانا سامانی دا نەدیتبان، دا ب ئێک جاری ڤی بهاڤی هێلیت.
جیهانا ئەڤرۆ، ب گەلەکێ قەردارێن فارابی نە، چونکو وی گرنگترین دەستنڤیسێن پێشیان وەرگەراندن، ئەگەر ئەو نەبا، دا هەمی هزرا گریکی هێتە ژ بیرکرن.
چەسپاندنا هەبوونا خوەدایی و سەرمەدییا گەردوونێ
هەموو ڤەکۆلەر د هەڤرانە، چ فەیلەسۆف بن یان ئیمام بن یان زانایێن ئۆلی بن ل هەڤ دکن، کو چ هەڤدژی دگەل ساخلەتێن خودایێ د دیتنان دا نینن.
ژ پێخەمەت وێ، هەر ئێک ژ وان سالۆخدانەک هەیە، هەول ددەت، هەڤگونجانا وێ؛ ئەوا د گەردوونێ و هەبوونێ دا هەیی، د گەل ئەوا د قورئانێ و سەرپێهاتییا پێخەمبەراتییێ دا بکەت.
بزاڤا ئبن سینایی بۆ چەسپاندنا هەبوونا ئافرینەری، تەمامکرنا هزرێن هژمارەک مەزن ژ هزرمەندێن موسلمان و نە موسلمان بوو.
د ڤی بواری دا، ئەو نە ئێکەمین بوو و نە ژی یێ داوی یێ بوو، وی هەولدایە بۆ راکێشانا خواندەڤانی، کو لۆژیکی ب کاربینیت و بەلگەیێن هشی ب کارئیناینە، بەلگەیێن وی ل دۆر گەوهەرێ تشتان بوون، گەوهەر بۆ سەر سێ پشکان پارڤەکری یە.
نابیت پەیدا ببیت
مینا چارگۆشا گورۆڤڕ، ئەو کارەک کرێتە و دشیان دا نینە لۆژیک وێ پەسند بکەت.
مەرجدار ب فاکتەرێن دی
ئەو هەمی زیندەوەرن، بۆ نموونە، چەندەکێ هزرا خوە ل خوە بکە؛ تو ژ کویڤەهاتی، هەلبەت ب هەڤژینییا دایبابێن تە، بەلێ دایبابێن تە ژ کویڤە هاتن، بەرسڤا دیارە ژ هەڤژینییا بابکالکێن تە.
ئەها هۆسا؛ رێڤشت ل پەیهەڤ دهێن، هەتا دگەهیت مرۆڤێ ئێکێ، ئەوێ هەمی مرۆڤ ژ دویندەها وی پەیدابوین. ژ بەر کو ئەگەر تو هزر بکەی، باب و باپیر ئێک ل دویڤ ئێکی یا بێ دوماهییە، ئەڤە هزرەک لۆژیکی نینە، هەر دڤێت ئەم ژ بۆ مرۆڤێ ئێکەمین ڤەگەرین.
کا ئادەم ژ کویڤە هات؟ دڤێت ئافرینەرەک ژ بۆ وی هەبیت.
پسیارەک دی، تەماشەیی تەلەفۆنا خوە بکە و هزرا خوە ل کێ ئەو چێکرییە بکە، دبیت ئەو مرۆڤەک یان رۆبۆتەک بیت، بەلێ کێ ئەڤ رۆبۆتە چێکرییە؟ مسۆگەر ئەو مرۆڤە، پا مرۆڤ ژ کویڤە هاتییە؟ ژ هەڤژینییا دەیبابێن خوە. ئۆ هۆسا.
گەر تو هەمی تشتێ ل سەر ڤی ئەردی و ڤێ گەردوونێ بگری، چ پێنەڤێت زنجیرەکا هۆکاران هەیە، ئەو ل خالەکا دیارکری دراوەستیت، پێنەڤێت ئەو ژ دەرڤەی ڤی سیستەمییە و ئەوی ئەڤە هەمی چێکرییە.
ل نک ئبن سینای، زنجیرا بێدوماهی نەیا پەسندە، ب درێژی ل سەر هزرا پێتڤیبوونا هەبوونا فاکتەرێ دەرڤە راوەستییایە، ئەڤە هەمی ئافراندەیێن پێدڤی ب هەبوونێ دکەت ڤەدگریت و ئەڤ ساخلەتە ل سەر ئافرینەری (چێکەری) نینە.
