گۆڤارا مەتین گۆڤارا مەتین
بەرهەڤکرن: هوشەنگ تاجر
هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا رۆژا ١٤/٥/٢٠٢٣ هاتنەکرن، د هەلبژارتنان دا بەرۆڤاژی پێشبینییا گەلەک ژ کۆمپانییێن راپرسییان، پارتییا ئەردۆغانی شییا جارەکا دی سەرکەفتنەکا مەزن تۆمار بکەت، بسپۆرێن کاروبارێن سیاسی وەسا دبینن، هەڤڕکییەکا مەزن د هەلبژارتنێن ڤێجارێ دا، د ناڤبەرا دەستهەلاتێ و پارتییێن ئۆپۆزسیۆنێ دا هەبوو، لێ پارتییێن ئۆپۆزسیۆنێ چ بەرنامەکا وەسا نەبوون دا بشێن کاریگەرییێ ل دەنگێ وەڵاتییان بکەن، ل باکوورێ کوردستانێ ژی پارتییا چەپ یا کەسک ل سەر ناڤێ هەدەپێ پشکداری د هەلبژارتنان دا کربوو، رێژا دەنگێن خۆ ل گۆر هەلبژارتنێن ساڵا ٢٠١٨ گەلەک کێمکرن و چاڤدێرێن سیاسی ل باکوورێ کوردستانێ ژی دیار دکەن، دڤێت هەمی پارتییێن کوردی پێداچوونێ د سیاسەتا خۆ دا بکەن.
مستەفا ئۆزچەلیک سەرۆکێ گشتی یێ پارتییا ئازادی یا کوردستانێ ل باکوور بۆ کۆڤارا مەتین راگەهاند: «پڕانییا پێشبینییێن بەری نها ل دۆر هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا هاتنە کرن راست نەبوون، چونکی گەلەک کەسان وەسا ددیت دێ ئاکپارتی د ڤان هەلبژارتنان دا تووشی شکەستنەکا مەزن بیت، هەروەسا پڕانییا کۆمپانییێن راپرسییان دیار دکرن پارتییا بزاڤا نەتەوەپەرست (مەهەپە) دێ رێژا دەنگێن وێ ژی گەلەک کێم بن، لێ بەرۆڤاژ پێشبینییان ئاکپارتیێ شییا جارەکا دی پڕانییا کورسییێن پەرلەمانێ تورکیا بدەستڤە بینیت و ل گەل هەڤپەیمانێن خۆ وەکو هەڤپەیمانییا جمهور نها پتر ژ ٣٢٠ کورسییان بدەستڤە ئینایە، ئەو یەک ژی بێگومان بۆ وان سەرکەفتنەکا گەلەک مەزنە، خالا دی شکەستنا ئۆپۆزسیۆنێ بوو، ئۆپۆزسیۆنا تورکیا ژ بلی هەڤڕكییا ئەردۆغانی، خودانا چ پرۆژەیەکی نەبوو، ژ بەر هندێ ژی د ڤان هەلبژارتنان دا ئالیێن ئۆپۆزسیۆنێ تووشی شکەستنەکا مەزن بوون».
سەرۆکێ گشتی یێ پارتییا ئازادی یا کوردستانێ ئەو یەک ژی دیار کر: «خالا بەرچاڤ یا هەلبژارتنان ڤێجارێ رێژا پشکدارییا وەڵاتییان بوو، کەسێ باوەر نەدکر دێ رێژەکا وەسا یا زێدە ژ وەڵاتییێن تورکیا پشکدارییێ د هەلبژارتنان دا کەن، بێگومان هەڤڕکییا توند یا ڤێجارێ وەکر وەڵاتی پتر بچنە سەر سندوقێن دەنگدانێ، هەکە ئەم بەرێ خۆ بدەینە ئەنجامێ هەلبژارتنێن پەرلەمانی، دیار دبیت ڤێجارێ پارتیێن نەتەوەپەرست دەنگێن خۆ زێدە کرینە، هەروەسا پارتییا چەپ یا کەسک ژی، کو ل سەر ناڤێ هەدەپێ پشکداری د هەلبژارتنان دا کربوو، ڤێجارێ دەنگێن خۆ گەلەک کێم کرینە، من دڤێت بەحسێ هندەک خالێن گرنگ بکەم، گەلەک جاران هندەک کەس دبێژن کا بۆچی هەمی کوردێن باکوور دەنگێن خۆ نادەنە هەدەپێ، هەدەپە یان ژی پارتییا چەپ یا کەسک، ئەو دبێژن ئەم پارتییەکا تورکیا نە، ئەو نابێژن ئەم پارتییەکا کوردستانی نە، بەری نها ژی ب دەنگێن کوردان هەردەم کەسێن تورک چووینە پەرلەمانی، چاوا دبیت هەدەپە ب دەنگێن کوردان کەسێن چەپ یێن تورک فرێکەتە پەرلەمانی، بۆچی پڕانییا بەربژارێن وێ دیسان ژ چەپێن تورک بوون، ئەو یەک ژ ڤان خالێن هەڕی گرنگ بوو و وەکر د هەلبژارتنێن ڤێجارێ دا رێژەکا بەرچاڤ ژ دەنگدەرێن کورد دەنگێن خۆ نەدەنە پارتییا چەپ یا کەسک».