هەمی تشت بۆ وی ڤەدگەرن و ل ڤێرە بۆ مە ساخلەتێن خودایێ مەزن ژ هێز و زانین و شیانێ شرۆڤە دکەت، ئەڤە هزرا وییە ل سەر کەرستەی.
خۆسەر
ئانکو نە پێدڤی ب کەسەکی وی درست بکەت.
بەلێ بۆچوونا وی ل سەر دەمی، وی هزر دکر دەمی ژ خالەکێ دەستپێنەکرییە، بەلێ ئەو یێ سەرمەدییە، چونکی خودا بێ دوماهیک و بەراهیکە، دڤێت حەزکرنا وی ژی هوسا بیت.
دبیت وی حەزکرییە گەردوون هەبیت، پێنەڤێت دێ مینا حەزکرنا وی یا سەرمەدی بیت، ئەگەر نە؛ دێ چ هزرا خودای گوهۆڕیت، دا ل دەمەک دیارکری گەردوونێ ئاڤا بکەت.
ئەگەر هاتو ئەو کێلیک یا هەڕەمەکی (بێپلان) بیت، هەلبەت دێ چێکرنا گەردوونێ پووچگەری بیت، دێ هشمەندییا خودایێ مەزن د بابەتی دا ل کویڤە بیت، چونکو پێدڤییە ل بەرچاڤ بێتە وەرگرتن، کو هەبوونا چ فاکتەرێن دەرەکی نینە، چونکو ژ بلی نەبوونێ تشتەک نینە.
ئەڤ ئاریشا هزری و هەڤدژیان ئاستەنگەکا مەزن بوو، چ هزرمەند نکارینە چارەسەر بکەن.
رازی دبێژیت؛ تنێ دین بەڕەدای کاران دکەن، ئبن سینای گۆتییە؛ سالۆخدانا گەردوونێ ب ڤی ئاوای ساخلەتا خودای د پەیداکرنێ دا ناهێلیت.
رەوان- مێرێ فرندە
ژ بۆ هەولا چەسپاندنێ، کۆ رەوان ژ جەستەی یا جودایە، ئبن سینای ئەڤ سەربۆرا هزری ژ بۆ پشتەڤانییا بیردۆزا ئەرستۆی ئینایە.
مگرتی خودای د کێلیکەکێ دا مرۆڤ گەهشتی و درست ژ نەبوونێ ئافراندییە، ئەڤ مرۆڤە د قۆناغا زارۆکی یێ دا دەرباز نەبوویە، هەما د چرکەیا ئێکێ دا یێ مەزن بوو.
مگرتی ئالیێن وی د ڤەکری بوون، بێی ئێک ژ وان ب یێ دی بکەڤیت، داکو چ هایداریێن هەستەوەری پەیدا نەبن.
مگرتی چ رۆناهی نینن بچنە د چاڤێن وی دا، هەر وەسا چ دەنگ ل دۆر نینن کارتێکرنێ لێ بکەن، ب رامانەک دی، هەر پێنج هەستەوەرێن وی کار ناکن، هەلبەت تشتەک ل بیرا وی نابت، چونکو ژییێ وی ژ چەند چرکەیا پتر نینە.
ئەڤ مرۆڤە دشێت د ڤی چاخی دا چ بزانیت؟
ل دویڤ بۆچوونا ئبن سینای، ئەو دێ هەست ب خوە کەت، چونکی هش د پێکهاتێ مرۆڤی دا رەگەزێ سەرەکییە و ئەو نەیێ کەرستییە.
ئەڤ سەربۆرا نەمازەیا ئبن سینای، پێنگاڤەکە ژ بۆ نەهشتنا هزرا ئەرستۆی و فەیلەسۆفێن گریکی ل دۆر هشا گەردوونێ کەرستەی و نەبوونا تشتەکی رەوانی ل سەر گەوهەرێ مرۆڤی.
د سەر هندێ را ئەڤ سەربۆرا هزری گەلەکێ نا چەسپینیت، لێ ئەو بزاڤەکە ژ بۆ دانانا مگرتیان، ل سەر ڤەدەرکرنا جەستەی ژ رەوانێ. چونکی هەستپێکرن ب هەبوونا خوە ژ بەری هەستپێکرنا ب هەبوونا کەرستەی دهێت.
د ڤێ سەردەما نوو دا، ئەڤ هزرا ئبن سینای ب ئالاڤێ هزرکرنێ دهێتە هژمارتن، پێدڤییە ب کێمی ل ئالیێ مادی یێ تشتان نەهێتە نێراندن، بەلێ رەهەندێ هزرکرنێ بەرفرهە بکن.
هزر دکم ئبن سینای گەلەک ژ بیردۆزا بسەرداچوون (الفیض) یا فارابی و پێشی یێ وی ئەفلاتۆنی وەرگرتییە.
ئەز هزر دکم، هەلبەت ئەز یێ هەیم.
مسۆگەرە، دبت گۆتنا رێنیێ دیکارتی بینیت بیرا مە؛ ئەز یێ هزر دکم، هەلبەت ئەز یێ هەیم و ئالیێن هەڤمیناک د ناڤبەرا هەردو هزران دا هەنە، هەر ئێک ژ وان هەول ددەت ئارێشێن ژ هەڤجودا چارە بکەت.
ئبن سینای ڤیایە هەبوونا ناڤبڕا جوداکرنا ل ناڤبەرا (مادی) کەرستەیی و نە کەرستەیی دیار بکەت، بەلێ دیکارتی هەولدایە گومانا ژ هەبوونێ راکەت.
ب کورتی، ئبن سینای ڤیایە دوئالیزما رەوانی و کەرستەی ب چەسپینیت، بەلێ دیکارتی ڤیایە دوئالیزما هشی و جەستەی ب چەسپینیت. لێ بەلێ چ گومان تێدا نینە، کو دیکارتی سرۆشا دانانا بیردۆزا خوە ژ هزرا ئبن سینای وەرگرتییە.
جوداهی ل ناڤبەرا ئبن سینای و فارابی
هەلبەت دو کەس نینن ل سەر هەر تشتی ل هەڤ بکن، ئەڤە ل سەر فەیلەسۆفان ژی دبیت، چونکو بینیاتێ هزرا فارابی ل سەر فەلسەفا رەوشتی بوو، بەلێ ئبن سینا ب رەنگەکی سەرەکی ل میتافیزیکێ دگەڕییا.
فارابی هزر دکر بنیاتێ زانینا زانستی ژ هشی پەیدا دبیت. بەلێ ئبن سینای هزر دکر دین بنیاتە.
هەردوکان هزرا ڤاڤارتنا زانستان ژ مامۆستایێ ئێکەمین ئەرستۆی وەرگرتییە، ئەوی زانست بۆ بیردۆزی و کریاری و دەرۆنی ڤاڤارتییە، کریار ژی بۆ رەوشتی و رامیاری و ناڤمالی پارڤەکرییە.
ژ بەر کو هەر ئێک ژ فارابی و ئبن سینای ڤاڤارتنێن خوە هەبوون، ئەوە یا ژ دیتنێن وانێن جودا بۆ کەتواری دهێت.
فارابی زانین بۆ رەوشت و رامیاری و فەقهێ و زانستێ ئاخڤتنێ پارڤەکرییە.
بەلێ سەبارەت ئبن سینای، کو پارڤەکرنا وی: رێڤەبرنا دەرۆنی و رێڤەبرنا مالێ و رێڤەبرانا باژێران، یا دوماهی یێ ل سەر دو پشکانە، ئێک گرێدای سەروەری و دەستهلاتێ و یا دی گرێدای پەیامبەری و رێسایێ پارڤەکرییە.
فارابی خوە ژ تێکهەلکرنا فەقهێ و زانستێ ئاخڤتنێ دگەل فەلسەفێ و سیاسەتێ دوورکرییە، هەر وەسا رەوشت ب پشکەک جودا ژ دینی هژمارتییە، بەلێ ئبن سینای هزر دکر دین بنیاتێ فەلسەفێ و رەوشتییە.
فەلسەفە ل نک فارابی ژ هشێ ئاشۆپی و گەنگەشێ یان هەڤرکییا ئۆلی پەیدا دبیت، بەلێ سەبارەت ئبن سینای ژێدەرێ فەلسەفێ سیاسەتە، ئەو رەوشتی و خێزانی و شارستانییە.
هەرچەندە فارابی هزر دکر؛ مەرەم ژ هەمی زانستان پێگەهشتنا بەختەوەریێ یە، ل نک ئبن سینای مەرەمێن جودا هەبوون.