ناڤهاتی د بەردەوامییا ئاخڤتنا خۆ دا ئەو یەک ژی ئاشکرا کر: «بیست ساڵن ل باکورێ کوردستانێ هەڤڕکی د ناڤبەرا ئاکپارتییێ و هەدەپێ دا هەیە، کو بەری نها ب ناڤێن جودا جودا پشکداری د هەلبژارتنان دا کرییە، شاشییێن هەدەپێ ژی بێگۆمان کاریگەرییا خۆ ل سەر هەلوەستێ گەلێ کورد کرییە، د بەرنامێ ڤێجارێ یێ هەدەپێ دا، چو تشتەک بۆ کوردان نەبوو، هەمی هێزا وان ل سەر هندێ بوو کا دێ چاوا شێن ئەردۆغانی ل سەر دەستهەلاتێ ببەن، ژ بەر هندێ ژی ل باژێرێن کوردی گەلەک کار بۆ کلچدار ئۆغلۆیی کرن، لێ ژ بەر گرنگییا وان یا زێدە بۆ پارتییا کۆماری، مە دیت ل گەلەک باژێرێن کوردی ڤێجارێ دەنگێن پارتییا کۆمارییا گەل، گەلەک زێدە بووینە، ئەو یەک ژی نیشا ددەت، هەدەپێ چ بەرنامەیەک بۆ باکوورێ کوردستانێ نەبوو، ژ بەر هندێ ژی د هەلبژارتنێن ڤێجارێ یێن پەرلەمانێ تورکیا دا رێژا دەنگێن هەدەپێ گەلەک کێم بوون، نها ل باکوورێ کوردستانێ پتر ژ ٦٠% کوردان دەنگێن خۆ داینە پارتییێن تورکیا، ئەو یەک ژی نیشا ددەت ئاریشەکا گەلەک مەزن د سیاسەتا کوردی ل باکوورێ کوردستانێ دا هەیە، دڤێت پشتی هەلبژارتنان پارتییێن کوردی پێداچوونەکا باش د سیاسەتا خۆ دا بکەن، دڤێت هەمی پارتییێن کوردی ل باکوورێ کوردستانێ پێکڤە دەست ب قووناغەکا نوی بکەن».