ئەوی ددیت؛ کو مەرەم ژ فەلسەفا تیۆری پێگەهشتنا راستیێ یە، بەلێ مەرەم ژ فەلسەفا زانستی پێگەهشتنا چاکیێ یە.
ئبن سینا و ئبن روشد
هەر چەندە ئەو هەردو پەیکەڤێن خواندنگەهەک هزری یا هەڤمیناکن، بەلێ ئەو د بابەتێن گرێدای هشی و رەوانێ دا ژ هەڤجودانە.
ژ بەر کو ئبن روشدی هزر دکر، کو هش هەڤمیناکن، چونکو ئەو ژ خودایە، ئەوی وی ب رێکا رەوانێ ژ مەرە هنارتی، ژ بەر ڤێ ئبن روشد دبینیت، کو زانین ژ نک خودای دگەهیتە مە.
جان تشتەکە نەیێ مرۆڤی ب خوەیە، بەروڤاژی جەستێ وی، ل دەمێ مرنا مرۆڤی جەستێ وی نامینیت، کو ئەو ئالیێ وی یێ کەساتییە، بەلێ جانێ وی دمینیت، چونکو ئەو نە یێ وییە.
زانین ل نک ئبن سینای
سەبارەت ڤێ ل نک ئبن سینای، کو زانین ژ راهاتنا ساخلەم پەیدا دبیت، ئەوا پێدڤی ب ئاستەکی ناسینا تێگەهشتنا ڤێ راهاتنێ هەیە. یا داوی یێ هەستەوەر وێ چڕ دکن، ئەوا وی ژ ئێشانێ ددەت پاش.
هەستەوەرن، یێن مرۆڤی پال ددن ژ ئێشانێ دویرکەڤیت، مرۆڤی بەرەڤ ئالیێن ژیانێ یێن خوەش ببن، ئەڤ هەستەوەرییە ل نک مرۆڤی و گیانەوەران هەیە، زێدەباری ڤێ هەستەوەریێ ئەم هۆشێ مرۆڤی دبینین، ئەوێ ل نک گیانەوەران نینە.
ئەڤ هۆشە هەستپێکەران دگەل هەستەوەریێ دکەتە ئێک، داکو ئاستێ داهاتی ژ قۆناغێن هشی بەرئەنجام بکەت ، ئەو هەڤبەرکرنە.
ل دەما مرۆڤ ب هەڤبەرکرنا تشتان رادبیت و پیڤەر دکەت و هزرێن خوەروو ژێ پەیدا دکەت، ئەڤ هەمی ئاستێن هە د بیردانکێ دا ب جهدبن و ئەو بلندترین ئاستە.
زانین ل نک ئبن روشدی
بەلێ ل نک ئبن روشدی بیردانک رەوانییە و نە یا هشییە، ئەو ژی ژ خودای دهێت.
یا ژ هەژییە، ل ڤێرە ئەم نیشان ب وێ هزرێ بکەین، ئەم ڤان پێزانینان ژ رەهەندەک دی وەردگرین، کو ئەو د ناڤ گرنگترین بیردۆزیێن ئەفلاتۆنی دابوون، کو ئەو بیردۆزییا هەڤمیناکە.
هزر دکەم ئبن روشدی د بیردۆزییا خوە دا ل سەر رەوانێ و بیردانکێ پشتبەستن ل سەر ئەفلاتۆنی کرییە.
بلندترین قووناغا زانینێ ل نک ئبن سینای، ئەوە بکاری ڤان هەمی ئاستێن هشی بکاربینی و پەیرەو بکەی، دا د خودای و د هەبوون و گەردوونێ بگەهی. ل نک ئبن سینای، ئەو مرۆڤێ هشێ خوە ب کار نەئینیت، ئەو یێ ژ خودای دوورە، پەرستن تنێ تێرا نینن بۆ گەهشتنا باوەرییا ب راستیێ، پەیوەندییا ب درستی هشمەندییە.
بەلێ ل نک ئبن روشدی، ئەو هزر دکەت؛ کو پەیوەندی ل ناڤبەرا مرۆڤی و خودای یا رەوانییە، ئەوە یێ پێزانین و تێگەهشتنێ بۆ مە دهنێریت، پاشی باوەریپێبوونێ (ئیمانێ) بۆ مە دهنێرت.