مستەفا ئۆزچەلیک ئاماژە ب هندێ ژی کر: «پارتییا (جەهەپێ) بخۆ چو بەرنامە بۆ کوردان نەبوون، د بەرنامێ وان دا بەحسێ چارەسەرکرنا پرسا کوردی نەهاتییە کرن، دەمێ وان بەرنامێ خۆ بۆ هەلبژارتنان ئاشکرا کرن، ئێک پەیڤ ژی بەحسێ کوردان نەکرن، هەروەسا وان بۆ تورکیا ب گشتی ژی چ بەرنامەک وەسا نەبوو، ژ بەر هندێ ژی خەلکی جارەکا دی دەنگێ خۆ دانە هەڤپەیمانییا جمهور یا ب سەرۆکاتییا ئەردۆغانی و د هەلبژارتنێن پەرلەمانی دا هەڤپەیمانییا جمهور شییا سەرکەفتنەکا مەزن تۆمار بکەت، هێزێن ئۆپۆزسیۆنێ د هەلبژارتنێن پەرلەمانی دا تووشی شکەستنەکا مەزن هاتن، ئەنجامێ نها نیشا ددەت دڤێت هەم ئۆپۆزسیۆنا تورکیا و هەم ژی پارتییا هەدەپێ پێداچوونەکا باش د سیاسەتا خۆ دا بکەن، چونکی نەشییان د ڤان هەلبژارتنان دا پشتەڤانییا خەلکی بدەستڤە بینن، مخابن ل باکوورێ کوردستانێ هەتا نها ژی هەدەپە بازرگانییێ ب دەنگێن کوردان دکەت، دبێژیت ئەز پارتییەکا تورکیا مە و دڤێت ب دەنگێن کوردان ژی بچیتە پەرلەمانی، پڕانییا بەربژارێن وێ ژی چەپێن تورکن، بێگومان ژ بەر ڤان خالان ژی ڤێجارێ ل باکوورێ کوردستانێ نەشییا رێژەکا باش یا دەنگان بدەستڤە بینیت، چونکی نها ل باکوورێ کوردستانێ ئاکپارتی بوویە پارتییا ئێکێ و ٥٠ کورسییێن پەرلەمانی بدەستڤە ئیناینە».
سەرۆکێ گشتی یێ پارتییا ئازادی یا کوردستانێ، ئەو یەک ژی دیار کر: «ئەردۆغانی نها و یێ ساڵا ٢٠٠٢ وەکو ئێک نینن، دەمێ ئەردۆغان هاتییە سەر دەستهەلاتێ، وی گەلەک تشتێن باش بۆ کوردان کرن، لێ پشتی ساڵا ٢٠١٥ هەتا نها ئەردۆغان گەلەک هاتییە گوهۆڕین، هەلویستێ وی ل هەمبەر کوردان گەلەک توند بوویە، د هەلبژارتنێن ڤێجارێ دا ژی ئەردۆغانی کارتا نەتەوەیی و ئایینی باش بکارئینا و شییا جارەکا دی سەرکەفتنا پارتییا خۆ مسۆگەر بکەت، یا گرنگ کا دێ ئەردۆغان پشتی هەلبژارتنان چ کەت، بێگومان جارێ گەلەک زوی یە ئەم بێژین کا دێ سیاسەتا وی ل هەمبەر کوردان چاوا بیت، لێ ئەز باوەر ناکەم ئەردۆغان هەلوەستێ خۆ ل هەمبەر کوردان ب رەنگەکێ باش بگوهۆڕیت».
ئیبراهیم گویچلوو سیاسەتمەدارێ ناڤدار یێ باکوورێ کوردستانێ ژ بۆ کۆڤارا مەتین دیار کر: «ل باکوورێ کوردستانێ دو هێزێن سەرەکی هەنە، ئەو ژی ئاکپارتی و هەدەپە نە، لێ ژ بەر چەندین ئەگەران ڤێجارێ ل ژێر ناڤێ پارتییا کەسک یا چەپ پشکداری د هەلبژارتنان دا کر، بێگومان ئەنجامێن هاتینە راگەهاندن؛ دیار بوو، کو دەنگێ هەدەپێ ب رێژەکا بەرچاڤ ل باژێرێن باکوورێ کوردستانێ کێم بووینە، چەندین ئەگەرێن خۆ هەنە، یا ئێکێ گوهۆڕینا ناڤێ پارتییێ ژ هەدەپێ بۆ پارتییا کەسک یا چەپ وەسا کر، خەلک گەلەک نەرازیبوونا خۆ دیار بکەن، خالا دی یا هەڕی گرنگ ژی چو بەرنامێ هەدەپێ بۆ چارەسەرییا پرسا کوردی ل تورکیا نینە، ڤێجارێ هەمی بەرنامێ وان ئەو بوو دا کەمال کلچدار ئۆغلۆ ببیتە سەرۆک کۆمارێ تورکیا، خالەکا دی یا گرنگ ئەو بوو ل باژێرێن کوردان وان ب جهێ هندێ کەسێن کورد و وەڵاتپارێز بۆ پەرلەمانێ تورکیا بەربژار بکەن، هندەک کەسێن تورک بەربژار کرن، ئەو یەک بوو جهێ نەرازیبوونا کوردان و دەنگێ خۆ نەدانە بەربژارێن پارتییا چەپ یا کەسک».
ناڤهاتی د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خۆ دا ئەو یەک ژی دیار کر: «گەلەک ژ وان بەربژارێن هەدەپێ ب تایبەتی ژی یێن تورک ب ساڵانە دژبەرییا مافێن کوردان دکەن، ل دژی مافێن رەوا یێن گەلێ کورد خەبات کرینە، لێ د ئەنجاما رێککەفتنەکێ ل گەل پارتییا کلچدار ئۆغلۆیی، کو ئەو ژی د بنەمایێ خۆ دا کەمالیستن و ب ساڵانە دژبەرییا مافێن کوردان دکەن، کورد ژ وێ رێککەفتنێ دلگران بوون و دەنگێ خۆ نەدانە بەربژارێن پارتییا چەپ یا کەسک، ئەڤە ژی ئێکە ژ وان ئەگەرێن سەرەکی، کو وەسا کر دەنگێن پارتییا هەدەپێ ل دەڤەرێن کوردی کێم ببن».
سیاسەتمەدارێ ناڤدارێ باکوورێ کوردستانێ سەبارەت ب سەرکەفتنا ئاکپارتییێ ل دەڤەرێن کوردی ل باکوورێ کوردستانێ ژی راگەهاند: «بەری هەر تشتەکێ دڤێت ئەم باش بزانین ئاکپارتی هەلوەستێ وێ ل هەمبەر کوردان، وەکو پارتییا جەهەپێ یا کەمالیست نینە، جەهەپە دبێژیت کورد نینن، لێ ئاکپارتی سیاسەتا وێ گەلەک نەرم بوویە، دڤێت ئەم ژبیر نەکەین د سەردەمێ دەستهەلاتا ئەردۆغانی دا گەلەک تشتێن گرنگ و باش بۆ کوردان هاتنە کرن، بۆ جارا ئێکێ د دیرۆکا تورکیا دا دەولەتێ کەنالەکێ تەلەفزیۆنێ بۆ کوردان ڤەکر و هەتا نها ژی ب زمانێ کوردی وەشانا خۆ دکەت، ل زانکۆیێن تورکیا وانێن ب زمانێ کوردی هاتنە گۆتن، قەدەغەیا سەر زمانێ کوردی ب رێژەکا مەزن هاتە راکرن، هەروەسا دڤێت ژبیر نەکەین د سەردەمێ دەستهەلاتا ئەردۆغانی دا ل باکوورێ کوردستانێ چەندین پارتییێن کوردستانی ل سەر ناڤێ کوردستان هاتنە ئاڤاکرن وەکو (پارتییا ئازادی یا کوردستانێ، پارتییا سوسیالیست یا کوردستانێ و چەندین بزاڤێن دی)، راستە پاشی ژ بەر سیاسەتا شاش یا پەکەکێ و هندەک گوهۆڕینان ئەردۆغانی دویماهیک ب قووناغا ئاشتیێ ئینا و رەوش ئالۆزتر لێ هات، لێ دڤێت ئەم باش بزانین د سەردەمێ دەستهەلاتا خۆ دا ئەردۆغانی گەلەک کارێن باش بۆ کوردان کرن، ژ بەر هندێ ژی د هەلبژارتنێن ڤێجارێ ل باژێرێن باکوورێ کوردستانێ دا ئاکپارتییێ شییا پڕانییا دەنگان بدەستڤە بینیت و نها ئاکپارتییێ ٥٠ کورسی ل باژێرێن باکوورێ کوردستانێ مسۆگەر کرینە.
ئیبراهیم گویچلوو د پشکەکا دی یا ئاخڤتنا خۆ دا ئەو یەک ژی دیار کر: «گەلەک کەسان وەسا هزر دکر، ل دەڤەرێن بیڤەلەرزێ کەس دەنگێ خۆ نادەتە ئەردۆغانی و پارتییا وی، وەسا هزر دکرن دێ هێزێن ئۆپۆزسیۆنێ پڕانییا دەنگان بدەستڤە ئینن، لێ بەرۆڤاژی پێشبینییان ئاکپارتییێ پتر ژ ٦٠% دەنگان ل مەراش و دەڤەرێن دی بدەستڤەئینان، ئەگەر ژ بۆ هندێ ڤەدگەرن، ئەردۆغان و پارتییا وی کار دکەن، د دەمەکێ کورت دا شییان ل مەراشێ و باژێرێن دی کارێن گەلەک مەزن بکەن، ب سەدان خانی و ئاڤاهییێن نوی هاتنە ئاڤاکرن، خەلک ژ بەر کار و خزمەتا ئاکپارتییێ جارەکا دی دەنگێ خۆ دانە وێ، سەرەرای هەبوونا چەندین قەیرانێن مەزن ل تورکیا ب تایبەتی ژی قەیرانا ئابووری، لێ دیسان ژی ئاکپارتییێ شییا رێژەکا باش یا دەنگان بدەستڤە بینیت و جارەکا دی وەکو پارتییا ئێکێ ل تورکیا د هەلبژارتنان دا سەرکەفتنا خۆ مسۆگەر کر».