ئەفلاتۆنی یان ئەرستۆیی
ژ بەر کو ڤاڤارتنا زانایان دکەڤیتە د ناڤبەرا پراکتیکی و بیردۆزی یێ دا، کو ئەفلاتۆن ژ مەزنترین هزرمەندێن خوڕی (التجرید) بوو، بەلێ شاگردێ وی ئەرستۆ بەروڤاژی وی ژ ئالیێ زانستی ڤە ل بابەتان دنێڕی.
ب رەنگەک گشتی ئەڤە ڤاڤارتنا ڤان هەرسێکایە ب گۆرەی پیڤەرێ ئەفلاتۆنی و ئەرستۆی د ناڤبەرا هزرا پراکتیکی و یا بیردۆزی دا.
کو ئبن سینا ژ هەمیان پتر هەڤسەنگتر بوو، بەلێ فارابی پتر کارتێکرنا هزرا ئەفلاتۆنی ل سەر بوو، سەبارەت ئبن روشدی، دیتنا وی بۆ هەر تشتی پراکتیکییە و دچیتە د ناڤ هزرا ئەرستۆی دا.
رەخنەیێن ل دژی ئبن سینای
نێڕینا وی ل دۆر پەیدابوونا گەردوونێ و هەبوونێ، گەلەک نیشانێن سەرسورمانێ ل سەر وەکهەڤییا سالۆخدانا، د گەل ئەوا د قورئانا پیرۆز دا هاتی پەیداکرن، وی ژی مینا فەیلەسۆفێن دی تەکەزی ل سەر سەرمەدییا گەردوونێ کر، ئانکو وێ دەستپێک و دوماهیک نینن.
ئێک ژ دژوارترین رەخنەگرێن وی ئیمامێ خەزالی بوو، ئەوێ پەرتووکا هەلوەشیانا فەیلەسۆفان بەلاڤکری، پێدڤییە ئەم تشتەکی بزانین، ئەوە وی رەخنەیا ئبن سینای د هندەک خالان دا کرییە و فەلسەفە ب هەمیڤە رەد نەکرییە.
ئەو ژ ئالیگرێن ڤەکۆلینا لۆژیکی بوو و دژاتییا تشتەک ئبن سینای گۆتی نەکرییە
دژاتییا خەزالی تنێ د سێ خالان دا بوو:
سەرمەدیبوونا گەردوونێ
بەری نها مە ل سەر ئاریشا ئبن سینای، ل سەر سالۆخدانا حەزکرنا خودای د ئافراندنێ دا ئاخڤی بوو، خەزالی گۆتبوو هەر چەوا بیت، ژ بەر کو خالەک دیار د ئافراندنێ دا هەیە، چونکو خودا د حەزکرنا خوە دا یێ ئازادە.
هزرا خوە د کەسەکی دا بکە، د هەلبژاتنا قەسپەکێ ژ دوا ب هەلبژێریت، دێ ئێکێ ژێگریت، وەکی ژ بۆ مرۆڤی ئازادییا حەزکرنێ هەیە، پێنەڤێت بۆ خودایی ئازادیەک هێژاتر هەیە.
نەهایداربوونا تشتێن بچویک، بەلێ زانینا تشتێ گرنگ ب تنێ.
سەرا ڤێ بۆچوونێ خەزالی ئبن سینا گاور (کافر) کر.
زیندیبوونا رۆژا رابوونێ؛ تنێ ژ بۆ جانییە و جەستەی ناڤەگریت.
بەلێ سەبارەت سەردەما مە یا نها، رەخنەیا نەباوەرداران ل سەر ئبن سینای د سالۆخدانا وی یا گەردوونی دا هەیە، ئەوە یا ب شاشییا لێکدانێ دهێتە ب ناڤکرن:
ئەوا دبێژیت، نە یا پێدڤییە سالخێن پرتان پشکداری سالخێن گشتی بن، دبیت پارچێن ئۆتومبێلێ د باش بن، بەلێ ئۆتومبێل لەکەدار (عەیبدار) دەرکەڤیت.
ئەها هۆسا کەرستە و هەسار، پشکەک ژ گەردوونێ نە، بەلێ مەرج نینە گەردوونێ هەمان ساخلەتێن پرتێن خوە هەبیت.
پهڕاوێز:
(*) بابەت ژ سایتێ (https://maktubes.com/) هاتییە وەرگرتن.