ناڤهاتی د دویماهییا ئاخڤتنا خۆ دا ئەو ئێک ژی دیار کر: «سەرکەفتنا ئاکپارتییێ د هەلبژارتنان دا بۆ کوردان خراب نینە، چونکی ئەردۆغان پشتی هەلبژارتنان دێ هندەک گوهۆڕینان کەت، ئەو ژی دزانیت هەتا پرسا کوردی ل تورکیا نەهێتە چارەسەرکرن دێ ئالۆزی هەر بەردەوام بن، ب باوەرییا من سەرکەفتنا پارتییا کۆمارییا گەل بۆ کوردان یا باش نابیت، چونکی ئەو پارتییەکا کەمالیستە، ئەو ب هەمی رەنگەکێ ل دژی مافێن گەلێ کوردن، دڤێت ئەم باش بزانین کا بۆچی زێدەباری قەیرانا ئابووری، بێکاری و گەلەک ئاریشێن دی رێژا پشکدارییا خەلکی د ڤان هەلبژارتنان دا گەلەک زێدە بوو، بابەتێ نەتەوەیی، هەروەسا ئایینی کاریگەرییەکا مەزن هەبوو، هەڤڕکییا توند یا د ناڤبەرا دەستهەلاتێ و ئۆپۆزسیۆنێ دا ژی وەسا کر رێژا پشکدارییێ گەلەک زێدە ببیت، د هەلبژارتنێن پەرلەمانی دا ئاکپارتییێ و هەڤپەیمانییا جمهور سەرکەفتنا خۆ مسۆگەر کرن، د هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا دا ئۆپۆزسیۆنا تورکیا و پارتییا چەپ یا کەسک ژی تووشی شکەستنێ هاتن، هەروەسا پارتییێن نەتەوەپەرست ژی د ڤان هەلبژارتنان دا شییان رێژەکا باش دەنگان بدەستڤە بینن».
زانا سەزەن ئەندامێ سەرکردایەتییا پارتییا ماف و ئازادیان و بەربژارێ وێ پارتییێ بۆ پەرلەمانێ تورکیا ژی بۆ مەتین دیار کر: «د ڤان هەلبژارتنان دا دیار بوو، هەڤپەیمانییا مللەت یا ب سەرۆکاتییا کلچدار ئۆغلۆیی وەکو پێدڤی پشتەڤانییا وی نەکرن و ئەو ب تنێ هێلان، راستە ل باکوورێ کوردستانێ دەنگێن زێدە بۆ کلچدار ئۆغلۆیی چوون، لێ دیسان ژی تێرا هندێ نەکر بشێت سەربکەڤیت، هەروەسا بەرنامێ ئۆپۆزسیۆنا تورکیا ژی ژ بۆ پەرلەمانی تووشی شکەتنێ هات، چونکی وان دخواستن سیستەمێ تورکیا ژ سەرۆکاتییێ بکەنە پەرلەمانی، لێ نها پڕانییا پەرلەمانی کەفتە دەستێ هەڤپەیمانییا جمهور یا ب سەرۆکاتییا ئەردۆغانی و ئەو یەک ژی شکەستنەکا مەزنە ژ بۆ ئۆپۆزسیۆنا تورکیا».
سەبارەت ب ئەگەرێن کێمبوونا دەنگێن هەدەپێ د ڤان هەلبژارتنان دا ژی ناڤهاتی راگەهاند: «بەری هەر تشتەکێ دڤێت ئەم باش بزانین ٩٠٪ دەنگدەرێن هەدەپێ کوردن، لێ مخابن یێن نها هەدەپێ برێڤە دبەن و بڕیاران ددەن کورد نینن، هەدەپە کەفتییە ژێر کاریگەرییا چەپێن تورک، هەروەسا د ڤان هەلبژارتنان دا گەلێ کورد گەلەک حەز دکرن، هەدەپێ ژی بەربژارێ خۆ هەبیت، چونکی هەکە هەدەپێ ژی بەربژارێ خۆ هەبا دا هەر دو هەڤپەیمانییێن مەزن ژی پێدڤی ب کوردان بن، بێگومان وی دەمی کورد دشییان داخوازییێن خۆ ل سەر ئەردۆغانی یان ژی کلچدار ئۆغلۆیی فەرز بکەن، لێ مخابن سیاسەتەک شاش هاتە کرن و د ئەنجام دا نها دیار دبیت، کورد ژی د ڤان هەلبژارتنان دا نەشییان چ دەستکەفتنان بدەستڤە بینن، ژ بەر هندێ ژی دڤێت هەمی هێزێن کوردستانی ل تورکیا و باکوورێ کوردستانێ پێداچوونەکا تەمام د سیاسەتا خۆ دا بکەن، گەلێ مە ل باکوورێ کوردستانێ ڤێجارێ پەیامەکا ئاشکرا دا هەمی هێزێن سیاسی یێن کوردستانی، دڤێت هەمی هێزێن کوردی خۆ بۆ گوهۆڕینێن مەزن بەرهەڤ بکەن و دەست ب قووناغەکا نوی بکەن».
زانا سەزەن ئەو ئێک ژی دیار کر: « د ڤان هەلبژارتنان دا رێژەکا مەزن ژی گەنجان پشکدار کرن، هەڤڕکی ژی گەلەک توند بوو، لێ مخابن ئۆپۆزسیۆنا تورکیا خودان بەرنامەیەک دیار و باش نەبوو، نەشییا کاریگەرییێ ل نێڕینا دەنگدەران بکەت، ل ئالییێ دی هەڤپەیمانییا جمهور ب سەرۆکاتییا ئەردۆغانی شییا سیاسەتەکا راستتر برێڤە ببەت و د ئەنجام دا شییا جارەکا دی پڕانییا کورسییێن پەرلەمانی بدەستڤە بینیت، نها ئۆپۆزسیۆنا تورکیا نەشێت ل پەرلەمانی چ تشتەکێ بکەت، چونکی هەر تشتەک د بەرژەوەندییا ئەردۆغانی و هەڤپەیمانییا جمهور دا نەبیت، ناهێتە پەسەندکرن».
ئەندامێ سەرکردایەتییا پارتییا ماف و ئازادیيان د دویماهییا ئاخڤتنا خۆ دا ئەو ئێک ژی نەڤەشارت: «دڤێت پشتی ڤان هەلبژارتنان ل باکوورێ کوردستانێ قووناغەکا نوی دەستپێ بکەت، دڤێت هەمی پارتییێن کوردستانی کار بۆ ئاڤاکرنا بەرەیەکێ کوردستانی بکەن، ب راستی ژی هەتا کورد د ناڤا خوە دا ئێکگرتی نەبن، دێ هەردەم د هەلبژارتنان دا ئەڤە رەوشا کوردان بیت، هەکە کورد ئێکگرتی نەبن دێ هەردەم پڕانییا دەنگێن کوردان بۆ پارتییێن تورکان چن، وی دەمی ژی چ ب کوردان ناهێتە کرن، ژ بەر هندێ ژی گرنگە ئەم وەکو پارتییێن کوردستانی پێداچوونێ د سیاسەتا خۆ دا بکەین، چونکی داخوازییێن گەلێ مە گەلەک ئاشکرانە و دڤێت ئەم ژی ل گۆر هندێ کار بکەین».
د. رێبین سەلام مامۆستایێ زانکۆیێ ژی سەبارەت ب هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا راگەهاند: «چونکی سیستەمێ تورکیا ژ پەرلەمانی هاتە گوهۆڕین و بوو سیستەمێ سەرۆکاتی، ژ بەر هندێ ژی ژ بۆ خەلکی هەلبژارتنێن سەرۆک کۆماریێ گەلەک گرنگ بوون، چونکی د سیستەمێ نها دا پەرلەمانێ تورکیا ئەو رۆلێ خۆ یێ جاران نەمایە، ژ بەر هندێ ژی هەلبژارتنێن سەرۆک کۆماريیێ بۆ وەڵاتییێن تورکیا گرنگتر بوون، چەند خالێن گرنگ د ئەنجامێ هەلبژارتنێن پەرلەمانێ تورکیا دا بۆ مە دیار بوون، خالا هەری گرنگ ژی بێگۆمان دەنگێن هەدەپێ گەلەک کێم بوون، پارتییێن کوردی ل تورکیا نەشییان مفایەکێ باش ژ هەڤسەنگییێن سیاسی وەربگرن، ژ بەر هندێ ژی د هەلبژارتنان دا چ حسابەکا وەسا مەزن ژ بۆ کوردان و دەنگێ وان نەهاتە کرن، پێدڤی بوو بەری هەرلبژارتنان کورد د ناڤ خۆ دا ئێکگرتی بان، پێدڤییا کوردان ب بەرەیەکێ نەتەوەیی ل باکوورێ کوردستانێ هەبوو و مخابن ئەو ئێک نەهاتە کرن، وەکو هەدەپێ وان ژی پشتەڤانی ل پارتییا کۆمارییا گەل کرن، ژ بەر هندێ ل باکوورێ کوردستانێ و تورکیا دەنگێن هەدەپێ گەلەک کێم بوون و رێژەکا بەرچاڤ ژ دەنگێن هەدەپێ بۆ پارتییا کۆماریا گەل چوون، ئەو یەک ژی شاشییەک مەزن و ستراتیژی بوو، هەروەسا ئەو هێزێن داخوازا گوهۆڕینان دکرن وان ژی نەشییا د هەلبژارتنان دا سەرکەڤن و تووشی شکەستنێ هاتن، ئەو ئێک ژی بێگۆمان دێ کاریگەرییا خۆ ل پاشەرۆژا جڤاکێ تورکیا کەت».
مامۆستایێ زانکۆیێ ئەو یەک ژی دیار کر: «راستە د هەلبژارتنێن پەرلەمانی دا پارتییا ئەردۆغانی سەرکەفت، لێ ل تورکیا هەر هێزەک بهێتە سەر دەستهەلاتێ دڤێت بڕیارەکا گرنگ بدەت، چونکی وەڵاتێن ئێکەتییا ئەورۆپا ژ رەوشا نها یا تورکیا رازی نینن، دەستهەلاتا نوی یا تورکیا دڤێت خۆ ئێکلا کەت، کا دێ بەرێ خۆ دەتە ناتۆ یان ژی دێ پتر ژ جاران خۆ نێزیکی رۆسیا کەت، چونکی سەرکەفتنا پارتییا ئەردۆغانی رامانا هندێ نادەت هەمی ئاریشێن ل تورکیا چارەسەر بووینە، تورکیا د قەیرانەکا مەزن یا ئابووری دایە، دەستهەلاتا نوی دڤێت کار بۆ چارەسەرکرنا قەیرانا ئابووری بکەت، ئاشکرایە هەکە تورکیا ل سەر سیاسەتا خۆ یا هەتا بەری هەلبژارتنان بەردەوام بیت دێ رەوشا وێ یا ئابووری خرابتر لێ هێت، چونکی ئەمریکا و وەڵاتێن ئێکەتییا ئەورۆپا ژ سیاسەتا نها یا تورکیا رازی نینن و دێ پتر خۆ ژ تورکیا دویر کەن».
د. رێبین سەلام ئەو یەک ژی راگەهاند: «هەکە تورکیا بڤێت خۆ نێزیکی ئەورۆپا بکەت، دڤێت پەرلەمانێ تورکیا پتر ب رۆلێ خۆ رابیت، دڤێت دەستهەلات دەست ب هندەک گوهۆڕینان بکەت، چونکی ژ بەر سیستەمێ سەرۆکاتییێ گەلەک سازییێن گرنگ یێن دەولەتێ بێ دەستهەلاتن، ئەو یەک ژی بوویە ئەگەرێ هندێ سیستەمێ دیموکراسییێ ل تورکیا بەر ب پاشڤە بچیت، وەڵاتێن ئێکەتییا ئەورۆپا ژی ب چ رەنگەکێ قەبویل ناکەن تورکیایەک وەسا ببیتە ئەنداما ئێکەتییا ئەورۆپا».
